Havayolu yemeği veya uçak yemeği olarak bilinen yemekler uçuşlarda yolculara servis edilen yemeklere denir. Bu yemekler özel havayolu catering şirketleri tarafından hazırlanmaktadır.

Bu yemeklerin kalite ve miktarları havayolu şirketine ve biletin sınıfına göre değişir. Bu yemekler kısa mesafe ekonomi sınıfı uçuşlarda basit bir atıştırmalık veya içecekten uzun mesafe birinci sınıf uçuşlarda yedi çeşit gurme yemeklere kadar gider. Amerika'da bilet fiyatlarının belirli olduğu zamanlarda yemekler havayolu şirketlerinin kendilerini farklılaştırmalarına yardımcı olan en önemli araçtı.^[1]

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk uçak yemekleri 1919'da kurulan bir havayolu şirketi olan Handley Page Transport tarafından o yılın Ekim^[2] ayında Londra'dan  Paris'e giden uçakta yolculara sandviç ve meyve çeşitleri dağıtmasıyla verilmiştir.^[3]

İçerikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Yiyecek çeşitleri havayolu şirketine ve biletin sınıfına göre değişir. Yemekler tek bir tepside veya birkaç tabakta ve bir bez, metal çatal bıçak ve bardak (genellikle birinci sınıf uçuşlarda) eşliğinde servis edilir. Yemek genellikle havayolu şirketinin kültürünü yansıtır.

Uçak yemeklerinde genelde et ya da balık, salata ya da sebze, küçük bir ekmek ve tatlı olur.

Catering şirketleri genelde özel diyetleri olan yolcular için ayrı yemekler hazırlarlar. Bu yemekler genellikle önceden haber verilerek hazırlatılır. Bu yemeklere bazı örnekler şunlardır:

• Kültürel Türk, Fransız, İtalyan tarzı diyetler gibi
• Çocuk ve bebek yemekleri. Bazı havayolu şirketleri hamburger gibi çocukların seveceği yiyeceklerden oluşan çocuk yemekleri servis eder.
• Sağlıkla ilgili olan diyetler, çok/az lifli, az yağlı/kolestrollü, diyabetik, fıstıksız, laktozsuz, az tuzlu/sodyumlu, düşük kalorili, düşük proteinli, glutensiz yemekler.
• Dini diyetler, koşer, helal, Hindu ve Budistler için vejetaryen yemekler.
• Vejetaryen ve vegan yemekler. Bazı havayolu şirketleri vegan olmayan vejetaryenler için özel yemek hazırlamazlar. Bunun yerine vejetaryenlere de vegan yemekleri verirler.

Helal yemekler[değiştir | kaynağı değiştir]

Birkaç müslüman havayolu şirketi bütün yemeklerini islami usullere uygun olarak hazırlar ve helal sertifikasıyla servis eder. Fakat Emirates, Etihad ve Qatar gibi şirketler müslüman olmayan yolcularına yine de istedikleri zaman alkol servis ederler. Iran ve Suudi Arabistan şeriyat kanunlarını uyguladıkları için bu ülkelere uçan hiçbir uçakta alkol veya domuz eti servis edilmez.

Koşer yemekler[değiştir | kaynağı değiştir]

El Al, Arkia ve Israir gibi İsrailli şirketler koşer sertifikalı yemekler servis ederler. İsrail dışındaki uçuşlarında bile şefleri hahamlar tarafından gözetlenir ve koşer yemekler servis edilir.

Çatal Bıçak Kaşık[değiştir | kaynağı değiştir]

11 Eylül saldırılarından önce birinci sınıf yolculara yemeklerinde metal çatal bıçak verilirdi.Saldırılardan sonra bu aletlerin silah olarak kullanılma ihtimalinden dolayı birinci sınıflara da plastik çatal bıçak verilmeye başlandı. Bazı hava yolu şirketleri 2003 yılında SARS salgını sırasında metalden plastik çatal bıçağa geçiş yaptı. Çünkü SARS virüsü insanlar arasında çok kolay yayılıyordu ve plastik çatal bıçak tek kullanımlık olduğu için virüsün bulaşma ihtimalini azaltıyordu. Salgının kontrol altına alınmasından sonra çoğu havayolu şirketi metal çatallara geri döndü.

2010 yılının Mayıs ayında Australya'dan Qantas şirketi ve Yeni Zelanda'dan Air New Zealand şirketinin plastik çatal bıçakları değiştirmeden 10 defa kullandığına dair endişeler ortaya çıktı. İki şirket de bunun tasarruf yapmak ve çevreyi korumak için yaptıklarını söylediler. Ayrıca plastik çatal ve bıçakarın kullanımdan önce temizlendiğini ve sterilize edildiğini söylediler.^[4][5][6] Plastik yemek takımlarının yeniden kullanılması çoğu şirketler tarafından uygulanmaktadır.

Kahvaltı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı sabah uçuşlarında kahvaltı servis edilir. Uzun mesafeli uçuşlarda kahvaltı genellikle pankek veya yumurta, sosis gibi kızartılmış kahvaltılık yiyecekler, meyveler ve genellikle küçük muffinler olarak servis edilir. Kısa mesafeli uçuşlarda gevrek, meyve ve kekten oluşan kahvaltılar servis edilir. Genellikle yanında kahve çay ve bazen de sıcak çikolata servis edilir.

Maliyet[değiştir | kaynağı değiştir]

Uçak yemekleri Asyalı şirketlerde genellikle ücretsizdir. Avrupalı şirketlerde bazen ücretlidir. Kalite ve ücret havayolu şirketlerinin ekonomisine göre de değişebilir.

Hazırlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Yemekler genellikle yerde hazırlanır ve daha sonra uçağa yüklenir. Albrigth Kolej'inde bir tarih profesörü olan Gullaume de Syon uçak yemeklerinin tarihi üzerine yazılar yazmıştır. Bu yazılarında yüksek irtifada tat alma organlarının fonksiyonları değiştiği için yemeklerin de tadının değiştiğinden bahsetmiştir. Uçaklarda yemekler basınçtan ve yolcuların bu yüzden susuz olmalarından dolayı yemekler tatsız ve kuru gelebilir. Yolcular su içmeleri gerektiği halde birçoğu alkol içer.^[7]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]