Matrona Markeviç

Matrona Markeviç
Matrona Markeviç
	Matrona Markeviç ve idam edilen eşi Aleksey Markeviç.
Kendi dilinde adı	Матрона Сяргееўна Маркевіч
Doğum	1886; Syanno
Ölüm	1957
Meslek	Dokumacı
Tanınma nedeni	Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı ve Belarus bayrağı'ndaki süsleme deseni tasarımcısı
Aile	Mihail Katsar (kardeş)

Matrona Syarheyeuna Markeviç (Belarusça: Матрона Сяргееўна Маркевіч, d. 1886; Syanno - ö. 1957), Sovyet Beyaz Rus dokumacı ve süsleme deseni tasarımcısı. Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağında ve ardından 1995 referandumunda kabul edilen Belarus bayrağında Markeviç'in ruşnik tasarımı kullanıldı.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Markeviç Klimoviç köyünde zengin bir köylü ailesinde doğdu. Aleksey Markeviç ile evliliği sonrasında Kastselişça köyüne taşındı. Aile yedi çocuk sahibi oldu. İki çocuktan genç yaşta tifodan öldü. 1933'te aile parçalandı. 1937 yılında Aleksey Markeviç kolektif çiftliğe katılmayı reddettiği için tutuklandı ve ardından idam edildi. Ardından aile mülksüzleştirildi. Matrona Markeviç kolektif çiftlikte çalışmaya başladı.^[1]^[2] Desenin havluya işlenmiş tasarımı daha sonra "Belpromsovet" nakış mağazasının savaş öncesi arşivlerinde bulunmuştur.^[3]^[4]

Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında oğlunu kaybetti. Beyaz Rus partizanlara ekmek pişirdi ve çocukları ekmekleri partizanlar için ormana götürdü. 1944 baharında Naziler Kastselişça köyünü Markeviç'in evini yaktı. Bunun üzerine çocuklarıyla birlikte olan partizanların bulunduğu ormana gitti ve dokuma yapmaya başladı. Gerekli tüm araçları ve iplikleri zamanla buldu. En büyük oğlu orduya alındığında, dokuma işi Markeviç ve kızı Zinaida'yı açlıktan kurtardı.

Markeviç, Sovyet bilim insanı Mihail Katsar'ın kardeşidir.

1957'de 71 yaşında hayatını kaybetti.

Süsleme deseni[değiştir | kaynağı değiştir]

Belarus bayrağındaki süsleme deseni.

"Yükselen Güneş" olarak adlandırılan süsleme, 1917'de Matrona Markeviç dokunmuşdu. Başlangıçta havlu ve kadın kıyafetlerini süslemek için kullanılıyordu. Etnografik keşiflerden birinin ardından, Markeviç'in dokuduğu havlu Belpromsovetsk Konseyi arşivine dahil edildi. 1951'de Belarus SSC Yüksek Sovyeti, Belarus Ulusal Bilimler Akademisi'ne cumhuriyetin yeni bir bayrağının taslağını oluşturma talimatı verdi. Çok sayıda müze arşivi inceledikten sonra, Belpromsovetsk'in savaş öncesi arşivinde bir havlu üzerine işlemeli orijinal Matrona Markeviç deseninin bir görüntüsü bulundu. Markeviç'in erkek kardeşi Sanat Doktoru Mihail Katsar ve sanatçı Mikalay Huseu'nun katıldığı toplantılar sırasında örnek desteklendi.^[1]^[3]^[5]

