Memmedrza Ağa Vekilov

Memmedrza Ağa Vekilov
Memmedrza Ağa Vekilov
	Memmed Rza Vekilov'un 1893 yılında çekilmiş fotoğrafı
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamento Üyesi
	Görev süresi; 7 Aralık 1918 - 27 Nisan 1920
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Millî Şûrası Üyesi
	Görev süresi; 27 Mayıs 1918 - 7 Aralık 1918
Kişisel bilgiler
Doğum	8 Mart 1864; Salahlı, Kazah, Yelizavetpol Guberniyası, Rus İmparatorluğu
Ölüm	30 Aralık 1944; Bakü, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Bitirdiği okul	Harkiv Üniversitesi

Mammadrza ağa Vakilov (8 Mart 1864, Salahli, Kazah- 30 Aralık 1944, Bakü) - Azerbaycan Cumhuriyeti Parlamentosu üyesi, Transkafkasya Tıp Derneği'nin tam üyesi, Bakü Tıp Derneği'nin kurucusu.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Memmedrza Ağa Vekilov, 1864 yılında Kazah ilçesinin Salahli köyünde doğdu.^[1] 1876'da Tiflis Klasik Gymnasiumu'nda eğitimini tamamladı. 1887'de Harkiv Üniversitesi Tıp Fakültesine girdi.^[2] Üniversiteden 1893 yılında mezun oldu ve üç yıl boyunca Tiflis'teki Mikhailovsky hastanesinde doktor olarak çalıştı.^[1]

1895 yılında Abdulhalig Ahundov ve Karim bey Mehmandarov ile birlikte Bakü Tıp Derneği'ni kurdu.^[3]

1896 yılında, Kars demiryolu hattının inşası için saha doktoru olarak atandı. 1898 yılında o bölgede 50 yataklı bir hastane kurulduktan sonra hastanenin müdürü olarak atandı. Daha sonra, Bakü demiryolu hastanesine bir doktor-koordinatör olarak gönderildi.^[4]

1900 yılında, Bakü Şehir Duması ilk kez "fakirlere doktor" pozisyonlarını onayladı. Bu pozisyonda bulunan doktorun saha doktoru olması ve belirlenen şehir bölgesinde yaşayan fakirlere ücretsiz tıbbi yardım sağlaması gerekiyordu. Mammad Rza Vekilov da bu pozisyona atandı. 12 Mayıs 1900'de, Transkafkasya Tıp Derneği'nin tam üyesi olarak seçildi.

1902 yılında, bir deprem sonrasında yardım sağlamak için Şamahı'ya gönderilen bir doktor ekibinin başına geçti.^[5] Neredeyse bir yıl boyunca saha doktoru olarak çalıştıktan sonra, M. Vekilov, Baku Şehir Tıp Derneği ve Baku Şehir Duması önünde birkaç kez hastane açma konusunu gündeme getirdi.^[6]

1902'nin başlarında, "Baku Şehri'nde Hastane Dışında Tıbbi Hizmetlerin İyileştirilmesi" adlı bir proje sunarak, hem tıbbi yapıyı değiştirmenin hem de hastalıkların yayılmasına neden olan sebepleri ortadan kaldırmanın önemini vurguladı.^[7] Basit insanların başvurabileceği çeşitli bölgelerde klinikler açılmalıydı. Uzun bir mücadeleden sonra, hem tıp derneğini hem de şehir dumasını ikna etti ve kendi liderliğinde altı ücretsiz klinik açmayı başardı. Bu klinikler ilk başta sadece bir doktor ve birkaç sağlık görevlisiyle oluşmasına rağmen, o zamanlar için büyük bir başarıydı.

