Meksika Bağımsızlık Savaşı

Meksika Bağımsızlık Savaşı
	İspanyol kontrolündeki Amerika'daki bağımsızlık savaşları
	; Sol üstten başlayarak saat yönünde: Miguel Hidalgo, José María Morelos, Agustin de Iturbide ile Vicente Guerrero birbirine sarılırken, Meksiko'ya giriş yapan Üç Garanti Ordusu, Edmundo O'Gorman'ın resmettiği bağımsızlık temalı duvar resmi
Tarih	16 Eylül 1810-27 Eylül 1821
Bölge	Meksika
Sonuç	Meksika, İspanya'dan ayrılarak bağımsızlığını kazandı Birinci Meksika İmparatorluğu kuruldu; Córdoba Antlaşması imzalandı; Meksika İmparatorluğu Bağımsızlık Bildirgesi imzalandı;
Taraflar
İsyancılar; Üç Garanti Ordusu (1821)	İspanyol İmparatorluğu Yeni İspanya Genel Valiliği;
Komutanlar ve liderler
Miguel Hidalgo (1810-11); Ignacio Allende (1810-11); Ignacio López Rayón (ölü) (1810-11); José María Morelos (1810-15); Vicente Guerrero (1810-21); Mariano Matamoros (1811-14); Guadalupe Victoria (1812-21); Francisco Xavier Mina ; (1817); Agustín de Iturbide (1821)	VII. Fernando; Francisco Javier Venegas (1810-13); Félix María Calleja (1813-16); Juan Ruiz de Apodaca (1816-21); Francisco Novella (1821); Juan O'Donojú (1821)
Güçler
100.000 milis; 23.100 düzenli kuvvet	17.000
Kayıplar
8.000 ölü ; 15.000 yaralı	2.000 ölü

Meksika Bağımsızlık Savaşı, Meksikalı milliyetçiler ile İspanya'ya bağlı koloni güçleri arasında 1810-1821 yılları arasında yaşanan savaş.

Savaş; Meksika'nın İspanya'dan bağımsızlığını alması gerektiğini düşünen İspanyol kökenli Meksikalılar, Mestizolar ve Meksika yerlileri tarafından 16 Eylül 1810 tarihinde başlatılmıştır.

Öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Meksika'nın İspanya'dan bağımsızlığını almasını yönelik çabalar daha 16. yüzyılda,Hernan Cortes'in oğlu Martin Cortes'in İspanyol idaresine karşı önderlik ettiği bir isyanla başlamıştı.^[1]

19. yüzyıl başlarında Napoleon'un İspanya'yı işgal etmesinin ardından,bu ülkenin zayıflayan merkezi otorite sonrası -İspanya'nın Amerika kıtasında yer alan diğer sömürgelerinde olduğu gibi- Meksika'da da bağımsızlık mücadelesi başladı.

Savaşın başlaması[değiştir | kaynağı değiştir]

Savaş Dolores kasabasında görevli bir rahip olan Miguel Hidalgo y Costilla'nın, 16 Eylül 1810 tarihinde bölge halkını İspanyollara karşı ayaklandırmasıyla başladı.^[2] Hidalgo'nun başlattığı bağımsızlık hareketi, kısa sürede kitleselleşerek varlıklı sınıflara karşı toplumsal ve ekonomik bir savaş niteliğine büründü.Hidalgo'nun çevresinde toplanan kitle Meksika'nın batısındaki önemli kentleri ele geçirerek kısa süre içinde Meksiko'nun kapılarına dayandı.Hidalgo, kararsızlık göstererek kenti ele geçirme fırsatını kaçırınca ordusu dağılmaya başladı.Bundan sonra savaş İspanyol güçlerin lehine dönmeye başladı.^[3] 1811'de Calderon'da yenilgiye uğrayan Hidalgo ve ordusu ABD sınırına doğru kaçmaya başladı.^[4] Yakalanan Hidalgo 30 Temmuz 1811'de kurşuna dizilerek idam edildi.

