Meksika'nın yerli halkları

	20.000 den fazla ve 100.000 den az nüfusu sahip olanlar
	Kaynak: CDI (2000) [4]4 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

	100.000 den fazla nüfusu sahip olanlar \|
	Source: CDI (2000) [3]4 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Meksika'nın yerli halkları
(*Indios de México*)
	; ; Meksika Kızılderilileri: ; Cuauhtémoc, Benito Juárez; Francisco Luna Kan; Cajemé, Comandante Ramona
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
	Nahuatl, Yukatekçe, Tzotzilce, Miştekçe, Zapotekçe, Otomice, Huiçolca, Totonakça ve diğerleri ile Meksika İspanyolcası
Din
	Hristiyanlık (Roma Katolik, yerli Kızılderili dinleri (Aztek dini, Maya dini)

Meksika Kızılderilileri (İspanyolca Los indios de México ya da Los pueblos indígenas de México^[1]), Meksika'da yaşayan Kuzey Amerika Kızılderilileri grubunun Aridoamerika ile Mezoamerika Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkları.

Yerli Meksikalıların sayısı Meksika Anayasası'nın 2. maddesinde bulunan siyasi kriterler kullanılarak değerlendirilir. Meksika'da ırka bağlı etnisite değil, kültüre bağlı etnisite sayımı yapılarak o etnisitenin dil, gelenek, inanç ve kültürü amaçlanır.^[2] Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas (CDI) ile Ulusal İstatistik ve Coğrafya Enstitüsü verilerine göre, birçok farklı etnik gruptan^[3] 10.1 milyon (genel nüfusa oranı: % 9.8) Kızılderili vardır.^[4] Meksika'da Instituto Nacional de Lenguas Indígenas tarafından korunup kollanan 68 dil grubu (agrupaciones lingüísticas) ve 364 yerli dil/lehçe (variantes lingüísticas) bulunur.^[5]

Kızılderililer ile Avrupalı göçmen yerleşimciler arasında 1519–1933 yıllarında aralıklı olarak asırlara yayılan savaşlar silsilesine Meksika Kızılderili savaşları adı verilir.

Diller[değiştir | kaynağı değiştir]

Meksika'da 11 dil ailesinde (familias lingüísticas) toplanan 68 dil grubuna (agrupaciones lingüísticas) ait 364 yerli dil/lehçenin (variantes lingüísticas) araştırılması Instituto Nacional de Lenguas Indígenas tarafından yapılır.^[5]^[6]

Dil aileleri ve buna bağlı dil grupları:

Algonkin-Yurok dilleri: Kikapuca
Uto-Aztek dilleri: Güney Tepehuancası, Huiçolca, Koraca, Kuzey Tepehuancası, Mayoca, Nahuatlca, Papagoca Pimaca, Tarahumaraca, Varihoca
Yuma-Koçimi dilleri: Kilivaca, Kukapaca, Kumeyayca, Paypayca, Tipayca
Seri dilleri: Serice
Oto-Mange dilleri: Amuzgoca, Çatinoca, Çinantekçe, Çoçoltekçe, İşkatekçe, Kuikatekçe, Matlatzinkaca, Mazahuaca, Mazatekçe, Miştekçe, Otomice, Pamece, Popolokaca, Tlahuikaca, Tlapanekçe, Trikice, Yonaz Çiçimekacası
Maya dilleri: Akatekçe, Avakatekçe, Çuhça, Çolca, Hakaltekçe, İşilce, Kakçikelce, Kanhobalca, Kekçice, Kiçece, Lakandonca, Mamca, Moçoca, Tabasco Çontalcası, Tektitekçe, Toholabalca, Tzeltalca, Tzotzilce, Vastekçe, Yukatek Mayacası
Totonak-Tepehua dilleri: Tepehuaca, Totonakça
Taraska dilleri:
Mihe-Zoke dilleri: Ayapanekçe, Mihe dilleri, Olutekçe, Sayultekçe, Sierra Popolukacası, Texistepec Popolukacası, Zoke dilleri
Tekistlatek dilleri: Oaxaca Çontalcası
Huavece

