M3 Orta Tank
Çeşidi	Orta Sınıf Tank
Uyruğu	ABD
Özellikler
Ağırlık	27,9 ton
Uzunluk	6,12-5,64 m
Genişlik	2,72 m
Yükseklik	3,12 m
Mürettebat	7 (Lee modelinde) ya da 6 (Grant modelinde)
Zırhı	51 mm
Ana silahı	1 x 75mm tank topu M2/ 75mm tank topu M3 46 mermi
Diğer silahları	3-4 x 30-06 Browning M1919A4 makineli tüfek 9,200 mermi
Motor	Wright (Continental) R975 EC2 400/340 beygir (298/254 kW)
Süspansiyon donanımı	vertical volute spring
Harekat menzili	193 km
Azami hızı	40 km/s (karayolu) 26 km/s (arazi)

M3 Orta Tank Amerikan Ordusu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan bir tanktır. İngilizler bu tanka general Robert E. Lee ye itafen "General Lee" demiştir. Daha sonra İngilizler tarafından yeni taretli modeline ise general Ulysses S. Grant ye itafen "General Grant" adı verilmiştir.

Çok kısa süre içerisinde dizayn edilmiş ve üretimine başlanmıştır. Başlangıçta çok iyi zırhlı ve silahlı olarak görülmesine rağmen kullanıma girdikten sonra eksiklikleri ortaya çıktı. Tank çok yüksekti, tareti modern olmaktan çok uzaktı ve arazide normalin çok altında bir hızla ilerliyordu. Bu nedenlerden ötürü cephe görevinden çekilerek yerini M4 Sherman tankına bıraktı.

Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

1939 yılında Amerikan Ordusu birkaç çeşit tank modeli üzerinde çalışıyordu. Uzun yıllar Amerikan ordusu tank üretimi için çok az bir bütçe ayırıyordu. Ordunun tank yapımı konusunda alt yapısı çok zayıftı ve bunu geliştirmek için ufak tefek çalışmalar yapılmaktaydı.

Bu durum içerisinde M2 Orta Tank serisinin üretimine başlandı. Bu tankın sadece 37 mmlik topu, 30 mmlik zırhı ve yüksek bir yapısı vardı. Fransa Savaşı sırasında Alman Panzer III ve Panzer IV tanklarının başarısını gören Amerikan ordusu yetkilileri yeni bir tank üzerinde çalışmaya başladılar. Öncelikle 75 mmlik topu bulunan orta sınıf bir tank üzerinde çalışmaya başladılar. Sonuçta ortaya M4 Sherman tankı çıktı. Ama bu tank üretilmeden önce 75 mm lik topa acilen gereksinim vardı.

M3 tankı geçici çözüm oldu. Tankın gövdesinden çıkma yüksek kalibreli ama düşük namlu çıkışı olan 75 mmlik top kullanıldı. Tankın küçük taretinin üzerinde yüksek namlu çıkışlı 37 mmlik top bulunuyordu. Bu iki toplu tank, dış görüntüsü ile Fransız Char B1, Sovyet T-35 ve İngiliz Churchill tankına benziyordu. Bu iki top tanka yeterli ateş gücü sağlıyordu. Mühimmat olarak personele karşı yüksek patlayıcılı ve tanksavar olarak ise zırh delici mermi atabiliyordu.

İngilizler sipariş ettikleri tankların Amerika'da üretilmesi yerine tankları kendi fabrikalarında yapmak istiyorlardı. İngilizler uzun yapılı gövdeye takılan tareti beğenmiyordu. Sonuçta İngilizler yeni bir tareti olan "(General) Grant" tankını ürettiler. Serviste olan eski M3 tanklarına ise "General Lee" adını taktılar. Ama bu adlar sadece İngiliz ordusunda ve sömürgelerinde kullanıldı. Amerikalılar M3 Hafif Tank adını kullanmaya devam etti. Grant tankında bir kişilik fazla mürettabat bulunuyordu. Bu kişi radyo operatörlüğü yapıyordu. Yine de İngiliz ordusuna Afrika çöllerinde daha fazla ateş gücü desteği gerekiyordu.

M3'e ait şasesi ve yürüyen aksamı, Kanada üretimi Ram tankı içinde kullanıldı. Bu tankın kulesinde bir otomatik top vardı ve keşif aracı olarak kullanılmaktaydı.

M4 Sherman tanklarının servise girmesi ile M3 tankları cephe görevinden çekildi.

Görev Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

M3 ilk olarak 1942 yılındaki [1]23 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. nde kullanıldı. 27 Mayıs 1942 tarihinde İngiliz Lee ve Grants tankları Erwin Rommel bağlı güçlere karşı Gazala Savaşı nda çarpıştılar. Bu tanklar Kuzey Afrika cephesi kapanana kadar görevde kaldı. M3 Lee tankı Amerikan 1nci Zırhı Tümeni tarafından da Kuzey Afrika cephesinde kullanıldı. Kuzey Afrika cephesi için bu araçlar mekanik,zırh ve silah baklımından kullanışlı idi. Özellikle Alman tank ve tanksavar silahlarına karşı iyi sınav verdiler. Perçinli zırh ufak tefek sorunlarda çıkarttı. Perçin yerine isabet eden mermi iki parça arasından geçerek tankın içine girebiliyordu. İleride zırh kaynak yapılarak bu sorun giderildi M4 Sherman tanklarının servise girmesi ile Mayıs 1943 ten itibaren bu model servisten çekildi.