Hidalgo'nun ölümünden sonra liderlik, halefi gibi bir rahip olan José María Morelos'e geçti.Başlarda bazı başarılar kazanan Morelos'de halefiyle aynı kaderi paylaşmak zorunda kaldı.1815'te İspanyol güçleri tarafından yakalanan Morelos yargılandı ve idam edildi.^[5]

Bağımsızlık[değiştir | kaynağı değiştir]

José María Morelos'in idamından sonra iyice zayıflayan Meksikalı milliyetçi güçler savaşı, 1820'ye kadar sadece gerilla savaşı taktikleri uygulayarak sürdürebildiler.

Neredeyse bitme noktasına gelen direniş,İspanyol güçleri için savaşan Albay Agustín de Iturbide'nin kendisine bağlı güçlerle birlikte milliyetçilerin safına geçmesiyle birlikte tekrar güç kazandı. İspanya'da liberallerin güç kazanmasından sonra benzer bir durumun Meksika'da da yaşanacağı düşüncesinden endişe eden muhafazakâr Albay Agustín de Iturbide isyancı liderlerle Meksika'nın toplumsal yapısının değişmeyeceği ve Katolik Kilisesi'nin ayrıcalıklarının korunacağına yönelik bir anlaşmaya vardı.^[6]

Agustín de Iturbide önderliğinde iyice güçlenen Meksikalı güçler, kazanılan çeşitli zaferlerin ardından 27 Eylül 1821 tarihinde Meksiko'yu ele geçirerek İspanyolların Meksika üzerindeki 300 yıllık hakimiyetine son verdiler.

Anısı[değiştir | kaynağı değiştir]

1902'de, savaşın başlangıcının 100. yılı anısına, Meksiko'daki Paseo de la Reforma'da Bağımsızlık Meleği olarak bilinen anıtın yapımına başlandı.^[7] Anıtın açılışı ise 16 Eylül 1910'da gerçekleştirildi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ John Charles Chasteen. Born in Blood and Fire: A Concise History of Latin America. New York, Norton, 2001. ISBN 978-0-393-97613-7
^ Meyer. Michael, et al (1979): The Course of Mexican History, page 276, New York, New York USA Oxford University Press ISBN 978-0-19-502413-5
^ Robert Harvey (2000). Liberators: Latin America's Struggle For Independence. Woodstock: The Overlook Press. 10 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2013.
^ Philip Young. History of Mexico: Her Civil Wars and Colonial and Revolutionary Annals. Gardners Books, [1847] 2007, pp. 84-86. ISBN 978-0-548-32604-6
^ Leslie Bethell (1987). The Independence of Latin America. Cambridge University Press. s. 65. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2013.
^ Michael S. Werner (2001). Concise Encyclopedia of Mexico. Taylor & Francis. ss. 308-9. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2013.
^ Martínez Assad, Carlos (2005). La patria en el Paseo de la Reforma (İspanyolca). Meksiko: Fondo de Cultura Económica de Universidad Nacional Autónoma de México. s. 77.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Chieftains of Mexican Independence (İngilizce)

[1] John Charles Chasteen. Born in Blood and Fire: A Concise History of Latin America. New York, Norton, 2001. ISBN 978-0-393-97613-7

[Meyer-2] Meyer. Michael, et al (1979): The Course of Mexican History, page 276, New York, New York USA Oxford University Press ISBN 978-0-19-502413-5

[3] Robert Harvey (2000). Liberators: Latin America's Struggle For Independence. Woodstock: The Overlook Press. 10 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2013.

[4] Philip Young. History of Mexico: Her Civil Wars and Colonial and Revolutionary Annals. Gardners Books, [1847] 2007, pp. 84-86. ISBN 978-0-548-32604-6

[5] Leslie Bethell (1987). The Independence of Latin America. Cambridge University Press. s. 65. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2013.

[6] Michael S. Werner (2001). Concise Encyclopedia of Mexico. Taylor & Francis. ss. 308-9. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2013.

[7] Martínez Assad, Carlos (2005). La patria en el Paseo de la Reforma (İspanyolca). Meksiko: Fondo de Cultura Económica de Universidad Nacional Autónoma de México. s. 77.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Meksika Bağımsızlık Savaşı nedir?, Meksika Bağımsızlık Savaşı anlamı nedir?, Meksika Bağımsızlık Savaşı ne demektir?