Sudan Demokratik Cumhuriyeti

Sudan
جمهورية السودان الديمُقراطية (Arapça)
*Jumhūrīyat as-Sūdān ad-Dīmuqrāṭīyah*
Sudan Demokratik Cumhuriyeti
Sudan جمهورية السودان الديمُقراطية (Arapça) ; Jumhūrīyat as-Sūdān ad-Dīmuqrāṭīyah; Sudan Demokratik Cumhuriyeti
1969-1985
	Bayrak; (1970-1985) Arma
	Slogan; النصر لنا; "Zafer bizimdir"
	Millî marş; نحن جند الله، جند الوطن (Arapça); Nahnu Cund Allah Cund el-Vatan; (Türkçe: "Biz Allah'ın ve Vatanın Askerleriyiz");
Başkent	Hartum
Yaygın dil(ler)	Arapça; İngilizce; Diğer
Hükûmet	Üniter tek partili sosyalist cumhuriyet
Devlet Başkanı
• 1969–1985
• 1969–1985	Cafer Numeyri
Başkan Yardımcısı
• 1969–1971
• 1969–1971	Halid Hasan Abbas
• 1982–1985	Ömer Muhammed et-Tayyib
Başbakan
• 1969
• 1969	Babikir İvadullah
• 1985	El-Cazuli Dafallah
Tarihî dönem	Soğuk Savaş
• Darbe
• Darbe	25 Mayıs 1969
• Dağılışı	6 Ekim 1985
Para birimi	Sudan sterlini
Öncüller	Ardıllar
	Sudan Cumhuriyeti (1956-1969)
Sudan Cumhuriyeti (1985-2019)
Günümüzdeki durumu	Sudan; Güney Sudan

Sudan Demokratik Cumhuriyeti, 1969'dan 1985'e kadar Sudan'da hâkim olan devlettir.

25 Mayıs 1969'da kendilerine Hür Subaylar Hareketi adını veren birkaç genç subay (1952 Mısır Devrimi'ni düzenleyen Mısırlı subaylardan sonra) Sudan'da iktidarı ele geçirdi ve Sudan tarihinde Numeyri dönemini başlattı. Komplonun merkezinde, Abbud rejimine karşı komplolara karışmış olan Albay Cafer Numeyri liderliğindeki dokuz subay vardı. Numeyri'nin darbesi, çoğu Sudan Komünist Partisi (SKP) tarafından desteklenen ordu gruplarını, Arap milliyetçilerini veya muhafazakar dini grupları içeren diğer grupların entrikalarını önledi. Numeyri darbeyi sivil politikacıların karar alma sürecini felce uğrattığı, ülkenin ekonomik ve bölgesel sorunlarıyla başa çıkamadığı ve Sudan'ı kalıcı bir anayasadan yoksun bıraktığı gerekçeleriyle meşrulaştırdı.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Devrimci Komuta Konseyi[değiştir | kaynağı değiştir]

Darbeden haberdar olan eski baş yargıç Babikir İvadullah'ın da katıldığı darbe liderleri, kendilerini Numeyri'nin başkanlığındaki kolektif yürütme yetkisine sahip on üyeli Devrimci Komuta Konseyi'ne (DKK) katıldılar. Kontrolü ele geçiren DKK, bağımsız "Sudan sosyalizmi"ni ilerletmeye adanmış bir "demokratik cumhuriyet"in kurulduğunu ilan etti. DKK'nin ilk eylemleri arasında Geçiş Dönemi Anayasası'nın askıya alınması, tüm devlet kurumlarının kaldırılması ve siyasi partilerin yasaklanması yer aldı. DKK ayrıca birçok endüstriyi, işletmeyi ve bankayı kamulaştırdı. Ayrıca Numeyri, altmış üç sivil politikacının ve zorla emekli olan kıdemli ordu subaylarının tutuklanmasını emretti.

