Aloe vera

*Aloe vera*
Aloe vera
Korunma durumu
	Değerlendirilmedi (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Plantae
Şube:	Spermatophyta
Sınıf:	Magnoliopsida
Takım:	Asparagales
Familya:	Asphodelaceae
Alt familya:	Asphodeloideae
Oymak:	Aloeae
Cins:	Aloe
Tür:	A. vera
İkili adlandırma
	Aloe vera (L.) Burm.f.
Sinonimler
	Aloe barbadensis Mill.; Aloe barbadensis var. chinensis Haw.; Aloe chinensis (Haw.) Baker; Aloe elongata Murray; Aloe flava Pers.; Aloe indica Royle; Aloe lanzae Tod.; Aloe maculata Forssk. (illegitimate); Aloe perfoliata var. vera L. ; Aloe rubescens DC.; Aloe variegata Forssk. (illegitimate); Aloe vera Mill. (illegitimate); Aloe vera var. chinensis (Haw.) A. Berger; Aloe vera var. lanzae Baker; Aloe vera var. littoralis J.Koenig ex Baker; Aloe vulgaris Lam.;

Aloe vera, Aloe cinsine bağlı bir bitki türüdür.^[3]^[4] Dağılım alanı geniştir ve birçok bölgede istilacı tür olarak tanımlanır.^[4]^[5] Her dem yeşil olup asıl olarak Arap Yarımadasından gelse de, dünya çapında tropik ve yarı tropik ortamlarda da yetişir.^[4]^[5] Yüzyıllardır tıbbi kullanımlar ve ticaret amacıyla yetiştirilir. İç mekanlarda dekoratif görünüm için kullanılabilir.^[6]

Özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Aloe vera 60-100 cm (24-39 in) uzunluğunda dışa genişleyerek büyür.^[4] Yaprakları kalın ve dolu, yeşil ve grimsi yeşil rengindedir.^[7] Yaprakları lignan, fitosterol, polifenol, mannans, anthraquinone, glikozit ve çeşitli lectin içerir.

Çiçekleri sarkık ve borumsu şekilde birbirlerine yakın 2-3 cm (3⁄4-1+1⁄4 in) uzunluğunda, dalları ise 90 cm (35 in) uzunluğundadır.^[7]^[8]

Kökler simbiyoz olarak topraktan mineral besinleri toplarlar.^[9]

Dağılım ve habitat[değiştir | kaynağı değiştir]

Arap Yarımadasının güneybatısına^[10] ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin doğusuna^[11] endemiktir. Ancak tüm dünyaya dağıldıkça Kuzey Afrika ve Sudan civarlarında, Kanarya Adaları, Yeşil Burun Adaları, Madeira, Algarve, Portekiz'in bir kısmı, İspanya'nın yabani alanlarından özellikle Murcia'da da doğal yetişmeye başlamıştır.^[12]^[13]^[14]^[15]

Yetiştirme[değiştir | kaynağı değiştir]

"Aloe vera" süs bitkisi olarak yaygın bir şekilde yetiştirilir. İçeriğindeki özsuyu, doğal yağışların düşük olduğu bölgelerde hayatta kalmasını sağladığından, taş döşeli bahçeler ve diğer düşük su kullanılan bahçelerde tercih edilir.^[7] 8-11 soğuğa dayanıklılık bölgeleri arasında dayanıklıdır ve şiddetli dona ve kara dayanmaz.^[8]^[16] Örümcek akarları, etli böcekler, ölçek böcekler ve yaprak biti türlerinin bitki sağlığını bozmasına rağmen, tür çoğu zararlı böceklere dirençlidir.^[17]^[18] Bu bitki Kraliyet Bahçıvanlık Derneği'nin Bahçe Merit Ödülünü kazanmıştır.^[19]

Saksıdaki türler iyi drene edilmiş, kumlu saksı toprağı ve bol güneş gerektirir. Aloe bitkileri çok güneş altında yanabilir veya saksı suyu boşaltmadığında büzülebilir. İyi drenaj sağladıklarından kaliteli yetiştirme toprak karışımı veya paketli "kaktüs toprağının" kullanılması tavsiye edilir.^[20] Pişmiş toprak kaplar gözenekli oldukları için tercih edilir.^[20]