Halklar[değiştir | kaynağı değiştir]

100.000 den fazla nüfusu sahip olanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

¹Number of indigenous peoples that still speak their Indigenous language

20.000 den fazla ve 100.000 den az nüfusu sahip olanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

¹Number of indigenous peoples that still speak their Indigenous language

20.000 den az nüfusa sahip olanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Etnik	Nüfus	Anadil¹
20.000 den az nüfusa sahip olanlar
Tepehualar (Hamasipini)	16,051	10,625
Kanhoballar (K'anjobal)	12,974	10,833
Chontal of Oaxaca (Slijuala sihanuk)	12,663	5,534
Pame (Xigüe)	12,572	9,768
Chichimeca Jonaz (Uza)	3,169	1,987
Guarijío (Makurawe)	2,844	1,905
Çuhlar	2,719	2,143
Chocho (Runixa ngiigua)	2,592	1,078
Tacuate	2,379	2,067
Ocuiltec (Tlahuica)	1,759	522
Pima Bajo	1,540	836
Hakaltekler (Abxubal)	1,478	584
Kekçiler (K'ekchí)	987	835
Lakandonlar (Hach t'an)	896	731
Ixcatec	816	406
Seriler (Comcáac)	716	518
Kiçeler (Quiché, Q'iché)	524	286
Motocintleco (Qatok)	692	186
Kakçikeller (K'akchikel)	675	230
Paipai (Akwa'ala)	418	221
Tohono O'odham (Papago)	363	153
Cucapá (Es péi)	344	206
Kumiai (Ti'pai)	328	185
Kikapular (Kikapooa)	251	144
Koçimiler (Laymón, mti'pá)	226	96
İşiller	224	108
Kilivalar (Ko'lew)	107	55
Avakatekler	59	27
Diğerleri²	728	337
² dahil: Opatalar, Soltec ve Papabuco
Kaynak: CDI (2000) [5]4 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

¹Number of indigenous peoples that still speak their Indigenous language

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; refLinares2008 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ ^{[ölü/kırık bağlantı]}National Commission for the Development of the Indigenous Peoples 23 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ ""Síntesis de Resultados"" (PDF). Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas. 2006. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Aralık 2010.
^ Defined as persons who live in a household where an indigenous language is spoken by one of the adult family members ("Criteria del hogar: De esta manera, se establece, que los hogares indígenas son aquellos en donde el jefe y/o el cónyuge y/o padre o madre del jefe y/o suegro o suegra del jefe hablan una lengua indígena y también aquellos que declararon pertenecer a un grupo indígena."[1] 25 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)AND persons who speak an indigenous language but who do not live in such a household (Por lo antes mencionado, la Comisión Nacional Para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas de México (CDI) considera población indígena (PI) a todas las personas que forman parte de un hogar indígena, donde el jefe(a) del hogar, su cónyuge y/o alguno de los ascendientes (madre o padre, madrastra o padrastro, abuelo(a), bisabuelo(a), tatarabuelo(a), suegro(a)) declaro ser hablante de lengua indígena. Además, también incluye a personas que declararon hablar alguna lengua indígena y que no forman parte de estos hogares [2] 25 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
^ ^a ^b INALI : Catálogo de las Lenguas Indígenas Nacionales 8 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Variantes lingüísticas de México con sus autodenominaciones y referencias geoestadísticas
^ INALI [Instituto Nacional de Lenguas Indígenas] (14 January, 2008). Catálogo de las lenguas indígenas nacionales: Variantes lingüísticas de México con sus autodenominaciones y referencias geoestadísticas 16 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Comision Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indigenas 17 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
Consejo Nacional de Poblacion27 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)
Instituto Nacional de Estadistica y Geografia19 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca)

[refLinares2008-1] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; refLinares2008 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[CDI-2] {[ölü/kırık bağlantı]}National Commission for the Development of the Indigenous Peoples 23 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[CDI1-3] ""Síntesis de Resultados"" (PDF). Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas. 2006. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Aralık 2010.

