Tatlı su akvaryumu, dekoratif veya araştırma amaçlı ya da çok bilinen bir şekilde evcil hayvanların veya diğer organizmaların tatlı su içerisinde bulundurulduğu yuvadır. Modern akvaryumlar genellikle şeffaf cam veya akrilikten imal edilirler. Tipik sakinleri ise balık, bitki, amfibi, salyangoz, karides gibi omurgasızlardır.

Tatlı su akvaryumunda bulunan balıklar, soğuk su balıkları veya tropikal türler de olabilir. Tatlı su akvaryumlarında bu türlerin bulunduğu karma akvaryumlar da yapılabilir. Fakat genellikle sıcaklık ve diğer gereksinimler nedeniyle uyumsuzluk oluşturabileceğinden dolayı tek türde balık bulundurulur. Soğuk su akvaryumları ise ısıtma cihazları gerektirmeyen evde beslenebilecek akvaryum balığı türlerinden oluşur. Bu tür balıklar için kullanılacak olan ısıtıcı cihazlar ile birlikte balıkların metabolizmaları hızlanacak ve böylece ömürleri kısalacaktır.^[1] Tropikal bir balık tankında balık yetiştirebilmek ve besleyebilmek için ortam ısısının 75 ila 80 °F (24 ila 27 °C) arasında olması gerekmektedir.^[2]

Tatlı su akvaryumları kum veya çakıl, canlı veya plastik bitkiler, kütükler, kayalar ve çeşitli ticari plastikten yapılmış heykeller ile dekore edilebilir. Fakat bu tür malzemelerin küçük akvaryumlarda kullanılması önerilmez.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilinen en eski akvaryumlar 4500 yıl kadar önce eski Sümerler tarafından inşa edilen yapay balık havuzlarıdır. Eski Asurlular, Mısırlılar ve Romalılar da yiyecek ve eğlence amaçlı olarak havuzlarda balık beslemiş ve bulundurmuşlardır. Eski Çinliler ise balık üretiminde başarılı oldular ve M.Ö. 2000 civarında gıda için sazan büyüterek, seçici üretim ile süs balığı geliştirdiler. Japon balığı 18. yüzyılda Avrupa'ya getirilmiştir.^[3]

Daha sonra 18. yüzyılda bu konuda gelişmeler oldu ve balıklar cam kavanoz, porselen kaplar, ahşap küvetler ve küçük yapay göletlerde tutuldu. Bu tarihlerde zoolog ve botanikçi olan Johann Matthaeus Bechstein, akvaryum ve teraryum biliminin temelleri olan balıklar ve amfibiler hakkında kayıtlar tutmuştur. Akvaryum ve teraryum kavramları ise 1829 yılında Nathaniel Bagshaw Ward tarafından daha sonra geliştirilmiştir.^[4]

19'uncu yüzyılda "dengeli akvaryum" düşüncesi gelişti. Bu yaklaşım doğal olarak dengeli bir ekosistem takliti için girişim oldu. Bu yönteme göre, balık atıklarının bitkiler tarafından tüketilebileceği ve su yüzeyindeki havanın bitkiler ile balıklar için oksijen kaynağı olabileceği öngörüsü benimsendi.^[3] 1869 yılında ilk tropikal balık (Cennet Balığı) Asya'dan ABD'ye ithal edildi. O günlerde tankların yapımı zor, filtreleri gürültülü ve pahalı olduğundan dolayı, akvaristlik ya bilimsel ya da yalnızca zenginler tarafından gerçekleştirilebilen bir hobi oldu.^[5]

1878 yılında Tuğamiral Daniel Ammon, Uzak Doğu'dan ABD'ye ilk Japon balığını getirdi.^[4] 20. yüzyılın başlarında akvaryumlar için hem partiküler ve hem de kömür filtrasyon havalandırmaları tanıtıldı. Taban filtresi 1950 yılında tanıtıldı.^[3] Bu zamana kadar akvaryum hobisi birçok kişi tarafından ulaşılamaz ve gereksiz olarak görülüyordu. Ancak bitkili tankların yükselen popülaritesi ile birlikte 20. yüzyılın sonunda "dengeli akvaryumlar" kesin bir dönüş yaptı.^[6]