Bu kliniklerden biri, fakirler için Memmedrza Ağa Vekilov tarafından kişisel olarak yönetilen 1 Nolu Şehir Kliniği (şimdi 2 Nolu Şehir Polikliniği) olmuştur. 20 yıl boyunca bu kliniği yönetti ve ardından 1944'e kadar bir saha doktoru burada çalıştı. Şehir sakinleri ona atfen bu kliniğe "Vekilov polikliniği" adını verdiler. 1913 yılında şehirde zaten ücretsiz bir klinik faaliyet gösteriyordu.^[8]

1905 katliamlarından sonra, 1906'da Vorontsov-Daşkov'un girişimiyle Kafkasya'daki Ermeni-Müslüman katliamlarına son vermek için Tiflis'te düzenlenen barış konferansına gönderilen heyetin bir parçasıydı.^[9]

1905'ten 1915'e kadar, Bakü Şehir Duması'na seçildi ve okul komisyonu, tıbbi-sanitasyon komisyonu ve Bakü Şehir Doktorlar Cemiyeti üyesi oldu.^[10]

20 Ocak 1907'de Mammadraza Vakilov, kardeşi Mehdi aga Vakilov ile birlikte Güney Kafkasya'daki doğdukları Salahli köyünde ilk Rus-Müslüman köy kadın okulunu açtı. Vekilov kardeşleri, okulun bakımı ve masraflarıyla ilgilendiler.^[11]

1914-17 yılları arasında, şehir belediye başkanıyla petrol işleri üzerine kalıcı komisyonun bir üyesi olarak görev yaptı. 10 Şubat 1918'de, Transkafkasya Seymi'ne seçildi.^[12]

Azerbaycan Cumhuriyeti döneminde[değiştir | kaynağı değiştir]

1918 yılında, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosu'nda Müsavat ve bağımsız fraksiyonlardan bir vekil seçildi.^[13]^[14]

Komşu Ermenistan ile ilgili konuları düzenlemek için, Azerbaycan hükûmeti, 9 Aralık 1919'da Devlet Savunma Komitesi'nin aldığı bir kararla, Fetali Han Hoyski, Memmedhasan Hacınski ve Memmedrza Aga Vekilov'u temsilciler olarak seçti. Azerbaycan-Ermenistan konferansı 14 Aralık 1919'da Bakü'de başladı.^[15]^[16]^[17]

Sovyet işgalinden sonra[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyet işgali ve Gence ayaklanmasından sonra, Vekilov 15-16 Haziran 1920'de tutuklandı. Ancak yeterli kanıt olmadığından serbest bırakıldı.^[18] 1924'te görevinden alındı ve hayatının sonuna kadar aynı klinikte saha doktoru olarak çalıştı.^[19]

1922 yılında, Azerbaycan-Gürcistan sınırını belirleyen komisyona çağrıldı. Kendisinin ve Mamay Bey Şıxlınski'nin önerilerine göre, sınır Poylu istasyonundan başlayıp Böyük Kəsik istasyonundan diğer tarafa geçirildi ve Qarayazı ve Ceyranchol kış meraları Azerbaycan sınırları içinde kaldı.

23-24 Ekim 1937'de Vekilov, Musavat üyesi ve karşı-devrimci olmakla suçlanarak tutuklandı. Davalarda, Mustafa Bey Vekilov, Alimardan Bey Topçubaşov, Pənah ve Mahmud Vekilov gibi akrabalıklarını ve sürgünde olan kişiler olduğunu reddetmedi. Ayrıca, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti dönemindeki faaliyetlerini ve Rasulzade ile olan tanışıklığını da inkâr etmedi. Tutuklandığında zaten 73 yaşındaydı. Yeterli kanıt olmaması nedeniyle Nisan 1938'de serbest bırakıldı.

Memmedrza Ağa Vekilov, 30 Aralık 1944'te Bakü'de hayatını kaybetti.^[20]

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Babası Mansur Ağa Vakilov, çarlık ordusunda subaydı ve "Aziz Anna Nişanı" ile ödüllendirilmiştir.^[21]

Oğlu Fahri Vakilov defalarca Azerbaycan SSC Yüksek Sovyeti'ne seçildi. Ayrıca Azerbaycan SSC'de çeşitli görevlerde bulunmuştur.