DKK politika direktiflerini uygulamak için yeni bir hükûmet kurmak üzere başbakan olarak atanan İvadullah, darbenin askeri bir diktatörlük kurduğu fikrini ortadan kaldırmak istedi. DKK'ten sadece üç subayın yer aldığı yirmi bir üyeli bir kabineye başkanlık etti. Kabinede savunma bakanı olan Numeyri de vardı. Kabinenin diğer askeri üyeleri, iç güvenlik ve iletişim portföylerini elinde tutuyordu. Kabinedeki iki Güneyliden biri olan ve arz bakanı ile daha sonra Güney işlerinden sorumlu bakan olan John Garang da dahil olmak üzere İvadullah rejiminin dokuz üyesinin komünist olduğu iddia edildi. Diğerleri kendilerini Marksist olarak tanımladı. DKK siyasi ve idari deneyimden yoksun olduğundan, komünistler hükûmet politikalarını ve programlarını şekillendirmede önemli bir rol oynadılar. Bireysel SKP üyelerinin etkisine rağmen, DKK parti ile işbirliğinin bir kolaylık meselesi olduğunu iddia etti.

Kasım 1969'da, rejimin komünist yardım olmadan ayakta kalamayacağını iddia ettikten sonra, İvadullah başbakanlığı kaybetti. Devlet başkanı olmasının yanı sıra büyük ölçüde sivil bir hükûmetin başkanı olan Numeyri, onun yerini aldı. İvadullah, BİK başkan yardımcısı olarak pozisyonunu korudu ve hükûmette dışişleri bakanı ve sol unsurlarla önemli bir bağlantı olarak kaldı.

Ensar liderliğindeki muhafazakar güçler, DKK için en büyük tehdidi oluşturuyordu. İmam el-Hadi el-Mehdi, hükûmetin Ensar hareketine saldırmaya karar verdiğine inanarak, Hartum yakınlarındaki Nil'deki Aba Adası kalesine çekilmişti. İmam, demokratik hükûmete dönüş, komünistlerin iktidardan dışlanması ve DKK yönetimine son verilmesini talep etmişti. Mart 1970'te düşman Ensar kalabalıkları, Numeyri'nin İmam'la görüşmek için adayı ziyaret etmesini engelledi. Daha sonra hükûmet güçleri ile 30.000 kadar Ensar üyesi arasında çatışma çıktı. Ensar teslim olma ültimatomunu görmezden gelince, hava destekli ordu birlikleri Aba Adası'na saldırdı. Savaş sırasında yaklaşık 3 bin kişi öldü. İmam, Etiyopya sınırından kaçmaya çalışırken öldürüldü. Hükûmet, Sadık el-Mehdi'yi Mısır'a sürgün etti ve burada Nasır, Ensar hareketinin başı olarak amcasının yerine geçmesini önlemek için onu gözetim altında tutacağına söz verdi.

Bu muhafazakar muhalefeti etkisiz hale getirdikten sonra DKK, hükûmetteki komünist katılımını aşamalı olarak kaldırmak için siyasi organizasyonunu sağlamlaştırmaya odaklandı. Bu strateji SKP içinde bir iç tartışma başlattı. Parti genel sekreteri Abdulhalik Mahcub liderliğindeki ortodoks kanat, komünistlerin eşit ortaklar olarak katıldığı bir halk cephesi hükûmeti talep etti. Ulusal komünist kanat ise hükûmetle işbirliğini destekledi.

Ordu, Ensar'ı Aba Adası'nda ezdikten kısa bir süre sonra, Numeyri SKP'ye karşı harekete geçti. Abdulhalik Mahcub'un sınır dışı edilmesini emretti. Ardından, SKP genel sekreteri yurtdışında birkaç ay geçirdikten sonra yasadışı bir şekilde Sudan'a döndüğünde, Numeyri onu ev hapsine aldı. Mart 1971'de Numeyri, geleneksel bir komünist kalesi olan sendikaların hükûmet kontrolü altına alınacağını belirtti. DKK ayrıca komünist bağlantılı öğrenci, kadın ve meslek örgütlerini de yasakladı. Ek olarak Numeyri, SKP de dahil olmak üzere tüm siyasi partilerin kontrolünü üstlenecek olan Sudan Sosyalist Birliği (SSB) adlı ulusal bir siyasi hareketin planlı oluşumunu duyurdu. Bu konuşmanın ardından hükûmet, SKP'nin merkez komitesini ve diğer önde gelen komünistleri tutukladı.