Bugün akvaristlik neredeyse herkesin yapabileceği popüler bir hobi haline gelmiştir. Dünyanın hemen her yerinde akvaryum balığı üreticiliği yapılmaktadır. Akvaryumlarda hem doğadan alınan vahşi türler hem de üretimi yapılan türler tutulmaktadır. Üretimi yapılan balıkların ucuz türleri de bulunmaktadır. Ne yazık ki, akraba ilişkisi sonucunda üretimi yapılan balıkların ve sonraki nesillerin renkleri daha soluk ve küçük yüzgeçleri bulunmaktadır.^[5]

Genel esaslar[değiştir | kaynağı değiştir]

Tipik bir ev tatlı su akvaryumu kurulumu için kum veya çakıldan oluşan bir alt tabaka, canlı veya plastik bitkiler, kayalar, kütükler, arka plan için bir resim veya köpük dekor ve istenilen tarzda diğer süs eşyaları kullanılır. Diğer gerekli ekipmanlar ise; akvaryum kapağı, akvaryum panosu, aydınlatma aksesuarları, ısıtıcı, termometre, balık yemi, balık ağı (küçük), su motorları, su kalitesini test için gerekli ekipmanlar, yavruluk, sifon hortum, çakıl temizleyici, hava taşı, hava motoru ve su değişimleri için kovadır.^[5][7]

Yüzey alanı ve yüksekliği sağlıklı bir yaşam alanı oluşturulması ve biyotop için önemlidir. Yüzey alanı yani tankın üst bölümü, tatlı su akvaryumunda gerekli oksijenasyonun sağlanmasına katkıda bulunur. Aynı zamanda yüzey alanından tankın görsel güzelliği için gerekli tüm işlemler ile besleme ve bakım da yapılır. Tatlı su akvaryumlarında oluşturulacak geniş yüzey alanı ile daha fazla oksijen erimesi gerçekleşeceğinden dolayı daha çok sayıda balık bulundurulmasına imkân verir. Genel olarak daha büyük boyutlu tanklar daha istikrarlı bir su dünyası oluşumuna izin verir. Böylece çok daha fazla sayıda balık, bitki veya omurgasız beslenmesine de izin verilmiş olur. Büyük akvaryumlarda estetik çok daha fazla arttırılabilir. Akvaryum malzemesi olarak çizilmelere ve kırılmalara karşı daha dayanıklı olan akrilik tercih edilebileceği gibi, maliyeti daha ucuz olan cam malzemesi de tercih edilebilir. Akvaryumlar için doğrudan güneş ışığı almayacak ve ani ısı değişikliklerine maruz kalmayacağı bir alan seçilmelidir. Bunun için evin kapılarından, pencerelerinden, ısıtma ve soğutma araçlarından uzak alanlar tercih edilmelidir. Güneş ışığı tankın aşırı şekilde ve hızlıca yosunlanmasına yol açar. Ani sıcaklık değişimleri balıklar için zararlıdır.

Gruplandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Tatlı su akvaryumlarında beslenen balıklar çok farklı türlerde ve farklı coğrafyalara özgüdür. Çoğu akvaryum balığı Orta Amerika, Güney Amerika, Afrika veya Asya kökenlidir. Akvaryum balıkları farklı kombinasyonlarda ve farklı su değerlerinde yaşarlar. Tatlı su akvaryumları., canlıların bir arada beslenmesi açısından dört farklı grupta ele alınabilir. Bunlar karma akvaryum, japon balığı akvaryumu, Afrika cichlid akvaryumu ve bitkili akvaryum şeklindedir.^[2] Gruplandırmanın önemi, farklı türlerde canlıların ortak pH derecesi, ısı gibi önemli değerleri severek bir arada yaşamaları ve diğer bir önemi ise bir arada yaşadığı canlı topluluğundaki saldırganlık ve agresiflik oranlarıdır.