Tekrar sulamadan önce saksı bitkilerinin toprağı tam kurumalıdır. Saksıda aloe, "ana bitkinin" yanlarından büyüyen "yavrular" ile kalabalıklaşabilir. Kalabalık hale gelen bitkiler daha çok büyümeye yer açmak ve haşere istilasını önlemeye yardım etmek için bölünmeli ve saklanmalıdır. Kış aylarında Aloe vera çok az nem ister ve uykuda kalabilir. Don veya karlı bölgelerde, türler en iyi şekilde iç mekanlarda veya ısıtılmış seralarda saklanır.^[8]

Kozmetik endüstrisine tedarik sağlamak için Avustralya,^[21] Küba, Dominik Cumhuriyeti, Çin, Meksika,^[22] Hindistan,^[23] Jamaika,^[24] iç kesimlerde bile iyi yetiştiği İspanya'da^[25] Kenya, Tanzanya ve Güney Afrika^[26] ABD ile birlikte^[27] büyük ölçekli tarımsal "Aloe vera" üretimi vardır.^[4]

Kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Aloe veradan alınan şeffaf jel ve sarı lateks ticari ürünler üretmek için kullanılır.^[28]^[29] Aloe jeli genellikle yanıklar, yaralar, donma, cilt döküntüleri, sedef hastalığı, Herpes labialis veya kuru cilt gibi cilt rahatsızlıkları için topikal ilaçların yapımında kullanılır.^[28]^[29] Aloe lateksi bireysel olarak kullanılır veya kabızlık tedavisi için yutulması gereken diğer bileşenlerle birlikte bir ürün olarak üretilir.^[28]^[29] Aloe lateksi, "reçine" adı verilen kurutulmuş bir formda veya "aloe’nin kurutulmuş sıvısı" olarak elde edilebilir.^[30]

Zararları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağızdan alınan rengi giderilmemiş aloe vera yaprağı özütü Kaliforniya Çevre Sağlığı Tehlike Değerlendirme Ofisi tarafından "devlet tarafından kansere veya üreme toksisitesine neden olduğu bilinen kimyasallar" arasında listelenmiştir.^[31]

Topikal (vücut yüzeylerine çoğunlukla cilde uygulanan) aloe vera kullanımı önemli yan etkilerle ilişkili değildir.^[28] Aloe veranın ağızdan yutulmasının zehirleme olasılığı vardır^[5] ve karın kramplarına ve ishal'e neden olabilir ki bu da ilaçların emilimini azaltabilir.^[28]

İlaçlarla etkileşim[değiştir | kaynağı değiştir]

Yutulan Aloe ürünleri, kan pıhtısı, diyabet, kalp hastalığı ve diğerlerinin yanı sıra (Digoksin gibi) ve idrar söktürücüler gibi maddeleri azaltarak potasyum tedavisinde kullanılanlar gibi reçeteli ilaçlarla etkileşimlerde olumsuz olabilir.^[29]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaprak ve jel
Tatlıda jelin kullanımı
Es lidah buaya Endonezya soğuk içeceği
Suyu
Kesili yaprak
Yaprak diyagramı
Dallar
Çiçek dalları
Çiçek
Farklı boyutları

