Sinir dokusu

Sinir dokusu, sinir sisteminin ana bileşenidir - beyin, omurilik ve sinirler - vücut işlevlerinin ayarlar ve kontrol eder. Uyartıları (impuls) ileten sinir hücrelerinden (nöron) ve sinir uyartılarının yayılmasına yardımcı olan ve nöronlara besin taşıyan nöroglialardan oluşmuştur.

Sinir dokusu, karakteristikleri aksonlar tarafından belirlenen çok çeşitli sinir hücrelerinden yapılmıştır.

Sinir sisteminin işlevleri, duyu girişi sağlama, taşıma, kasların ve bezlerin kontrolü, homeostaz ve zihinsel etkinlikler.

Tüm canlı hücreler uyarılara tepki verir. Sinir dokusu, uyarılarak tepki verdiği ve uyartıları vücuttaki çeşitli organlara ilettiği ölçüde özelleştirilir. Beyin ve omurilikteki sinir dokusu kemiksi yapıdadır. Düz ve çevresel sinirleri vücuda yayar. Sinir dokusu nöronlar olarak adlandırılan sinir hücresinden oluşur. Nöronlar kolayca uyarılır ve uyartıları çok hızlı iletir. Bir sinir, bağ doku ile birbirine bağlanan birçok hücre lifinden oluşur. Bağ dokunun kılıfı epinöryum sinir ile çevrilmiştir. Bu kılıfın iç yüzeyi, sinir liflerinin etrafını çevreleyen perinöryum ile kaplıdır. Çeşitli büyüklükteki kan damarları, epinöryumda görülebilir. Endonöryum, bağ dokunun ince bir tabakasını oluşturur ve özel sinir lifleriyle çevrilmiştir.

Hücre gövdesi bir hücre membranı ile kaplıdır ve merkezinde çekirdek bulunur. Nissl gövdesi, hücre gövdesindeki sitoplazmada bulunur. Hücre gövdesindeki nörofilametler dendritlerden aksonlara uzanır. Akson, miyelin kılıf ile çevrilmiştir. Miyelin kılıf dış yüzeyi, nörolemma veya Schwann hücre kılıfı olarak adlandırılan hücresel bir tabaka ile örtülüdür. Schwann hücreleri arasındaki boşluğa Ranvier boğumu denir.

Nöronal bağlantı[değiştir | kaynağı değiştir]

Sinir hücrelerinin (nöron) birbirleriyle veya nöron olmayan hücrelerle yaptıkları bağlara sinaps denir. Sinapslar bir aksonun dallarının ucunda veya başka bir nöronun dendritlerinde bulunur ve birbirleriyle yakındırlar, fakat doğrudan bağlı değillerdir. Boşluktan karşıya bilgi iletilmesini sağlayan kimyasallara nörotransmitterler denir.

Nöronların sınıflandırılması[değiştir | kaynağı değiştir]

Nöronlar hem yapılarına (veya uzantılarına) hem de işlevlerine göre sınıflandırılırlar.

Yapısal sınıflandırılan nöronlar, hücre gövdesindeki uzantılarının işlem sayısına uygun olarak gruplandırılırlar. Üç büyük nöron grupları şu şekilde sınıflandırılır: Multipolar, bipolar ve unipolar nöronlar.

Multipolar Nöronlar (işlem sayısı 3+): Bunlar insanda en yaygın olarak bulunan (nöronların %99'undan daha fazlası bu gruba girer) çevresel sinir sistemindeki en büyük nöron grubudur.
Bipolar Nöronlar: Bipolar nöronlar halkasal şekillidirler. Bir akson ve bir dendritleri vardır. Gözdeki ışık algılayan retina buna örnek verilebilir. Bu gruptaki nöronlar çok hızlı büyür.
Unipolar Nöronlar: Duyu nöronları yalnız tek bir işlevi ve lifi vardır. Bu da, hücre gövdesine yakın olanı iki ana dala (akson ve dendrit) ayırmaktır. Bu tür sinir lifleri insanda yalnızca embriyo evresinde bulunur.