Süsleme deseninin merkezinde eşkenar bir dörtgen kullanılmıştır. Bu simge yükselen güneşin eski bir sembolüdür. Sergey Rassadin, desende kullanılan eşkenar dörtgen deseninin tarihsel olarak Üst Paleolitik döneme kadar uzandığını ve mamut dişinin bir bölümünde görülebilen doğal dentin şeklinde bir romboid modeline dayandığını belirtir.^[6] Eşkenar dörtgenin sağ ve solundaki figürler zenginliği sembolize eder. Eşkenar dörtgenin içinde aralarında dört nokta bulunan iki çapraz çizginin bulunduğu bir alan mevcuttur. Boris Rıbakov, desende yer alan bu alanın 田 karakterine dayandığını belirtir ve etnograf Vladimir Bogdanov'un bir aile reisinin gelecekteki evin arsasını kutlaması hakkındaki 19. yüzyıl Beyaz Rus geleneği hakkındaki araştırmasına atıfta bulunur. Bu geleneğe göre aile reisi yere büyük bir kare çizer, ardından dört eşit kare parçaya böler ve daha sonra dört tarladan büyük bir taş alarak her karenin ortasına koyardı.^[7] Ayrıca olayların olumlu bir şekilde gitmesi arzusunu gösteren merkezi eşkenar dörtgen "mutluluğun anahtarı" olarak tarif edilirdi.^[8] Süsleme deseninin uçlarındaki eşkenar dörtgenler yaşamın devamını ve yiyecekleri sembolize eder. Merkezdeki ve uçtaki eşkenar dörtgenler arasında tire (-) şeklinde çizgiler bulunur. Bu çizgiler bir kişinin istediği her şeyin gerçekleşme arzusunu gösteren "adak işaretlerini" temsil eder.^[8] İçinde noktalar olan eşkenar dörtgenlerin yanı sıra, dört bölümün her birinde noktalı merkezî bir eşkenar dörtgen daha mevcuttur. Bunlar "kareli eşkenar dörtgenler"^[9] veya "eşkenar dörtgen noktalı desenler"^[10] olarak adlandırılır. Bu eşkenar dörtgen desenlerine Bakır Çağı'ndaki Tripoli kültüründe rastlanılır.^[11] Yerel bitki ve çiçek figürlerinden elde edilen desen Belarus'ta yaygın olarak kullanılan geleneksel bir yaygınlığa ve sosyal işlevlerde geniş bir kullanıma sahiptir; gündelik kıyafetlerde, geleneksel ruşniklerde, dinî faaliyetlerde, cenaze törenlerinde veya konuklara ikram olarak ekmek ve tuz sunulan kapların kumaşlarında bu desenin kullanımına sıkça rastlanılır.^[12]^[13]

Matrona Markeviç kendisinin tasarladığı desenin ülke bayrağına girdiğini öğrenemeden öldü. Kardeşinin bilim kariyerine zarar vermekten korktuğu için kendisiyle neredeyse hiç ilişkisi yoktu, çünkü kardeşi Sovyet yetkililerin “halk düşmanı” olarak tarif ettiği birinin eşiydi.

Markeviç'in adı okul ders kitaplarında veya Belarus devlet sembollerini açıklayan resmî kaynaklarda geçmemiştir.^[4]

Ulusal bayrak dışı kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Süsleme deseninin ulusal bayrak dışında kullanımları da vardır. 1997'de kabul edilen ve günümüzde de kullanılmaya devam edilen Belarus Devlet Başkanlığı bayrağında aynı süsleme deseni vardır.^[14] 2001 yılında yürürlüğe giren Belarus Silahlı Kuvvetleri'ne yönelik kararnamede de bayrakta yer alan süsleme deseninin kullanılması talimatı vardır.^[15]

Süslemenin kullanıldığı Belarus Devlet Başkanlığı bayrağı
Süslemenin yer aldığı Belarus Silahlı Kuvvetleri sancağı

Mirası[değiştir | kaynağı değiştir]