Bir karma akvaryum farklı coğrafi bölgelerde yaşayan balık ve bitkilerin karıştırılarak bir arada yaşadıkları akvaryum türü anlamına gelir. Bu tür bir akvaryumda bulunan bitki ve balıklar genellikle renk açısından canlı ve dayanıklıdırlar. Bir örnek vermek gerekirse; gurami, rasbora ve tetra balıkları ile birlikte, bunlara eşlik edecek Hygrophila difformis, Hygrophila polysperma ve Vallisneria spiralis gibi dayanıklı bir bitki seçimi bu türe örnek bir kombinasyon olabilir.^[2] Karma tanklarda sakin ve birbirleri ile uyum içerisinde bulunan balık topluluğunun seçilmesi önemlidir.

Bir Japon balığı akvaryumu, balıkların parlak renklerinin ön plana çıkması için mobilyasız ve cam sehpa üzerinde düşünülebilir. Japon balığı çok farklı türleri ile birbirinden canlı renk kontrasyonları oluşturabilir.^[1] Çeşitli süslemeler de bu akvaryum türünde kullanılabilir. Japon balığı düzenli aralıklarda su yüzeyine çıktığından dolayı ancak Egeria gibi dayanıklı bitki türleri bu tür akvaryumlara eklenebilir. Ayrıca Japon balıkları diğer yumuşak yapraklı bitki türleri ile beslenirler.^[7] Bu nedenle bitkiler bu tür akvaryum için ideal değildir. Canlı bitkiler yerine plastik bitkiler kullanılabilir.

Bir Afrika cichlid akvaryumu genellikle Tanganika Gölü veya Malavi Gölü'nün çiklit çeşitlerinden oluşur ve bu tür akvaryumlarda alt tabaka için ince çakıl ya da kum ile birlikte çok sayıda kaya gerektirir. Balıklara kayalık ortamda çok sayıda mağara ve saklanma yerleri sağlamalıdır. Cichlidler, japon balıkları gibi akvaryum alt tabakasını sürekli olarak kazmalarından dolayı canlı bitkiler, plastik bitkiler ile birlikte kullanılmalıdır. Ancak Cichlid tankında, Vallisneria veya Anubias gibi gerçek bitki türleri de denenebilir.^[2]

Bitkili akvaryumlarda balıklardan daha çok akvaryumda bitkiler ön plana çıkar. Hygrophila, Limnophila, Rotala, Vallisneria, Echinodorus ve Cryptocorynes bitki türlerinin büyük gruplar halinde sınırlı sayıda balık ile birlikte bulundurulması bitkili tanklara iyi bir örnektir. Bu tür akvaryumlarda Tetra, Cüce Gurami, Kiraz Barbuslar, Zebra Danios, Beyaz Bulut Dağı yavrusu gibi bitkilere zarar vermeyecek türde balık seçimi yapılması önemlidir. Düşük teknolojiyle oluşturulacak bir bitkili akvaryum için, akvaryum tabanına kırmızı kil ile güçlendirilmiş saksı toprakları ve üzerine çakıl kullanılabilir. Böylece bitkiler için sıkı bir besin kaynağı oluşturulmuş olunacaktır. Kullanılacak CO₂ enjeksiyonu ise bitkilerin hızlı büyüyerek gelişmesini sağlar.^[6]

Biyotop akvaryumları ise doğada bulunan bitkiler, balıklar ve diğer materyallerin bir arada bulunduğu bir çeşit simülasyonunun sağlandığı akvaryum türleridir.^[5] Bu tür akvaryumlarda yalnızca gerçek yaşamda bulunan türler kullanılır. Bu nedenle bu tür tankların bakımı daha zor ve daha az yaygındır. Bu türlere örnek olarak halka açık akvaryumlar gösterilebilir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Akvaryum
• Bitkili akvaryum
• Balık yemi
• Akvarist
• Japon balığı
• Halka açık akvaryumlar

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Akvaryum hastalıklarının listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Curlie'de Tatlı su akvaryumu (DMOZ tabanlı)
• Krib: Akvaryum ve Tropikal balık10 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Tatlı su akvaryumu kaynak merkezi 14 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.