Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. Lütfen çeviriyi geliştirmek için yardım edin. (Temmuz 2023)

Socotra Adası

UNESCO Dünya Mirası
Konum	Yemen
Kriter	Doğal: x
Referans	1263[1]
Tescil	2008 (32. oturum)
Bölge	Arap Ülkeleri
Koordinatlar	12°30′36″K 53°55′12″D / 12.51000°K 53.92000°D / 12.51000; 53.92000

Sokotra (Arapça سقطرى Suquṭrā) dört adadan ve Arap Yarımadası'nın 350 km kadar güneyinde Hint Okyanusu'ndaki Yemen' e bağlı adacıklardan oluşur. Uzun yıllar Aden ili' ne bağlı olan ada, 2004 yılında Hadramut ili'nin bir parçası oldu. 2013 yılında yapılan düzenleme ile müstakil Sokotra ili oldu.

Coğrafya ve iklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Sokotra Dünya'nın kıtasal kökenli bölgeleri içerisinde en izole durumdaki yerlerinden bir tanesidir (ör. volkanik kökenliler değil). Takımadalar büyük ihtimalle Afrika'dan fay kırılması ile Orta Pliyosen devrinde ayrılmıştır, aynı çatlak olayı kuzeybatısındaki Aden Körfezi'nin açılmasını sağlamıştır.

Takımada ana ada Sokotra (3625 km² veya 1400 mi²) ve "Erkek Kardeşler" olarak bilinen üç küçük adadan; Abd Al Kuri, Samha, Darsa — ve diğer insan yaşamayan kaya çıkıntılarından oluşur.

Ana ada üç coğrafi araziye sahiptir: dar sahil düzlüğü, karstik mağaraların içine işlemiş bir kireçtaşı yaylası ve Haghier Dağları. Dağlar 1525 metre (5000 fit) yüksekliğindedir.

İklim genellikle tropikal çöl iklimi ve step iklimidir; az, mevsimsel (kış) ve iç yüksek kısımlarda daha çok olmak üzere yağmur yağışı olur. Muson sezonu sert rüzgarlar ve yüksek denizleri getirir.

Bitki örtüsü ve fauna[değiştir | kaynağı değiştir]

Sokotra takımadasının uzun coğrafi izolasyonu, şiddetli sıcağı ve kuraklığı birleşerek benzersiz bir endemik bitki örtüsünü yaratmıştır^[2]. Araştırmalar Sokotra'da bulunan 800 veya daha fazla bitki türünün üçte birinden daha fazlasının Sokotra dışında bulunmadığını göstermiştir. Takımada biyoçeşitlilik ve muhtemel ekoturizm merkezi olması açısından evsensel öneme sahiptir.

Sokotra'nın en göze çarpan bitkilerinden bir tanesi, garip görünüşlü ve şemsiye şekilli bir ağaç olan Dracaena cinnabaridir. Kırmızı özsuyu eskilerin ejderin kanı olarak adlandırdığı, ilaç ve boya olarak kullandıkları bir maddedir.^[3] Diğer sıra dışı bitkiler ise; Dorstenia gigas, Dendrosicyos socotranus, Punica protopunica, Aloe perryi ve Boswellia socotranadır.^[4]

Ada grubu ayrıca zengin bir kuş faunasına sahiptir, bunların içinde birkaç endemik kuş türü bulunmaktadır, Onychognathus frater, Nectarinia balfouri, Emberiza socotrana, Cisticola haesitatus, Passer insularis, Rhynchostruthus socotranus ve Incana incana.^[4]

Birçok izole ada sisteminde olduğu gibi, Hypsugo lanzai Sokotra'nın tek yerli memelisidir.^[5][6] Sokotra, deniz biyoçeşitliliği açısından zengindir ve birçok endemik tür bulundurur.^[4] Nymphalidae familyasında bulunan Bicyclus anynana bu türlerden biridir.^[7]

İnsanlar ve ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Sokotra'daki insanların neredeyse hepsi ana adada yaşamaktadır. En önemli şehir Hadiboh'dur (2004 tahmini nüfusu 43.000). Abd Al Kuri'nin ve Samha'nın birkaç yüz kişiden oluşan nüfusu vardır, Darsa'da ise insan yaşamamaktadır.

Geleneksel olarak, takımada Muson rüzgarları nedeniyle Haziran ile Eylül ayları arasından ulaşılmazdır. Temmuz 1999'da yeni bir hava alanı açılmıştır. Çoğu Sokotralı hâlâ elektriksiz, akan su olmadan veya asfaltsız yollar ile yaşamaktadır.