1943 yılında Uzakdoğu Savaş Alanı nda Amerikan Ordusu Makin Atoll operasyonunda bu tankı kullandı. Avustralya birkaç yüz tane gönderilen tank hiçbir görevde kullanılmadı. İngiliz ordusu bu tankları ayrıca Cin-Burma-Hindistan bölgelerinde kendisinden daha güçsüz Japon tanklarına karşı kullandı.

1,300 adetin üzerinde dizel motorlu M3A3 ve M3A5 tankı Kızıl Ordu emrine 1942 ve 1943 yılları arasında verildi. Bütün hepsi Lee modelindeydi. Fakat bu tanklar Rus askerleri arasında hiç de sevilmedi. Bu tank için ‘’’7 kardeş için tabut’’’ yakıştırması yapıldı. Birkaç görevin ardından 1943 yılının ortalarında servisten kaldırıldı.

M3 tankları 1942 yılına kadar savaş alanlarında başarılar elde etti. Zırh ve ateş gücü bakımından karşılaştıkları birçok tankla eşit veya daha iyi yapısı vardı. Çünkü Alman tanklarında uzun menzilli ve ateş gücü yüksek toplar kullanılmıyordu. Ancak II. Dünya Savaşı sırasında tank teknolojisi çok hızlı ilerledi. 1943 yılını ortalarında 75 mm lik Alman Panther ve Panzer IV tanklarının servise girmesiyle bu üstünlükleri kayboldu. M4 Sherman tanklarının servise girmesi ile M3 tanklarının Avrupa serüveni sona erdi.

Modelleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• M3 (Lee I/Grant I).
  • Perçinli kulesi vardı. 4724 adet üretildi.
• M3A1 (Lee II).
  • Dökme üst yapılı.300 adet üretildi
• M3A2 (Lee III).
  • Kaynak kuleli Sadece 12 adet üretildi.
• M3A3 (Lee IV/Lee V).
  • Kaynak kuleli, ikiz GM 6-71 dizel motorlu. 322 zdet üretildi.
• M3A4 (Lee VI).
  • Gerilmiş perçinli gövde. Chrysler A-57 motor. Yan kapılar çıkartıldı. 109 adet üretildi.
• M3A5 (Grant II) .
  • Perçinli gövde. İkiz GM 6-71 dizel motor. Lee taretli ve İngilizler bu tanka Grant II derdi. 591 adet üretildi.
• M31 Tank Kurtarma Aracı (Grant ARV I).
  • M3 şaseli taklit taretli ve taklit 75 mm toplu . 30 tonluk vinç takıldı.
• M31B1 Tank Kurtarma Aracı.
  • M3A3 şaseli
• M31B2 Tank Kurtarma Aracı.
  • M3A5 şaseli
• M7 Priest (Priest)
  • 105 mm M1/M2 obüs Üstyapısı tamamen açık.
  • Silahsız GA (gözlem aracı)
• M12 Kundağı Motorlu Obüs
  • T-6 adıyla denendi. 155 mm obüs ve M3 şasesinden üretildi.
• Yeramba Kundağı motorlu top.
  • Avustralya yapımı kundağı motorlu top. 1949 yılında M3A5 şasesi ile toplamda 13 araç üretildi. Kanada yapımı Sexton topuna benzer.

İngiliz Modelleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Grant Kurtarma Aracı
  • Grant I ve II tanklarının topları çıkartılarak kurtarıcı ve çekiçiye dönüştürüldü.
• Grant Komuta Aracı
  • Grant aracına sahte taret ve top takıldı. Telsizli idi.
• Grant Scorpion III
  • Grant Scorpion III mayın temizleme aparatı takıldı.1943 yılında Kuzey Afrika cephesinde kullanıldı.
• Grant Scorpion IV
  • Grant Scorpion III modelinin motoru yenilenmiş modeli.
• Grant CDL
  • "Canal Defence Light" (Türkçesi→Kanal Savunma Işığı); Grants üzerine yeni güçlü arama ışığı ve makineli tüfek takılı modeli. 355 adet Amerikalılar tarafından üretildi. Kısaca Shop Tractor T10 dendi..

Şasesinde kullanılan araçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• M4 Sherman (Sherman)
• Ram
• M7 Priest (Priest)
• M12 Kundağı motorlu obüs

Kullanan Ülkeler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Avustralya
• Brezilya
• Kanada
• Yeni Zelanda
• SSCB
• İngiltere
• ABD

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta M3 Lee ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• AFV Database28 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Pictures20 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
• WWII Vehicles
• Manual for 75mm Gun as Installed in M3 Medium Tank^{[ölü/kırık bağlantı]}
• LemaireSoft
• OnWar M325 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., M3A125 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., M3A325 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., M3A425 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• M3 in the USSR13 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.