Megatherium [1]  PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Biyolojik sınıflandırma
lem: Animalia Şube: Chordata Sınıf: Mammalia Takım: Pilosa Familya: †Megatheriidae Cins: †Megatherium Cuvier, 1796
Tip tür
†Megatherium americanum (Cuvier, 1796)
Fosil dağılımı

Megatherium (Grekçe:büyük canavar), Geç Miyosen ila Erken Holosen devirleri arasında Güney Amerika'da yaşamış bir memeli cinsidir.^[2]

Keşif[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu memeli cinsinin ilk fosili 1788'de Lujan nehri kıyısında Dominiken rahip Manuel Torres tarafından bulunmuştur. Bu kalıntılar ertesi yıl Madrid'e gönderilmiş ve Kraliyet Doğa Tarihi Kabinesi'nde sergilenmiştir. Müze çalışanlarından Juan Bautista Bru bu fosil parçalarını bir araya getirmiş ve kayıt altına alıp tasvir etmiştir. Daha sonra ünlü Fransız doğa bilimci Georges Cuvier bu canlının ayrıntılı bir incelemesini yapmış ve 1796'da Bru'nun çalışmalarının temelinde makalesini yayımlamıştır. Megatherium'un bilimsel olan Latince adlandırması da Cuvier tarafından Megatherium americanum olarak yapılmıştır.^[2]

Fiziksel özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Megatherium cinsi Pleyistosen yer tembel hayvan cinsleri içinde en büyük boyutlara ulaşabilen bir cinstir. Uzunluğu 6 metre, ağırlığı yaklaşık 4 tona ulaşabilmekteydi. Koyu uzun kürke, uzun pençelere sahip olan bu canlı karakteristik bir görünümdeydi ve fiziksel olarak benzer şekilde boz ayılar gibi arka ayakları üzerinde durabiliyordu.^[3]

Megatherium, diğer Pleyistosen yer tembel hayvanlarına göre oldukça farklı bir kafatası morfolojisine sahiptir ve kafalarının uç kısımları dar bir yapıdadır. Ön üst çene dörtgensel, sağlam ve kısmen uzatılmış gibi görünmektedir ve ön üst çeneyi oluşturan kemikler canlı yaş aldıkça birbirlerine yaklaşır ve sert şekilde kaynaşmaya başlarlar, bu sayede fosil kayıtlarında korunmuş bulunabilirler. Elmacık kemikleri güçlü olan Megatherium'un çenesi bu sayede farklı yönde çiğneme hareketlerine, iniş ve yükseliş işlemine uygun yapıdaydı. Diş sırasını diğer memelilere nazaran tersine çevirmişlerdir üst çenedeki dişler, alt çenedeki dişleri öncelemektedir. Ayrıca diş özellikleri bakımında da diğer memelilerden ayrılırlar örnek olarak dişlerinde mine bulundurmamaları, geçici dişlenme ve diş sivrilme yapılarının yer almaması belirtilmiştir. Azı tipinde dişleri olan Megatherium yüksek taçlı dilere sahiptir, her bir diş yüzeyinde kalıcı, keskin ve enine yerleşmiş taç yapıları yer alır ve taçların ortasında v şekilli bir boşluk bulunur, bu boşluklar sayesinde dişler birbirlerine kenetlenmektedirler.^[4]

Habitat ve yok oluş[değiştir | kaynağı değiştir]

Megatherium geç Pleyistosen devri Güney Amerika megafaunasına dahil bir memeli cinsidir, bulunduğu bölge olan Lujan nehri'nin adı bu canlının yaşadığı zamana da verilmiştir.^[2] Arjantin'in düzlükleri ve Bolivya yaylalarında Lujanian zamanında yaşamış bu canlının yok oluşu da araştırmalara konu olmuştur. Özellikle insanların Kuzey Amerika ve Güney Amerika'ya ulaşmasıyla insan etkisinin bu canlılarla beraber Kuzey ve Güney Amerika megafaunalarını yok etmiş olabileceği tahmin ediliyor. Ayrıca Holosen başındaki iklim değişikliğinin de bu yok oluşta payı olduğu düşünülse de batıdaki adalarda Holosen devri içinde 4500 yıl önceye dek yaşadıkları düşünülürse bu canlıların doğrudan insan etkisiyle yok olmuş olabileceği ihtimali ağır basmaktadır.^[5]

Diyet[değiştir | kaynağı değiştir]

Megatheriumların diyeti modern akrabalarının biyolojisine bakılarak yorumlanmaktadır ve bu alanda genel eğilim otçul oldukları yönündedir. Görece daha yavaş metabolizma hızı ve düşük oranlı sindirilmiş besin geçişi ve dışkı incelemeleri zayıf besleyiciliği olan bitkisel besinleri tükettiği konusunda bir fikir oluşturmuştur. İskelet sistemi üzerine yapılan çalışmalar da bu konuda önemli veriler sunmuştur ve dar çene yapısına sahip kafatasları seçici otçul olduklarına bir kanıt olabilir. Bu önerilerin yanında leşçil veya böcekçil beslenme tiplerine sahip olabileceği de düşünülmüştür. Güçlü pençeleri ve ön kollarının fiziksel özellikleri baz alınarak bir avcı veyahut leşçil olabileceğine ilişkin yorumlar da yapılmıştır. Megatherium'un beslenme şeklinin belirlenmesi adına bir yöntem de fosil yapılarındaki kolajen ve organik yapılardaki izotop ölçümlerinin değerlendirilmesi üzerine kuruludur. Karbon miktarının yüksek dozda bulunması otçulluk, bu izotopun görece az miktarda olması etçillik göstergesidir. Dokularda karbon 13 izotopunun bulunma miktarına göre bir çalışma yapılmıştır. Megatherium'un fosil parçalarındaki c13 izotop miktarı aynı habitatta bulunan yırtıcılardan oldukça fazla çıkmıştır. Aynı şekilde böcekçil memelilerden de farklı izotop miktarı gözlenmiştir ve bu şartlar altında Megatherium'un otçul bir diyete sahip olduğu düşünülmektedir.^[6]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]