Ancak SKP, zarar görmemiş olan gizli bir organizasyonu elinde tuttu. Partiye karşı daha fazla önlem alınamadan SKP, Numeyri'ye karşı bir darbe başlattı. Darbe, 19 Temmuz 1971'de, komploculardan biri olan Binbaşı Hişam el-Atta'nın, Numeyri'yi ve DKK'nin başkanlık sarayındaki toplantısını bastığı ve onları ele geçirdiği zaman meydana geldi. Atta, ulusal hükûmet olarak görev yapmak üzere komünistlerin öne çıktığı yedi üyeli bir devrimci konsey seçti. Ancak darbeden üç gün sonra Numeyri'ye sadık ordu olan birlikleri sarayı bastı, Numeyri'yi kurtardı ve Atta ile yandaşlarını tutukladı. Darbeden SKP'yi sorumlu tutan Numeyri, yüzlerce komünist ve muhalif askeri yetkilinin tutuklanmasını emretti. Hükûmet daha sonra bu kişilerin bazılarını idam etti ve diğerlerini hapse attı.

SKP'nin darbesinden sağ kurtulan Numeyri, sosyalist bir devlet kurmaya olan bağlılığını yeniden teyit etti. Ağustos 1971'de yayınlanan geçici bir anayasa, Sudan'ı "sosyalist demokrasi" olarak tanımladı ve DKK'nin yerini alacak bir başkanlık hükûmet biçimi sağladı. Ertesi ay yapılan bir plebisit, Numeyri'yi altı yıllık bir dönem için devlet başkanı seçti.

Güney Sorunu[değiştir | kaynağı değiştir]

Güney Sudan'daki iç savaşın kökenleri 1950'lere kadar uzanır. 18 Ağustos 1955'te, Güneylilerden oluşan bir askeri birlik olan Equatoria Corps, Torit'te isyan etti. Birçok isyancı, Sudan hükûmet yetkililerine teslim olmak yerine silahlarıyla birlikte saklanarak ortadan kayboldu ve Güney Sudan'daki ilk savaş.başladı. 1960'ların sonunda, savaş yaklaşık 500.000 kişinin ölümüyle sonuçlanmıştı. Birkaç yüz bin daha Güneyli ormanlarda saklandı veya komşu ülkelerdeki mülteci kamplarına kaçtı.

1969'a gelindiğinde isyancılar silah ve erzak elde etmek için yabancı ülkelerle temas kurdular. Örneğin İsrail, Anyanya askerlerini eğitti ve Etiyopya ile Uganda üzerinden isyancılara silah gönderdi. Anyanya ayrıca Güney'den ve Orta Doğu, Batı Avrupa ve Kuzey Amerika'daki Güney Sudan sürgün topluluklarından toplanan paralarla Kongolu isyancılardan ve uluslararası silah tüccarlarından silah satın aldı. İsyancılar ayrıca hükûmet birliklerinden silah, teçhizat ve malzeme ele geçirdi.

Askeri olarak Anyanya, güney kırsalının çoğunu kontrol ederken, hükûmet güçleri bölgenin büyük şehirlerini işgal etti. Gerillalar istedikleri gibi uzak kamplardan hareket ettiler. Ancak isyancı birlikler, herhangi bir bölgede etkili olamayacak kadar küçük ve dağınıktı. Anyanya personel gücünün tahminleri 5.000 ila 10.000 arasında değişiyordu.

Hükûmetin isyancılara yönelik operasyonları 1969 darbesinden sonra azaldı. Ancak, müzakereler bir çözümle sonuçlanmadığında Hartum, güneydeki asker gücünü 1969'da yaklaşık 12.000'e çıkardı ve bölge genelinde askeri faaliyetleri yoğunlaştırdı. Sovyetler Birliği Ağustos 1968'de Sudan ile T-55 tankları, zırhlı personel taşıyıcıları ve uçakları içeren 100 milyon ABD Doları ila 150 milyon ABD Doları tutarında bir silah anlaşması imzalamış olmasına rağmen, ülke Mayıs 1969'a kadar Hartum'a herhangi bir ekipman teslim edemedi. Bu dönemde Sudan, Mısır'dan, çoğu Sudan hava kuvvetlerine giden, Sovyet yapımı bazı silahlar aldı. Bununla birlikte, 1969'un sonunda, Sovyetler Birliği bilinmeyen miktarlarda 85 mm uçaksavar topu, on altı MiG-21 ve beş AN-24 nakliye uçağı göndermişti. Sonraki iki yıl boyunca, Sovyetler Birliği Sudan'a T-54 ve T-55 tankları, BTR-40 ve BTR-152 hafif zırhlı araçları da dahil olmak üzere etkileyici bir dizi ekipman teslim etti.