[4] Defined as persons who live in a household where an indigenous language is spoken by one of the adult family members ("Criteria del hogar: De esta manera, se establece, que los hogares indígenas son aquellos en donde el jefe y/o el cónyuge y/o padre o madre del jefe y/o suegro o suegra del jefe hablan una lengua indígena y también aquellos que declararon pertenecer a un grupo indígena."[1] 25 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)AND persons who speak an indigenous language but who do not live in such a household (Por lo antes mencionado, la Comisión Nacional Para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas de México (CDI) considera población indígena (PI) a todas las personas que forman parte de un hogar indígena, donde el jefe(a) del hogar, su cónyuge y/o alguno de los ascendientes (madre o padre, madrastra o padrastro, abuelo(a), bisabuelo(a), tatarabuelo(a), suegro(a)) declaro ser hablante de lengua indígena. Además, también incluye a personas que declararon hablar alguna lengua indígena y que no forman parte de estos hogares [2] 25 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)

[inali.gob.mx-5] INALI : Catálogo de las Lenguas Indígenas Nacionales 8 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Variantes lingüísticas de México con sus autodenominaciones y referencias geoestadísticas

[refInali-6] INALI [Instituto Nacional de Lenguas Indígenas] (14 January, 2008). Catálogo de las lenguas indígenas nacionales: Variantes lingüísticas de México con sus autodenominaciones y referencias geoestadísticas 16 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Etnik	Nüfus	Anadil¹
100.000 den fazla nüfusu sahip olanlar \|
Nahuatl (Nāhuatlācah)	2,445,969	1,659,029
Yukatek Mayaları (Maya’wiinik)	2,475,575	892,723
Zapotekler (Binizaa)	777,253	505,992
Miştekler (Tu'un savi)	726,601	510,801
Otomiler (Hñähñü)	646,875	327,319
Totonaklar (Tachiwin)	411,266	271,847
Tzotziller (Batzil k'op)	406,962	356,349
Tzeltalar (K'op o winik atel)	384,074	336,448
Mazahualar (Hñatho)	326,660	151,897
Mazatekler (Ha shuta enima)	305,836	246,198
Vastekler (Téenek)	296,447	173,233
Çollar (Winik)	220,978	189,599
Çinantekler (Tsa jujmí)	201,201	152,711
Purepeçalar (P'urhépecha)	202,884	136,388
Mişeler (Ayüükjä'äy)	168,935	135,316
Tlapanekler (Me'phaa)	140,254	119,497
Tarahumaralar (Rarámuri)	121,835	87,721
Source: CDI (2000) [3]4 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Etnik	Nüfus	Anadil¹
20.000 den fazla ve 100.000 den az nüfusu sahip olanlar
Mayolar (Yoreme)	91,261	60,093
Zokeler (O'de püt)	86,589	34,770
Çontallar (Yokot)	79,438	43,850
Popolukalar (Tuncápxe)	62,306	44,237
Çatinolar (Cha'cña)	60,003	47,762
Amuzgolar (Tzañcue)	57,666	48,843
Toholaballar (Tojolwinik)	54,505	44,531
Huiçollar (Wixárika)	43,929	36,856
Tepehuanlar (O'dami)	37,548	30,339
Trikeler (Tinujéi)	29,018	24,491
Popolokalar	26,249	18,926
Koralar (Nayeeri)	24,390	19,512
Mameler (Qyool)	23,812	8,739
Yakiler (Yoeme)	23,411	15,053
Cuicateco (Nduudu yu)	22,984	15,078
Huaveler (Ikoods)	20,528	16,135
Kaynak: CDI (2000) [4]4 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Meksika Kızılderilileri nedir?, Meksika Kızılderilileri anlamı nedir?, Meksika Kızılderilileri ne demektir?

Meksika Kızılderilileri nedir?, Meksika Kızılderilileri anlamı nedir?, Meksika Kızılderilileri ne demektir?

Meksika'nın yerli halkları

Diller[değiştir | kaynağı değiştir]

Halklar[değiştir | kaynağı değiştir]

100.000 den fazla nüfusu sahip olanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

20.000 den fazla ve 100.000 den az nüfusu sahip olanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

20.000 den az nüfusa sahip olanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]