Anadolu sarı akrebi

Anadolu sarı akrebi
Biyolojik sınıflandırma
Üst âlem:	Eukaryota;
lem:	Animalia;
Alt âlem:	Eumetazoa;
Şube:	Arthropoda;
Alt şube:	Chelicerata;
Sınıf:	Arachnida;
Takım:	Scorpiones;
Alt takım:	Neoscorpionina;
İnfra takım:	Orthosterni;
Üst familya:	Buthoidea;
Familya:	Buthidae;
Cins:	Mesobuthus;
Tür:	M. gibbosus;
İkili adlandırma
	Mesobuthus gibbosus; (Brullé, 1832)

Anadolu sarı akrebi ya da halk arasında kısaca Sarı akrep (Mesobuthus gibbosus), Buthidae familyasından insan sağlığı açısından tehlikeli bir akrep türü. Anadolu'nun en yaygın akrep türüdür.

Morfoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Küçük boylu akrepler olup, ortalama 56 mm uzunluğundadır. Vücut sarımsı kahverengi; tarak organı beyazımsı krem renginde; telson açık sarımsı kahverengi; iğne kızılımsı kahverengidir. Karapaksta antero-lateral karinalar ile postero-median karinalar birleşerek lir şeklinde yapı göstermez ve mid-median karinalar ile postero median karinalar boyuna düz bir çizgi halinde birleşmiştir. II. ve III. kuyruk segmentlerinin ventro-median karinalarını oluşturan granüller posteriore doğru büyümez. Hareketli parmak 12, sabit parmak 11 eğik granül sırası taşır; IV. kuyruk segmenti 10 tam karinalı; tarak organı diş sayısı dişilerde 19-23, erkeklerde 26-32 arasındadır.

Metasomanın 4. segmenti 10 oluklu olup bu yönüyle 8 oluklu olan Mesobuthus eupeus ve Mesobuthus caucasicus türlerinden ayırt edilir.

Biyolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Gececil bir tür olup; daha çok Diptera, Orthoptera, Hemiptera, Blattodea (Hamamböceği), Chilopoda ve Araneae gruplarına ait eklembacaklı türleri ile beslenir. Ayrıca bu türün genç ve erginlerinde yamyamlığa rastlanır. Avlanmak için hem otur-bekle, hem de gezmek suretiyle avlanma taktiği uyguladığı gözlemlenmiştir. Yapılan denemelerde 7 ay kadar açlığa dayandığı görülmüştür. Doğum, yaz aylarında olup, bir süre sırtta gezdirilen yavruların sayısı, 30-50 kadar, bazen 60'a kadar ulaşır.

Rakımı 800 m den yüksek bölgelerde en aktif dönemi Ağustos ayıdır.

Habitat[değiştir | kaynağı değiştir]

Bozkır ve ormanlık alanlarda bulunur. Daha çok açık alanlarda, özellikle steplerde, yerleşim bölgelerinde, binalarda ve harabelerde; ayrıca kurumuş dere yataklarında, maki ve çam ormanları kenarlarında, bazen orman içlerindeki açıklıklarda taşlar altında görülür . Dikey dağılımı, 0–1500 m'ler arasıdır.

Alt türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'deki alttürü Mesobuthus gibbosus anatolicus olarak tanımlanır. Türkçe adı da bu alt türe dayanır.

Tehlikesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Tehlikeli akrepler olsa da zehri ölümcül değildir. Halk sağlığı açısından zehirleri önemlidir. Ancak daha çok kusma, sancı, yüksek ateş vs. şeklinde 24 saat kadar süren etkileri görülür. Eve yakın yaşama eğilimindedir.

Yayılımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Balkanlar ve Türkiye'de dağılış gösteren İran-Turan kökenli Mesobuthus cinsinin batıdaki temsilcisidir. Türkiye'de Anadolu Diyagonali'nin batısında; Karadeniz sahil şeridi dışında kalan bölgelerde yaygındır. Trakya'da da son zamanlarda bulunmuştur.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Halil koç ve Ersen Aydın Yağmur (2007)^{[ölü/kırık bağlantı]}, Dağmarmara (Turgutlu-Manisa) Yöresinde Dağılış Gösteren Mesobuthus gibbosus (Scorpiones: Buthidae)'un Yüzey Aktivitesinin Çukur Belirlenmesi, Ekoloji, 17, 65, 60-64, 2007
Halil Koç ve Ersen Aydın Yağmur (2007), Dilek Yarımadası Milli Parkı (Söke-Kuşadası, Aydın) Akrep (Scorpiones) Faunası, Ekolojii 17, 65, 52-59, 2007

Mesobuthus gibbosus nedir?, Mesobuthus gibbosus anlamı nedir?, Mesobuthus gibbosus ne demektir?