2015 yılında, yerel tarihçi Valery Bandareviç'in girişimiyle, Matrona Markeviç'in memleketi Syanno'ya anıtı dikildi.^[16]^[17]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "орнамент судьбы: человека, народа, государства" (Rusça). Belaruskaya Dumka. 22 Kasım 2019. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2020.
^ "Маладзец – Марчык" (Belarusça). Svaboda.org. 30 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2020.
^ ^a ^b Basay A. N.; Kurkov I. M. (1994). "Флагі Беларусі ўчора і сёння". Polymya (Belarusça). s. 24. ISSN 0130-8068.
^ ^a ^b "Об этом не рассказывают в школе: тяжелая жизнь автора орнамента на государственном флаге" (Rusça). Belsat. 8 Şubat 2018. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2020.
^ Fedor, Julie; Kangaspuro, Markku; Zhurzhenko, Tatiana; Lassila, Jussi (2017). War and Memory in Russia, Ukraine and Belarus (İngilizce). Springer. s. 84. ISBN 9783319665238. Erişim tarihi: 12 Şubat 2020.
^ Rassadin, Sergey Evgeniyeviç (2009). Государственные символы Беларуси: исторические истоки и судьбы герба и флага (Rusça). Minsk. s. 9. ISBN 978-985-01-0767-1.
^ Rassadin, s. 11-12.
^ ^a ^b Skobelev, s. 17.
^ Ambrose, Anatoli Konstantinoviç (1965). "Раннеземледельческий культовый символ («ромб с крючками»)". Sovetskaya arkheologiya (Rusça), 1. s. 22. OCLC 715183492.
^ Ribakov, Boris Aleksandroviç (1981). Язычество древних славян (Rusça). Hayka. s. 475-501. ISBN 978-5-02-009585-4.
^ Rassadin, s. 10-11.
^ "Belarusian Textiles" (İngilizce). Belarusguide.com. 27 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
^ "Belarusian Ruchnik" (İngilizce). Belarusguide.com. 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
^ "УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ 27 марта 1997 г. № 217" (Rusça). Belarus Devlet Başkanlığı. 10 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2020.
^ "Флаги армии Беларуси" (Rusça). Rusya Veksilloloji ve Hanedanlık Armaları Merkezi. 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2020.
^ "У Сянне адкрылі помнік жанчыне, якая вышыла арнамент з дзяржаўнага сцяга" (Belarusça). Budzma.by. 6 Temmuz 2015. 25 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
^ "Маркевіч Аляксей Захаравіч (1885)" (Belarusça). By.openlist.wiki. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.

[Dumka-1] "орнамент судьбы: человека, народа, государства" (Rusça). Belaruskaya Dumka. 22 Kasım 2019. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2020.

[2] "Маладзец – Марчык" (Belarusça). Svaboda.org. 30 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2020.

[Polymya-3] Basay A. N.; Kurkov I. M. (1994). "Флагі Беларусі ўчора і сёння". Polymya (Belarusça). s. 24. ISSN 0130-8068.

[Belsat-4] "Об этом не рассказывают в школе: тяжелая жизнь автора орнамента на государственном флаге" (Rusça). Belsat. 8 Şubat 2018. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2020.

[5] Fedor, Julie; Kangaspuro, Markku; Zhurzhenko, Tatiana; Lassila, Jussi (2017). War and Memory in Russia, Ukraine and Belarus (İngilizce). Springer. s. 84. ISBN 9783319665238. Erişim tarihi: 12 Şubat 2020.

[6] Rassadin, Sergey Evgeniyeviç (2009). Государственные символы Беларуси: исторические истоки и судьбы герба и флага (Rusça). Minsk. s. 9. ISBN 978-985-01-0767-1.

[7] Rassadin, s. 11-12.

[Skobelev17-8] Skobelev, s. 17.

[9] Ambrose, Anatoli Konstantinoviç (1965). "Раннеземледельческий культовый символ («ромб с крючками»)". Sovetskaya arkheologiya (Rusça), 1. s. 22. OCLC 715183492.

[10] Ribakov, Boris Aleksandroviç (1981). Язычество древних славян (Rusça). Hayka. s. 475-501. ISBN 978-5-02-009585-4.

[11] Rassadin, s. 10-11.

[12] "Belarusian Textiles" (İngilizce). Belarusguide.com. 27 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.

[13] "Belarusian Ruchnik" (İngilizce). Belarusguide.com. 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.

[14] "УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ 27 марта 1997 г. № 217" (Rusça). Belarus Devlet Başkanlığı. 10 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2020.

[15] "Флаги армии Беларуси" (Rusça). Rusya Veksilloloji ve Hanedanlık Armaları Merkezi. 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2020.

[Budzma-16] "У Сянне адкрылі помнік жанчыне, якая вышыла арнамент з дзяржаўнага сцяга" (Belarusça). Budzma.by. 6 Temmuz 2015. 25 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.

[17] "Маркевіч Аляксей Захаравіч (1885)" (Belarusça). By.openlist.wiki. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Matrona Markeviç nedir?, Matrona Markeviç anlamı nedir?, Matrona Markeviç ne demektir?