1971'de Hartum'a karşı çıkan güney güçlerinin lideri olan Joseph Lagu, Güney Sudan Kurtuluş Hareketi'nin (GSKH) kuruluşunu ilan etti. Anyanya liderleri onun arkasında birleşti ve sürgündeki Güneyli politikacıların neredeyse tamamı GSKH'yi destekledi. GSKH, Güney Sudan'ın birçok bölgesinde bir yönetim altyapısı oluşturmuş olsa da, gerçek güç, Anyanya'da lideri Lagu'da kaldı.

Siyasi sorunlarına rağmen, Numeyri güneydeki isyanı sona erdirmeye kararlıydı. Bölgesel öz yönetim vererek ve güneyde ekonomik kalkınmayı üstlenerek savaşı durdurabileceğine ve bölgeyi istikrara kavuşturabileceğine inanıyordu. Ekim 1971'de Hartum, GSKH ile temas kurdu. Önemli bir istişareden sonra, Şubat 1972'de Etiyopya'nın Addis Ababa kentinde GSKH ve Sudan hükûmet delegasyonları arasında bir konferans toplandı. Başlangıçta, iki taraf birbirinden çok uzaktı, Güneyliler ayrı bir güney hükûmeti ve yalnızca Sudan'a yönelik bir dış tehdide yanıt olarak federal başkanın komutası altına girecek bir ordu ile federal bir devlet talep ediyorlardı. Ancak sonunda, iki taraf Etiyopya İmparatoru Haile Selassie'nin yardımıyla bir anlaşmaya vardı.

Addis Ababa Anlaşması, seçilmiş bir Güney Bölgesel Meclisinin tavsiyesi üzerine ulusal devlet başkanı tarafından atanan bir bölgesel başkan altında Equatoria, Bahr al Ghazal ve Yukarı Nil'den oluşan üç vilayetli bir güney bölgesi için garantili özerklik sağlıyordu. Bölge başkanı tarafından atanan Yüksek Yürütme Kurulu veya kabinesi, savunma, dışişleri, para ve finans, ekonomik ve sosyal planlama ve bölgeler arası kaygılar gibi alanlar dışında, bölgedeki hükûmetin tüm yönlerinden sorumlu olacak ve bunlar üzerinde yetki korunacaktı. Nitelikli Anyanya gazileri de dahil olmak üzere Güneyliler, eşit sayıda kuzey ve güney subayı altında Sudan ordusunun 12.000 kişilik güney komutanlığına dahil edilecekti. Anlaşmalar ayrıca Arapçayı Sudan'ın resmi dili olarak ve İngilizceyi de yönetimde kullanılacak ve okullarda öğretilecek olan güneyin ana dili olarak tanıdı.

Birçok GSKH lideri anlaşmaya karşı çıksa da, Lagu şartlarını onayladı ve her iki taraf da ateşkesi kabul etti. Ulusal hükûmet, anlaşmayı yasallaştıran ve geri dönen güneyli mültecilerin refahını sağlamak için uluslararası bir ateşkes komisyonu oluşturan bir kararname yayınladı. Hartum ayrıca 1955'e kadar geriye dönük bir af ilan etti. İki taraf, 27 Mart 1972'de Addis Ababa Anlaşması'nı imzaladı ve ardından Ulusal Birlik Günü olarak kutlandı.

Siyasi Gelişmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Güneydeki yerleşimden sonra Numeyri, kuzeydeki Müslüman dini gruplarla arasını düzeltmeye çalıştı. Hükûmet, Ensar arasında popüler olan ve solcu aktivizmin en belirgin olduğu kırsal alanları kentsel alanlara tercih eden idari ademi merkeziyetçiliği üstlendi. Hartum ayrıca İslam'ın ülkedeki özel konumunu yeniden teyit etti, şeriatı tüm yasaların kaynağı olarak kabul etti ve hapsedilen bazı tarikat üyelerini serbest bıraktı. Ancak, Sadık el-Mehdi'nin önderliğinde Sudan dışında örgütlenen ve daha sonra Ulusal Cephe olarak bilinen muhafazakar gruplarla uzlaşılmadı.

Ağustos 1972'de Numeyri, kalıcı bir anayasa taslağı hazırlamak için bir Kurucu Meclis oluşturarak konumunu pekiştirmeye çalıştı. Daha sonra, üyeleri Kurucu Meclis'ten seçilen bir kabineyi atamasına izin vermek için hükûmetin istifasını istedi. Numeyri, güney yerleşimine karşı çıkan veya SSB'nin Mısır yanlısı hizbiyle özdeşleştirilen kişileri hariç tuttu.

