Nihat Şevket İyriboz (1893, Selanik - 31 Mart 1988, İzmir), Türk siyasetçi, bilim insanı ve ziraat mühendisi. 1950-1960 dönemi Demokrat Parti Çanakkale ve Aydın milletvekili ve dönemin ilk Tarım Bakanı idi. Bitki Hastalıkları uzmanıydı. Ankara Ziraat Okulu ve İstanbul Ziraat Müzesi Müdürlüğü, İzmir Bornova Zirai Mücadele Enstitüsü Müdürlüğü, IX. Dönem Çanakkale, X. ve XI. Dönem Aydın milletvekilliği ile tarım bakanlığı yaptı. Evli ve 3 Çocuk babasıydı.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Selanik'te 1893 yılında doğdu. Agribozî Mustafa bey'in oğlu Tütün Rejisi müdürlerinden Abdullah Şevket Bey'in oğludur. İlkokula Tarsus'ta başlamış, eğitimini Selanik, Gümülcine, Tekirdağ okullarında sürdürmüş, Gelibolu İdadisinden mezun olduktan sonra Selanik Yüksek Ziraat Mektebi'ne girmiş, ancak Selanik'in Balkan Savaşları sonunda Yunanistan'a geçişi ile 1912-1913 ders yılının ortasında İstanbul Halkalı Yüksek Ziraat Okulu'na geçiş yapmış ve bu okuldan 1914 yılında mezun olmuştur.^[1]

Meslek ve Politika Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

15 Şubat 1931'de Garbi Anadolu Emraz ve Haşarat Mücadele İstasyonu adı altında Türkiye Cumhuriyetinin alanındaki ilk araştırma kuruluşu olan İzmir Bornova Zirai Mücadele Enstitüsü'nü26 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. kurdu ve uzun süre müdürlüğünü yaptı. Enstitü bugün bitki koruma konusunda Ege bölgesi illeri Aydın, İzmir, Denizli, Kütahya, Manisa, Uşak ve Muğla illeri ile Marmara bölgesinde Balıkesir ve Çanakkale illerine ve Türkiye genelinde araştırma ve uygulamaya yönelik çalışmalar yapmaktadır.^[2]

1950 seçimlerini izleyen dönemde TBMM IX. Dönem Demokrat Parti Çanakkale milletvekilliği ve 1. Menderes Hükûmeti tarım bakanlığı yaptı. 1954 seçimlerini izleyen dönemde TBMM X. Dönem Demokrat Parti Aydın milletvekilliği yaptı. 1957 seçimlerini izleyen dönemde TBMM XI. Dönem Demokrat Parti Çanakkale milletvekilliği yaptı.

1960'ta, 27 Mayıs Darbesi çerçevesinde, Demokrat Parti Aydın milletvekili olarak Yassıada'da yargılanmış, davaların sonucunda Kayseri Hapisanesi'ne gönderilmiştir. Hükmünün son dönemini Buca Cezaevi'nde geçirmiştir. Yassıada ve Kayseri dönemlerinde tutuklu arkadaşlarının, dava şahitlerinin, hakimlerin ve dönem önde gelenlerinin portrelerini yapmıştır.^[1]

Bilimsel Katkılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Araştırma ve yayınları ile tarım dünyasına katkıları olmuştur. En önemli katkıları tahıl ve asma hastalıkları konusundadir.^[3] Keşiflerinden biri olan Megamecus Shevketi Marshall adlı asma parazitinin (asma hortumlu böceği) bilimsel isim babasıdır.^[4][5][6]