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Milletvekili ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti İçişleri Bakanı Mustafa Bey Vakilov, Memmedrza Ağa Vakilov'un yeğenidir.^[22]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Kostina, İnna (2019), "Мамед Рза Векилов – основоположник бесплатной медицинской помощи в Баку" (PDF), İRS, Bakı, s. 22, 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi
^ Ədalət Tahirzadə (3 Şubat 2012). "Ali təhsil tariximizdən" (Azerice). muallim.edu.az. 1 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.
^ Fərid Ələkbərli (5 Ekim 2006). "Azərbaycan tibbinin xronologiyası əsas tarixi hadisələr (e.ə. 4500 —2006) Mənbə: Fərid Ələkbərli. Azərbaycan tibbinin xronologiyası." (Azerice). alakbarli.aamh.az. 20 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.
^ Kostina, İnna (2019), "Мамед Рза Векилов – основоположник бесплатной медицинской помощи в Баку" (PDF), İRS, Bakı, s. 23, 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi
^ Şəmistan Nəzirli (2002). Topoqraf - general İbrahim ağa Vəkilov (PDF). Bakı: Zaman. s. 23. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.
^ "Məmməd Ağa Vəkilov" (Azerice). azerbaijans.com. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.
^ Qalina Mikeladze (4 Eylül 2016). "Мемориал доктора Векилова" (Rusça). Kaspi (qəzet). 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.
^ Ceyla İbrahimova (2008). "Их имена украшают историю" (Rusça). Literaturnı Azerbaycan. 22 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.
^ Kostina, İnna (2019), "Мамед Рза Векилов – основоположник бесплатной медицинской помощи в Баку" (PDF), İRS, Bakü, s. 24, 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi
^ Rafiq İsmayılov (2018). "Мамедрза ага Векилов врач, общественный деятель основателем поликлинического дела в Азербайджане" (Rusça). russkiivopros.com. 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.
^ "Vekilov". Kaspi (qəzet). Bakü. 1907.
^ "AXC qurucularının bioqrafiyası" (Azerice). axc.preslib.az. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.
^ Адрес-календарь Азербайджанской Республики на 1920-й год (PDF). Bakı: Nağı evi. 2011. s. 270. ISBN 978995221073-6. 31 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.
^ Aydın Balayev (1990). Азербайджанское национально-демократическое движение : 1917-1920 гг. Bakı: Elm (nəşriyyat). s. 75. 7 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.
^ Адрес-календарь Азербайджанской Республики на 1920-й год (PDF). Bakı: Nağı evi. 2011. s. 180. ISBN 978995221073-6. 31 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.
^ Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası (PDF). I. Bakı: Lider nəşriyyat. 2004. s. 443. 6 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
^ Firdovsiyyə Əhmədova (25 Mayıs 2017). "Cümhuriyyət dövründə Azərbaycan–Ermənistan münasibətləri: İkitərəfli danışıqlar təcrübəsi" (Azerice). Xalq qəzeti. Archived from the original on 8 Aralık 2022. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. KB1 bakım: Uygun olmayan url (link)
^ "Векилов Мамедрза Гаджи Мансур оглы (1864)" (Rusça). ru.openlist.wiki. Archived from the original on 7 Aralık 2022. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022. KB1 bakım: Uygun olmayan url (link)
^ Kostina, İnna (2019), "Мамед Рза Векилов – основоположник бесплатной медицинской помощи в Баку" (PDF), İRS, Bakı, s. 25, 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi
^ L.Axundova. "Векилов Мамед Рза - врач" (Rusça). ourbaku.com. 8 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.
^ Şəmistan Nəzirli (2002). Topoqraf - general İbrahim ağa Vəkilov (PDF). Bakı: Zaman. s. 14. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.
^ Elçin Qaliboğlu (4 Mart 2010). "Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin ən gənc naziri" (Azerice). Xalq Cəbhəsi. Archived from the original on 7 Aralık 2022. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022. KB1 bakım: Uygun olmayan url (link)

[:3-1] Kostina, İnna (2019), "Мамед Рза Векилов – основоположник бесплатной медицинской помощи в Баку" (PDF), İRS, Bakı, s. 22, 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi

[2] Ədalət Tahirzadə (3 Şubat 2012). "Ali təhsil tariximizdən" (Azerice). muallim.edu.az. 1 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.