Mayıs 1973'te Kurucu Meclis bir anayasa taslağı yayınladı. Bu belge başkanlık hükûmetinin devamını sağladı, SSB'yi tek yetkili siyasi örgüt olarak tanıdı ve güney için bölgesel özerkliği destekledi. Anayasa ayrıca seçmenlerin 250 sandalyeli Halk Meclisi üyelerini SSB onaylı bir listeden seçmelerini şart koşuyordu. İslam'ı Sudan'ın resmi dini olarak gösterse de, anayasa Hristiyanlığı çok sayıda Sudan vatandaşının inancı olarak kabul etti. Mayıs 1974'te seçmenler meclis için 125 üye seçti. 100 kişilik SSB'ye bağlı meslek ve meslek grupları seçmen tarafından seçildi. Numeyri, kalan 25 kişiyi atadı.

Numeyri'nin politikalarına karşı hoşnutsuzluk; hükûmette artan askeri rol, gıda kıtlığı ve birçok Müslüman muhafazakarın teslim olarak gördüğü güney özerkliğinin bir sonucu olarak tırmandı. 1973 ve 1974'te Numeyri'ye karşı başarısız darbe girişimleri oldu. Müslümanlar ve solcu öğrenciler de hükûmete karşı grevler düzenlediler. Eylül 1974'te Numeyri bu huzursuzluğa karşı olağanüstü hal ilan ederek, SSB'y, temizleyerek ve çok sayıda muhalifi tutuklayarak yanıt verdi. Numeyri ayrıca bazı kabine üyelerini kendisine sadık askeri personelle değiştirdi.

Numeyri'ye karşı muhafazakar muhalefet, 1974'te kurulan Ulusal Cephe'de birleşti. Ulusal Cephe, Sadık'ın Ümmet kanadından insanları içeriyordu; Ulusal Birlik Partisi; ve o dönemde Müslüman Kardeşler'in siyasi kolu olan İslami Sözleşme Cephesi. Muhalefetin faaliyetleri, Temmuz 1976'da Ensar'dan ilham aldıkları bir darbe girişiminde kristalize oldu. Hükûmet askerleri, Hartum'da 700'den fazla isyancıyı öldürerek ve birçok önde gelen dini lider de dahil olmak üzere çok sayıda muhalifi tutuklayarak düzeni hızla yeniden sağladı. Bu kargaşaya rağmen, 1977 devlet başkanlığı seçimlerinde Numeyri, %98,3 oy oranıyla rakipsiz olarak yeniden seçildi.

Ulusal Uzlaşma[değiştir | kaynağı değiştir]

1976 darbe girişiminin ardından Numeyri ve muhalifleri daha uzlaşmacı politikalar benimsediler. 1977'nin başlarında, hükûmet yetkilileri Londra'da Ulusal Cephe ile bir araya geldi ve Port Sudan'da Numeyri ve Sadık el-Mehdi arasında bir konferans düzenlendi. "Ulusal Uzlaşma" olarak bilinen olayda, iki lider Ulusal Cephe'nin dağıtılması karşılığında ulusal yaşama muhalefeti yeniden kabul eden sekiz maddelik bir anlaşma imzaladı. Anlaşma ayrıca sivil özgürlükleri geri verdi, siyasi mahkumları serbest bıraktı, Sudan'ın bağlantısız dış politikasını yeniden onayladı ve yerel yönetimde reform sözü verdi. Uzlaşma sonucunda hükûmet yaklaşık 1000 tutukluyu serbest bıraktı ve Sadık el-Mehdi'ye af çıkardı. SSB ayrıca Ulusal Cephe'nin eski destekçilerini saflarına kabul etti. Sadık çok partili siyasetten vazgeçti ve takipçilerini rejimin tek parti sistemi içinde çalışmaya çağırdı.