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"Taxon: Aloe vera (L.) Burm. f." U.S. National Plant Germplasm System. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2020.
Wikimedia Commons'ta Aloe vera ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Aloe vera ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Aloe vera (L.) Burm. f. 7 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Tropicos.org
^ "Aloe vera L. Burm.f. Fl. Indica : 83 (1768)". World Flora Online. World flora Consortium. 2022. 16 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2022.
^ "GBIF". 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.
^ ^a ^b ^c ^d ^e "Aloe vera (true aloe)". Centre for Agriculture and Bioscience International. 13 Şubat 2019. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2019.
^ ^a ^b ^c "drugs". 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.
^ Perkins, Cyndi (13 Mart 2013). "Is Aloe a tropical plant?". SFGate. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2016.
^ ^a ^b ^c Yates A. (2002) Yates Garden Guide. Harper Collins Australia
^ ^a ^b ^c Botanica's Pocket Gardening Encyclopedia for Australian Gardeners. Random House Publishers. 2001. ISBN 9781740514347. Random House Australia/
^ Gong M.; Wang F.; Chen Y (2002). "[Study on application of arbuscular-mycorrhizas in growing seedings of Aloe vera]". Zhong Yao Cai (Çince). 25 (1): 1-3. PMID 12583231.
^ "World Checklist of Selected Plant Families: Royal Botanic Gardens, Kew". wcsp.science.kew.org. 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2020.
^ "Aloe vera". World Checklist of Selected Plant Families. Royal Botanic Gardens, Kew. 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017.
^ Domingues de Almeida, J & Freitas (2006). "Exotic naturalized flora of continental Portugal – A reassessment" (PDF). core.ac.uk. 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020.
^ Gideon F Smith, Estrela Figueiredo (2009). "Aloe arborescens Mill. and Aloe Vera spreading in Portugal". Bradleya. bioone. doi:10.25223/brad.n27.2009.a4. hdl:2263/14380.
^ "Aloe Vera Cultivation in Murcia". 9 Nisan 2015. 16 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
^ "Aloe vera, African flowering plants database". Conservatoire et Jardin botaniques de la Ville de Genève. 23 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017.
^ "BBC Gardening, Aloe vera". British Broadcasting Corporation. 18 Nisan 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2008.
^ "Pest Alert: Aloe vera aphid Aloephagus myersi Essi". Florida Department of Agriculture and Consumer Services. 12 June 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 July 2008.
^ "Kemper Center for Home Gardening: Aloe vera". Missouri Botanic Gardens, USA. 27 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2008.
^ "RHS Plant Selector Aloe vera AGM / RHS Gardening". Apps.rhs.org.uk. 2 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.
^ ^a ^b Coleby-Williams, J. "Fact Sheet: Aloes". Gardening Australia, Australian Broadcasting Corporation. 6 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
^ "Aloe vera producer signs $3m China deal". Australian Broadcasting Corporation. 6 Aralık 2005. 5 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Korea interested in Dominican 'aloe vera'". DominicanToday.com—The Dominican Republic News Source in English. 7 Temmuz 2006. 6 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Varma, Vaibhav (11 Aralık 2005). "India experiments with farming medicinal plants". channelnewsasia.com. 24 Mart 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Harnessing the potential of our aloe". Jamaica Gleaner, jamaica-gleaner.com. 24 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2008.
^ "Córdoba is the Spanish province with more aloe vera crops (translated from Spanish)". ABC-Córdoba. 23 Ağustos 2015. 4 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Mburu, Solomon (2 Ağustos 2007). "Kenya: Imported Gel Hurts Aloe Vera Market". allafrica.com. 6 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "US Farms, Inc. – A Different Kind of Natural Resource Company". resourceinvestor.com. 17 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2008.
^ ^a ^b ^c ^d ^e "Aloe vera". National Center for Complementary and Integrative Health, US National Institutes of Health. 1 Ekim 2020. 29 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2021.
^ ^a ^b ^c ^d "Aloe (Aloe vera)". Mayo Clinic. 17 Eylül 2017. 11 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020.
^ "Assessment report on Aloe barbadensis Mill. and on Aloe (various species, mainly Aloe ferox Mill. and its hybrids), folii succus siccatus" (PDF). European Medicines Agency. 22 Kasım 2016. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021.
^ "Chemicals Listed Effective December 4, 2015, as Known to the State of California to Cause Cancer: Aloe Vera, Non-Decolorized Whole Leaf Extract, and Goldenseal Root Powder". California Office of Environmental Health Hazard Assessment. 4 Aralık 2015. 7 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2020.

[1] Aloe vera (L.) Burm. f. 7 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Tropicos.org

[WFO-2] "Aloe vera L. Burm.f. Fl. Indica : 83 (1768)". World Flora Online. World flora Consortium. 2022. 16 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2022.

[GBIF-3] "GBIF". 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.

[cabi-4] "Aloe vera (true aloe)". Centre for Agriculture and Bioscience International. 13 Şubat 2019. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2019.