[3] Fərid Ələkbərli (5 Ekim 2006). "Azərbaycan tibbinin xronologiyası əsas tarixi hadisələr (e.ə. 4500 —2006) Mənbə: Fərid Ələkbərli. Azərbaycan tibbinin xronologiyası." (Azerice). alakbarli.aamh.az. 20 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.

[:5-4] Kostina, İnna (2019), "Мамед Рза Векилов – основоположник бесплатной медицинской помощи в Баку" (PDF), İRS, Bakı, s. 23, 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi

[:0-5] Şəmistan Nəzirli (2002). Topoqraf - general İbrahim ağa Vəkilov (PDF). Bakı: Zaman. s. 23. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.

[6] "Məmməd Ağa Vəkilov" (Azerice). azerbaijans.com. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.

[7] Qalina Mikeladze (4 Eylül 2016). "Мемориал доктора Векилова" (Rusça). Kaspi (qəzet). 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.

[8] Ceyla İbrahimova (2008). "Их имена украшают историю" (Rusça). Literaturnı Azerbaycan. 22 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.

[:4-9] Kostina, İnna (2019), "Мамед Рза Векилов – основоположник бесплатной медицинской помощи в Баку" (PDF), İRS, Bakü, s. 24, 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi

[10] Rafiq İsmayılov (2018). "Мамедрза ага Векилов врач, общественный деятель основателем поликлинического дела в Азербайджане" (Rusça). russkiivopros.com. 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.

[11] "Vekilov". Kaspi (qəzet). Bakü. 1907.

[:6-12] "AXC qurucularının bioqrafiyası" (Azerice). axc.preslib.az. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.

[13] Адрес-календарь Азербайджанской Республики на 1920-й год (PDF). Bakı: Nağı evi. 2011. s. 270. ISBN 978995221073-6. 31 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.

[14] Aydın Balayev (1990). Азербайджанское национально-демократическое движение : 1917-1920 гг. Bakı: Elm (nəşriyyat). s. 75. 7 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.

[15] Адрес-календарь Азербайджанской Республики на 1920-й год (PDF). Bakı: Nağı evi. 2011. s. 180. ISBN 978995221073-6. 31 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.

[16] Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası (PDF). I. Bakı: Lider nəşriyyat. 2004. s. 443. 6 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.

[17] Firdovsiyyə Əhmədova (25 Mayıs 2017). "Cümhuriyyət dövründə Azərbaycan–Ermənistan münasibətləri: İkitərəfli danışıqlar təcrübəsi" (Azerice). Xalq qəzeti. Archived from the original on 8 Aralık 2022. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. KB1 bakım: Uygun olmayan url (link)

[:2-18] "Векилов Мамедрза Гаджи Мансур оглы (1864)" (Rusça). ru.openlist.wiki. Archived from the original on 7 Aralık 2022. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022. KB1 bakım: Uygun olmayan url (link)

[19] Kostina, İnna (2019), "Мамед Рза Векилов – основоположник бесплатной медицинской помощи в Баку" (PDF), İRS, Bakı, s. 25, 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi

[20] L.Axundova. "Векилов Мамед Рза - врач" (Rusça). ourbaku.com. 8 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.

[21] Şəmistan Nəzirli (2002). Topoqraf - general İbrahim ağa Vəkilov (PDF). Bakı: Zaman. s. 14. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Aralık 2022.

[22] Elçin Qaliboğlu (4 Mart 2010). "Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin ən gənc naziri" (Azerice). Xalq Cəbhəsi. Archived from the original on 7 Aralık 2022. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022. KB1 bakım: Uygun olmayan url (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

Memmedrza Ağa Vekilov nedir?, Memmedrza Ağa Vekilov anlamı nedir?, Memmedrza Ağa Vekilov ne demektir?