Ulusal uzlaşmanın ilk denemesi Şubat 1978 Halk Meclisi seçimleri sırasında gerçekleşti. Numeyri, eski Ümmet Partisi, Demokratik Birlik Partisi ve Müslüman Kardeşler ile bağlantılı olan geri dönen sürgünlerin bağımsız adaylar olarak seçimlere katılmalarına izin verdi. Bu bağımsızlar 304 sandalyenin 140'ını kazanarak birçok gözlemcinin Numeyri'nin Sudan'ın siyasi sistemini demokratikleştirme çabalarını alkışlamasını sağladı. Ancak, Halk Meclisi seçimleri daha fazla siyasi düşüşün başlangıcı oldu. SSB'nin resmi adayları desteklememesi parti disiplinini zayıflattı ve aynı zamanda SSB üyesi olan birçok meclis milletvekilinin partinin kendilerine ihanet ettiğini iddia etmesine yol açtı. Sonuç olarak, artan sayıda meclis üyesi, ofislerini ulusal çıkarlardan ziyade kişisel çıkarları geliştirmek için kullandı.

Bu süre zarfında Numeyri İslamcılığa yaklaştı. 1969'da Numeyri'nin darbesinden sonra hapsedilen ve sürgün edilen İslamcı bir lider olan Hasan et-Turabi, ülkeye tekrar davet edildi ve 1979'da adalet bakanı oldu.

SSB'nin siyasi tekelinin sona ermesi, hükûmetin her seviyesindeki yaygın yolsuzlukla birleştiğinde, Numeyri'nin Sudan'ı yönetme kabiliyetine dair artan bir şüphe uyandırdı. Numeyri rejimini korumak için daha diktatörce bir liderlik tarzı benimsedi. Devlet Güvenlik Teşkilatı'na binlerce muhalifi yargılanmadan hapse atmasını emretti. Numeyri ayrıca kendi güç tabanını geliştirmekte olan herhangi bir bakanı veya üst düzey askeri yetkiliyi görevden aldı veya transfer etti. Numeyri, yeteneklerinden ziyade ona olan sadakatlerine göre yedekleri seçti. Bu strateji, Numeyri'nin halkçı duygularla temasını kaybetmesine ve ülkenin kötüleşen siyasi durumuna neden oldu.

5 Haziran 1983'te Numeyri, Güney Bölgesi'ni Bahr al Ghazal, Al Istiwai ve Aali an Nil olmak üzere üç eski eyalete yeniden bölerek güneyin büyüyen siyasi gücüne karşı koymaya çalıştı; Güney Bölge Meclisi'ni neredeyse iki yıl önce askıya almıştı. Güney merkezli Sudan Halk Kurtuluş Hareketi (SHKH) ve onun askeri kanadı olan 1983 yılının ortalarında ortaya çıkan Sudan Halk Kurtuluş Ordusu (SHKO), bu yeniden paylaşıma başarısız bir şekilde karşı çıktı ve yeni bir birleşik Sudan'ın yaratılması çağrısında bulundu.

Birkaç ay içinde, Eylül 1983'te Numeyri, şeriatı Sudan hukuk sisteminin temeli olarak ilan etti. Numeyri'nin Eylül Kanunları olarak bilinen kararnameleri, hem seküler Müslümanlar hem de ağırlıklı olarak Müslüman olmayan güneyliler tarafından şiddetle karşılandı. Bazı muhafazakar Müslümanlar bile, İslami bir temeli olmadığını düşündükleri için, örneğin "zina girişimini" yasaklayan ahlak yasalarından şüphe duyuyorlardı. (kaynak Mansur Halid) SHKH, şeriatı ve dini mahkemeler tarafından emredilen infazları ve ellerin kesilmesini kınadı. Bu arada, güneydeki güvenlik durumu o kadar kötüleşti ki, 1983'ün sonunda iç savaşın yeniden başlamasına neden oldu.

Huzursuzluk ve darbe[değiştir | kaynağı değiştir]

1985'in başlarında, hükûmet karşıtı hoşnutsuzluk, Hartum'da bir genel grevle sonuçlandı. Göstericiler; artan gıda, benzin ve nakliye maliyetlerine karşı çıktılar. Genel grev ülkeyi felç etti. ABD ziyaretinde bulunan Numeyri, rejimine karşı hızla büyüyen gösterileri bastıramadı. Savunma bakanı Orgeneral Abdurrahman Suar el-Dahab tarafından yönetilen kansız bir askeri darbe Numeyri'yi iktidardan uzaklaştırdı. Sonraki seçimlerde (1976'da Numeyri'ye karşı darbe girişiminde bulunan) İslamcı lider Sadık el-Mehdi başbakan oldu.