[drugs-5] "drugs". 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.

[6] Perkins, Cyndi (13 Mart 2013). "Is Aloe a tropical plant?". SFGate. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2016.

[Yates-7] Yates A. (2002) Yates Garden Guide. Harper Collins Australia

[BPGE-8] Botanica's Pocket Gardening Encyclopedia for Australian Gardeners. Random House Publishers. 2001. ISBN 9781740514347. Random House Australia/

[9] Gong M.; Wang F.; Chen Y (2002). "[Study on application of arbuscular-mycorrhizas in growing seedings of Aloe vera]". Zhong Yao Cai (Çince). 25 (1): 1-3. PMID 12583231.

[10] "World Checklist of Selected Plant Families: Royal Botanic Gardens, Kew". wcsp.science.kew.org. 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2020.

[WCSP_298116-11] "Aloe vera". World Checklist of Selected Plant Families. Royal Botanic Gardens, Kew. 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017.

[12] Domingues de Almeida, J & Freitas (2006). "Exotic naturalized flora of continental Portugal – A reassessment" (PDF). core.ac.uk. 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020.

[13] Gideon F Smith, Estrela Figueiredo (2009). "Aloe arborescens Mill. and Aloe Vera spreading in Portugal". Bradleya. bioone. doi:10.25223/brad.n27.2009.a4. hdl:2263/14380.

[14] "Aloe Vera Cultivation in Murcia". 9 Nisan 2015. 16 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.

[AFPD-15] "Aloe vera, African flowering plants database". Conservatoire et Jardin botaniques de la Ville de Genève. 23 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017.

[16] "BBC Gardening, Aloe vera". British Broadcasting Corporation. 18 Nisan 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2008.

[17] "Pest Alert: Aloe vera aphid Aloephagus myersi Essi". Florida Department of Agriculture and Consumer Services. 12 June 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 July 2008.

[18] "Kemper Center for Home Gardening: Aloe vera". Missouri Botanic Gardens, USA. 27 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2008.

[19] "RHS Plant Selector Aloe vera AGM / RHS Gardening". Apps.rhs.org.uk. 2 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.

[GA-20] Coleby-Williams, J. "Fact Sheet: Aloes". Gardening Australia, Australian Broadcasting Corporation. 6 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.

[21] "Aloe vera producer signs $3m China deal". Australian Broadcasting Corporation. 6 Aralık 2005. 5 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[22] "Korea interested in Dominican 'aloe vera'". DominicanToday.com—The Dominican Republic News Source in English. 7 Temmuz 2006. 6 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[23] Varma, Vaibhav (11 Aralık 2005). "India experiments with farming medicinal plants". channelnewsasia.com. 24 Mart 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[24] "Harnessing the potential of our aloe". Jamaica Gleaner, jamaica-gleaner.com. 24 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2008.

[25] "Córdoba is the Spanish province with more aloe vera crops (translated from Spanish)". ABC-Córdoba. 23 Ağustos 2015. 4 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[26] Mburu, Solomon (2 Ağustos 2007). "Kenya: Imported Gel Hurts Aloe Vera Market". allafrica.com. 6 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[27] "US Farms, Inc. – A Different Kind of Natural Resource Company". resourceinvestor.com. 17 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2008.

[nih-28] "Aloe vera". National Center for Complementary and Integrative Health, US National Institutes of Health. 1 Ekim 2020. 29 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2021.

[mayo-29] "Aloe (Aloe vera)". Mayo Clinic. 17 Eylül 2017. 11 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020.

[EMA-ar-30] "Assessment report on Aloe barbadensis Mill. and on Aloe (various species, mainly Aloe ferox Mill. and its hybrids), folii succus siccatus" (PDF). European Medicines Agency. 22 Kasım 2016. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021.

[31] "Chemicals Listed Effective December 4, 2015, as Known to the State of California to Cause Cancer: Aloe Vera, Non-Decolorized Whole Leaf Extract, and Goldenseal Root Powder". California Office of Environmental Health Hazard Assessment. 4 Aralık 2015. 7 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

Sarısabır nedir?, Sarısabır anlamı nedir?, Sarısabır ne demektir?