Türkiye'de petrol ve doğalgaz

Önemli bir enerji kaynağı olan petrol, aynı zamanda kimya sanayisinin de ham maddesidir. Türkiye'deki petrol yatakları fazla zengin değildir. Mevcut petrol yatakları daha çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Adıyaman, Batman ve Diyarbakır'dadır. Siirt, Şanlıurfa, Şırnak^[1] ve Mardin'de de petrol yatakları vardır. Üretilen petrol, Türkiye'nin ihtiyacının çok az bir kısmını (1/7) karşılamaktadır. Geri kalan kısmı dışarıdan karşılanmaktadır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Türkiye'de ham petrolün arıtılması için rafineriler kurulmuştur. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde üretilen ham petrolün bir kısmı Batman Rafinerisine, bir kısmı da Batman-İskenderun boru hattı ile Dörtyol'a gönderilmektedir. Buradan da tankerlerle İzmir ve İzmit rafinerilerine taşınmaktadır. İskenderun Körfezi ile Kırıkkale arasındaki petrol boru hattı ile de Kırıkkale Rafinerisine ham petrol aktarılmaktadır. Ayrıca Türkiye-Irak boru hattı ile Irak petrollerinin bir kısmı Yumurtalık Limanı'na taşınmaktadır. Bu taşımacılıktan Türkiye önemli bir gelir sağlamaktadır. Azerbaycan petrolünün de Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı ile İskenderun Körfezi'ne ulaştırılmaktadır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Türkiye'nin petrol varlığı; İran, Irak, Suriye gibi komşu ülkelerle kıyaslandığında yetersizdir. Bunun ana nedeni ülkenin jeolojik farklılığıdır. Petrolün bir arazide bulunması için kumtaşı gibi gözenekli kayaçların üzeri kil gibi geçirimsiz katmanlarla kapanmış olmalıdır. Komşu ülkeler düzlüklerden oluşurken Türkiye dağlık alanlardan oluşmaktadır. Yeraltında oluşan petrol depoları levha çarpışmaları ve bunun sonucun olan dağ oluşumu ile küçük parçalara ayrılmakta ve dağılmaktadır. Komşu ülkelerde aynı jeolojik olaylar gerçekleşmediğinden, büyük ve sığ petrol depoları oluşmuştur. Komşu ülkelerde petrol 100-1000 metreler arasında bulunurken, Türkiye'de 3-4 bin metrelerde bulunmaktadır.^[2]

Türkiye petrol sahalarının %93'ü 25 milyon varilden küçük saha iken, %7'si 25 milyon-500 milyon varil arasında rezerve sahip büyük sahadır.^[2]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

1890, İlk sondaj Hatay İskenderun, Çengen'de açıldı.^[3]
1940, Batman, Raman-1 kuyusunda petrol bulundu.
1945, Batman Rafinerisi açıldı.
1954, TPAO kuruldu.
1954-1973, günlük üretim 70.000 varili geçti.
1974-1983, petrol kanundaki kısıtlamalardan dolayı üretim düştü.
1984-1991, liberal düzenlemeler sonucu üretim 4,4 milyon tona yükseldi.
1992-2008, mahkeme kararlarıyla kanunların değişmesi, üretimin yarı yarıya azalmasına neden oldu.^{[kaynak belirtilmeli]}

Rafinaj[değiştir | kaynağı değiştir]

2015 yılında Türkiye rafinerilerinde 28,8 milyon ton ürün işlenmiştir. İzmit Rafinerisi 11 milyon ton, İzmir rafinerisi 11 milyon ton, Kırıkkale rafinerisinde 5 milyon ton, Batman rafinerisinde 1,1 milyon ton ham petrol işlenmiştir. Mersin'deki Ataş rafinerisi depolama tesisi olarak kullanılmaktadır.^[4]

Üretim[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'de üretilebilir ham petrol rezervi 334,5 milyon varil hesaplanmıştır. Mevcut üretim kapasitesine göre rezervlerin 19 yıllık ömrü vardır.^[4]

Türkiye 2015 yılında 51.000 varil/gün üretim, 796.000 varil/gün tüketim gerçekleşmiştir. Günlük 503.000 v/g ham petrol, 242.000 v/g işlenmiş ürün ithal edilmiştir. 2015'te yerli ham petrol üretimi ihtiyacın %6,4'üne karşılık gelmektedir.^{[kaynak belirtilmeli]}

İthalat[değiştir | kaynağı değiştir]

İthalata bağlılık oranı %93,6 olarak gerçekleşmiştir. Bazı ülkelerin Türkiye'nin 2015 petrol ithalatı içindeki oranı şöyledir; Irak %29, Rusya %18, İran %14, (Mayıs 2019 %0^[6]) Hindistan %8, Suudi Arabistan %6,5, İsrail %4,5, İtalya %4, Yunanistan %3,5.^[4]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Gabar Dağı'nda 150 milyon varillik petrol rezervi keşfi, Şırnak'ta heyecan yarattı". Anadolu Ajansı. 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2023.
^ ^a ^b "Türkiye'de petrol" (PDF). petrol-is.org.tr. 18 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016.
^ Nusret Cömert. "TÜRKİYE'NİN PETROL POTANSİYELİ" (PDF). petform.org.tr. 19 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016.
^ ^a ^b ^c "Rafinaj" (PDF). tpao.gov.tr. Mayıs 2016. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Denge Tablolar - Enerji İşleri Genel Müdürlüğü - T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı". enerji.gov.tr. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2021.
^ "Ankara İran'dan petrol ithalatı için ABD'yi ikna etmeye çalışıyor". Deutsche Welle Türkçe. 26 Nisan 2019. 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2019.

[1] "Gabar Dağı'nda 150 milyon varillik petrol rezervi keşfi, Şırnak'ta heyecan yarattı". Anadolu Ajansı. 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2023.

[ptrl-2] "Türkiye'de petrol" (PDF). petrol-is.org.tr. 18 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016.

[3] Nusret Cömert. "TÜRKİYE'NİN PETROL POTANSİYELİ" (PDF). petform.org.tr. 19 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016.

[tpao-4] "Rafinaj" (PDF). tpao.gov.tr. Mayıs 2016. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[5] "Denge Tablolar - Enerji İşleri Genel Müdürlüğü - T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı". enerji.gov.tr. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2021.

[6] "Ankara İran'dan petrol ithalatı için ABD'yi ikna etmeye çalışıyor". Deutsche Welle Türkçe. 26 Nisan 2019. 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Türkiye'de petrol nedir?, Türkiye'de petrol anlamı nedir?, Türkiye'de petrol ne demektir?