Panormus Muharebesi, MÖ 251 yılında Roma Cumhuriyeti ile Kartaca arasında gerçekleşen Birinci Pön Savaşı'nın bir muharebesidir. Roma kuvvetlerine Lucius Caecilius Metelius, Kartaca kuvvetlerine ise Hasdrubal komuta etmiştir. Muharebe sonucu ortaya çıkan Roma zaferi, Sicilya'daki Panormus'un savaşın sonuna kadar Roma Cumhuriyeti hakimiyeti altında kalmasını sağlamıştır.^[2] Panormus Muharebesi, Birinci Pön Savaşı'nın en büyük kara muharebesidir.^[3]

Öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]

MÖ 252 sonu, MÖ 251 başı gibi Kartaca, Kuzey Afrika'da Libya'daki bir ayaklanmayı bastırmıştı ve Hanno komutasındaki bir orduyu Sicilya'ya göndermişti. Hasdrubal, Tunis Muharebesi sırasında paralı asker General Xanthippus'la birlikteydi ve bu muharebe deneyiminden çok şey öğrenmişti. Yunan tarihçi Polybius'a göre Hasdrubal, batı Sicilya'da Lilybaeum ve Selinus kentleri civarını incelemişti. Panormus, MÖ 254 yılında Roma lejyonları ve donanması tarafından kuşatılmış, koçbaşlarının kullanılığı kuşatma etkili olmuştu. Kent teslim oldu. Yunan tarihçi Diodorus Siculus 'a göre varlıklı Panormuslular 200 drahmi ödeyerek özgür kaldılar, ancak 13 bin kişi köle olarak alındı.^[4] Öte yandan, Roma Cumhuriyeti Panormus'un bağımsızlığına ilişmemiş, herhangi bir yükümlülük de getirmemiştir. Bu arada Kartaca'nın Panormus'ta çevre yerleşimlerden rehineler tuttuğu, bu insanların Roma yönetimi tarafından serbest bırakıldığı belirtilmektedir. Bu durumlar, civardaki diğer Sicilya kentleri üzerinde olumlu bir etki yaptı ve taraf değiştirmelerini sağladı.^[4] Panormus'un kaybıyla Sicilya'daki Kartaca toprakları, Lilybaeum ve Drepana gibi iki direnek noktasının yer aldığı ve Ada'nın batı kıyıları boyunca uzanan dar bir kıyı şeridi halinede daralmış oldu. Roma Cumhuriyeti, doğrudan bu kentlere karşı bir kara harekâtına girişmek yerine, Libya'nın desteğini sağlamayı da umarak Kuzey Afrika'ya bir sefer düzenlemeye karar vermiştir.^[4] Bu bölgeler, son iki yıldır yüksek araziye hakim Roma lejyonlarının kontrolü altındaydı. Ancak Hasdrubal, Panormus civarında hasat toplamakta olan Konsül Lucius Caecilius Metellus komutasındaki Roma Ordusu'na saldırmaya karar vermiştir. Saldırı için en uygun zaman olduğunu düşünmesinde geçerli nedenleri vardı. Görev değişimi yapacak olan diğer Konsül, Sicilya'daki Roma Ordusu'nun yarısıyla Roma'ya dönmüştü. Metellus ise Panormus'ta, Ordu'nun yarı kuvvetiyle kalmıştı.^[1]

Muharebe[değiştir | kaynağı değiştir]

Hasdrubal, Orethus vadisi boyunca askerleri ve savaş filleriyle Panormus üzerine ilerledi. Romalıların Panormus surları gerisine çekilmiş olmaları nedeniyle Hasdrubal kuvvetleri vadi çıkışından kent yönünde ilerlediler ve Orethus Nehri'ni geçtiler. Esasen Konsül Metellus, Kartaca kuvvetlerini açık arazide karşılamaktan kaçınmış, kuvvetlerini kent surları gerisinde emniyete alarak savunma yapmaya karar vermişti. Konsül Metellus, Kartaca kuvvetlerinin nehri geçmeleri (askeri açıdan daha anlamlı bir ifadeyle nehri arkalarında bırakmaları) süresince beklemiştir. Bu aşamada, emrindeki veleslere, Kartaca ileri unsurlarını ve filler üzerindeki mızrakçılarını taciz etmelerini emretmiştir. Diğer yandan Roma hafif piyadesi kenti çevreleyen hendekler içine indiler.^[1] Kartaca savaş filleri komutanı, direnmenin zayıf olacağını düşünerek bu hafif piyadeyi ezmek için harekete geçti. Fakat bu arada filler açığa çıkmış oldu. Kent surları üzerindeki mızrakçılar ve okçular, diğer yandan da hendeklerdeki hafif piyade hücuma geçerek fillerin paniğe kapılmalarına neden oldu. Bu panik halinde geriye kaçarak kendi hatlarına daldılar.

Dışarıda bunlar olurken Metellus ve lejyonları, kentin kapısı dışında Kartaca kuvvetlerinin sol kanadı karşısında konuşlanmıştır. Kartaca savaş filleri geri kaçarken Metellus da birliklerine, Kartaca kuvvetlerini sol kanadına taarruz emri verdi. Bu manevra Kartaca sol kanadında hattı yardı ve bozgun tüm orduya yayıldı. Ancak Romalılar dağılan Kartaca Ordusu'nun kılıç artıklarını takip etmeyecek, geride kalan filleri ele geçirmeye çalışacaklardır. Kartaca kuvvetlerinin büyük bir bölümü burada imha edilmiş, 60 savaş fili kontrol altına alınmıştır.^[1] Bu filler Roma'ya gönderilerek halka açık alanlarda sergilendi.

Sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Herhangi bir yenilgiden sonra Kartaca'da adet olduğu üzere Hasdrubal, cezalandırılmak için Kartaca'ya geri çağrıldı. Halefi Adhubal, Selinus'un uzun süre savunulamayacağına karar verdi ve kasaba ateşe verildi. Hamilcar Barca'nın vur kaç taktikleriyle sürdürdüğü savaşım hariç tutulursa bu yenilgiyle Sicilya'daki Kartaca kara harekâtları son bulmuştur.

Panormus Muharebesi ardından Roma Cumhuriyeti, Sicilya'da hakim güç haline gelmiştir. Ada'nın batı sahillerindeki birkaç direnek noktasında halen Kartaca hakimiyeti sürmektedir. Ancak Roma Cumhuriyeti'nin elinde, bu direnek noktalarını etkili şekilde ablukaya alacak güçte bir deniz kuvveti de yoktu. Öte yandan Roma birliklerinin açık arazide savaş filleriyle karşılaşmaktan kaçındıklarına ilişkin raporlar mevcuttur.^[1]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kartaca
• Birinci Pön Savaşı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]