Sokotra'da sadece Semitik Sokotri dili konuşulur, dil Mehri dili gibi Arap anakarasında konuşulan diğer Modern Güney Arabistan dilleri ile ilişkilidir.

Adanın başlıca ürünleri, hurma, hint hayvansal yağı, tütün ve balıktır. Ayrıca, sığır ve keçi yetiştirilmektedir.

1990'ların sonunda Birleşmiş Milletler Geliştirme Programı Sokotra adasını yakından incelemek için başlatılmıştır.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Sokotra MS 1. yüzyıl Yunan seyir defteri Periplus Maris Erythraei eserindeki notlarda Dioskouridou ("Dioscurides'in") olarak geçmektedir. Periplus ait notların çevirisinde, G.W.B. Huntingford Sokotra isminin kökeninin Yunanca olmadığını fakat Sanskritçe dvipa sukhadhara ("mutluluk adası") kelimesinden türediğine dikkat çekmektedir.

Yerel bir geleneğe göre, adanın yerlileri Thomas tarafından MS 52'de Hristiyanlığa çevrilmişlerdir. 10. yüzyıl Arap coğrafyacısı Abu Mohammed Al-Hassan Al-Hamdani kendi zamanında ada sakinlerinin çoğunun Hristiyan olduğunu belirtmiştir. 1507'de Portekiz adadaki Hristiyanları Arap İslami yönetimden kurtararak özgürleştirme nedenini göstererek işgalci kuvveti başkent Suk'a yerleştirmiştir. Ancak bekledikleri kadar hoş karşılanmamışlardır ve dört yıl sonra adayı terk etmişlerdir.

Adalar 1511'de Mahra sultanlarının kontrolüne geçmiştir. 1700'lerin sonunda Sokotra kısa bir süre için Avusturya İmparatorluğu'nun bir parçası olmuştur. Daha sonra 1886'de Kiş ve Sokotra Mahra Eyaleti'nin geri kalanıyla beraber Britanya hamiliğine girmiştir. Britanyalılar için önemli stratejik bir yerdi. P&O gemisi 1897'de 'Aden' Sokotra yakınındaki bir kayalığa çarptıktan sonra batmıştır ve 78 kişi ölmüştür.

1967'de Mahra sultanlığı kaldırılmıştır. Bağımsızlığının ardından, Sokotra Güney Yemen Halk Cumhuriyeti'nin (daha sonra Yemen Halk Demokratik Cumhuriyeti olmuştur) bir parçası olmuştur. Günümüzde Yemen topraklarının içindedir.

2018'de Birleşik Arap Emirlikleri tarafından işgal edildi.^[8]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Halah Mağarası
• 
• 
• 
• 
• 
• 

• Diğer Manzaralar
• 
  Dixam
• 
  Qlinsia
• 
  Nawjad
• 
  Ar'ar

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Casson, Lionel. 1989. The Periplus Maris Erythraei. Princeton University Press. ISBN 0-691-04060-5 .
• Doe, D. Brian. 1970. Socotra: An Archaeological Reconnaissance in 1967. Henry Field ve Edith M. Laird tarafından redakte edilmiştir. Field Research Projects, Miami.
• Schoff, Wilfred H. 1912. The Periplus of the Erythraean Sea. Longmans, Green, and Co., New York, Second Edition. Reprint: New Delhi, Oriental Books Reprint Corporation. 1974. (Yeni bir ciltli kitap basımı Coronet Books Inc tarafından yayımlanmıştır. Ayrıca South Asia Books tarafından da yayımlanmıştır, 1995, ISBN 81-215-0699-9)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Sokotra'da dalmayla ilgili bilgiler
• Sokotra hakkında tanıtım, biyoçeşitliliği, kuş yaşamı ve geleneksel yaşam biçimi.
• Sokotra'da deniz çeşitliliğinin değeri
• (The Royal Botanic Garden, Edinburgh sitesi) Özellikle 5. sayfadaki ejderin kanı ile ilgili bilgiler.
• Edinburgh, İskoçya merkezli küresel Sokotra dostları organizasyonu.7 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Carter, Mike. The land that time forgot: It's the Indian Ocean's answer to the Galapagos - an island cut off from the rest of the world, with a time-capsule collection of plants and wildlife which are extinct elsewhere on the planet.8 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Observer. Pazar Nisan 16, 2006.
• Sokotra'nın tarihsel soyağacı, mitsel spekülasyonlar, bilimsel araştırmalar ve gelişme araştırmaları
• Sokotra adası yerlisi ile Sokotra'da yaşam hakkında sesli söyleşi
• Sokotra Fotoğrafları