Yayınları ve Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

A. Entomoloji ve Zirai Zoolojiyle İlgili Yayınları:

1. Nihat Schewket Bey, 1930, Zur Biologie der phytophagen Wanze Dicyphus errans Wolf (Capsidae). Z. Wiss. Insekt Biol., 25 (10): 179-183.
2. Nihat Schewket Bey, 1931. Unterschungen über Möhrenblatt-Sauger (Trioza viridula). Z. ang. Ent., 18 (1): 175-188.
3. Şevket, N., 1931. Çekirgelerin envai itlafı. İst. ve Neş. Md. Hilal Matbaası, İstanbul, 78. s.
4. Şevket, N., 1932 (a). Garbi Anadolu Zararlıları: Phtorimaea heliopa Lw., Opatroides punctulatus, Born. Zir. Gaz. Ankara, 13. s.
5. İyriboz, N. Ş., 1932 (b). Yeni bir tütün düşmanı: Opatriodes punctulatus, Born. Zir. Gaz. Ankara, 3: 11-35; 210-212.
6. Şevket, N., 1932 (c). Örümcek of Heterophila (Simaethis) pariana L. in Turkey., Zir. Gaz. Ankara, 8: 14.
7. Şevket, N., 1932 (d). Pests in West Anatolia. Zir. Gaz. Ankara, 1932, (9): 1-8.
8. Şevket, N., 1932 (e). Garbi Anadolu Zararlı haşereleri: Hysteropterum grylloidea F. (Hemip.: Cicad. Fulgoridae), Rhaphiopalpa fiascicollis (Col.: Chrysomelidae), Zir. Gaz. Ankara, 9: 8.
9. İyriboz, N. (f.) 1932 (i). Tütün Fide Güvesi: Phythorima heliopa Lav. Zir. Gaz. Ankara 3: 10-34; 192-194.
10. Şevket, N., 1933 (a). Ağaç kök kurdu (Kapnodis). Ankara Zir. Md. Neş. No. 1, 4. s.
11. Şevket, N. ve K. Ahmet, 1933. Mahsul Hastalıkları., T. C. Maarif Vekaleti Milli Talim ve Terbiye Heyeti, Muallim Kitapları No: 10, Resimli Ay Matbaası T.C. Şirketi, İstanbul, 51. s.
12. Şevket, N., 1934 (a). Elma iç kurdu Carpocapsa pomonella. Ankara Zir. Md. Neş., No. 2, 4. s.
13. Şevket, N., 1934 (b). Altın Kelebek Euproctis chrysorrhoea. Ankara Zir. Md. Neş., No 3, 4. s.
14. Şevket, N., 1934 (c). Halka. Malacosoma neustria. Ankara Zir. Md. Neş., No. 4, 4. s.
15. Şevket, N., 1934 (d). Ağ Güvesi. Hyponomeuta'lar. Ankara Zir. Md. Neş., No. 5, 4. s.
16. Şevket, N., 1934 (e). Elma göz kurdu. Anthonomus pomorum. Ankara Zir. Md. Neş., No. 6, 4. s.
17. Şevket, N., 1934 (f). Kabuklu Bitler (Koşniller). Ankara Zir. Md. Neş., Sayı: 9, 4. s.
18. Şevket, N., 1934 (g). Die Feigeninsekten und die wesentlichsten Ursachen der Feigenfrucht fasele. Anz. Schädligsk., 10 (10):118-119.
19. İyriboz, N., 1935 (a). Şeker pancarı hastalıkları. Ürün hastalıkları, 1. Resimli Ay Matbaası T.L.Ş., İstanbul, 164 s.
20. İyriboz, N., 1935 (b). Bağ Yaprak Uyuzu (Kabarcık, Pas) Eriophyes vitis (Erinos). .T.C. İzmir Vilayeti Köy Bürosu Yayın Serisi. 10, 8 s.
21. İyriboz, N. Ş., 1935 (c). Balgam. Polycbrosis botrana. Salkım Güvesi. Ankara Zir. Md. Neş., No. 11, 6. s. (Tü.).

1. Hububat Hastalıkları, Nihat İyriboz, Mesude İleri, Ziraat Vekaleti Neşriyatı U. Sayı 492, İzmir, 1941.
2. Mahsul Hastalıkları, Nihat İyriboz, Ziraat Vekaleti Neşriyatı Umum No:237, 1941
3. Pests and Diseases of the Vinyards, Nihat Iyriboz, Ziraat Vekaleti Neşriyatı, Ankara, 1958.

Yassıada Milletvekili Portreleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 14 Şubat 1962, Kayseri Cezaevi,^{[ölü/kırık bağlantı]} Tahsin Yazıcı
• 17 Şubat 1962, Kayseri Cezaevi,^{[ölü/kırık bağlantı]} Otoportre "Aynaya bakarak"
• 8 Mart 1962, Kayseri Cezaevi,^{[ölü/kırık bağlantı]} Osman Kavuncu
• 11 Mart 1962, Kayseri Cezaevi,^{[ölü/kırık bağlantı]} Yusuf Hikmet Bayur
• 18 Mart 1962, Kayseri Cezaevi,^{[ölü/kırık bağlantı]} Abdullah Aker
• 10 Temmuz 1962, Kayseri Cezaevi,^{[ölü/kırık bağlantı]} Sebati Ataman

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

1. Türkiye Cumhuriyeti 19. Hükümet Üyeleri^{[ölü/kırık bağlantı]}
2. Demokrat Parti 1946 Sitesi
3. İzmir Bornova Zirai Mücadele Enstitüsü

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]