Leo Brauner (16. Mayıs 1898'de Viyana;^[1] † 1. Ocak 1974, Münih) Avusturyalı-Alman bir botanikçidir.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Mühendis ve Viyanalı motor imalatçısı Alexander Brauner'in oğludur. Leo Brauner, ilk olarak Viyana'da okula başladı ve ailesi 1913'te Berlin'e taşındıktan sonra, Berlin-Charlottenburg'daki Kaiserin Augusta gramer okuluna gitti .

Mezun olduktan sonra Haziran 1916 yılında Avusturya ordusuna katıldı. Birinci Dünya Savaşı'ndaki askerliği sırasında Rusya Polonyası, Karst ve İtalya'da görevlerde bulundu. 1918'de topçu teğmeni olarak ordudan terhis oldu. 1918/1919'da Viyana'da, 1919'da Greifswald'da ve 1920'de Jena'da okudu.

1920'de Leo Brauner Prusya vatandaşlığı aldı.

1922'de Otto Renner ile ışık eğriliği ve ışık büyümesi tepkisi konulu doktora tezi konusunda çalıştı. Daha sonra Berlin'de Gottlieb Haberlandt'ın asistanı oldu. 1924'te Würzburg'daki Botanik Enstitüsü'nde ve 1925'ten itibaren Jena'da Otto Renner'ın ilk asistanı olarak çalıştı.

1926'da uyaran miktarı ile irritabl uyarı sonrası habilitasyon konusunda çalışma yaptı.

1929/1930 Trinity College Dublin'de Henry Horatio Dixon ile Rockefeller Vakfı bursu ile çalıştı.

1932'de Leo Brauner Jena'da profesör oldu.

13 Temmuz 1933'te Jena'daki Botanik Enstitüsü'ndeki görevinden yetkililer tarafından “Aryan olmayan köken” nedeniyle alındı. Göç etmek zorunda kaldı. Ağustos 1933'te Oxford'daki Magdalen Koleji Botanik Enstitüsü'ne kabul edildi. Ekim 1933'te İstanbul Üniversitesi'ne genel botanik profesörü olarak atandı.

İstanbul’da Botanik Enstitüsü’nün (Sistematik ve Fizyolojik Botanik Enstitüsü) müdürlüğünü yaptı ve 1955 yılına kadar İstanbul Üniversitesi’nde profesör olarak ders verdi. Annesiyle babası İstanbul’da öldüler. Çalışma izni olmayan karısı Marianne, ilk başlarda parasız olarak kocasının araştırmalarına katıldı. 1954’te İstanbul Alman Lisesi’nde fen bilimleri öğretmeni oldu.^[2]

Prof. Dr. Alfred Heilbronn ve Prof. Dr. Leo Brauner, 1935 yılında İstanbul Üniversitesi Botanik Bahçesi’ni kurdu. Alfred Heilbronn'un adı verilen Botanik Bahçesi, 2015 yılında dönemin hükümeti tarafından müftülük hizmetlerinde kullanılması amacıyla Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredildi. Bu devrin ardından yaklaşık 5 bin tür bitkinin bulunduğu botanik bahçesi bakımsızlıktan kurudu ve metruk bir yer haline geldi.^[3]

Kasım 1941 Leo Brauner, “her zamanki ikametgahı yurtdışında olan bir Yahudi olarak” Almanya vatandaşlığından çıkarıldı. Savaşın bitiminden altı yıl sonra, 1951'de Alman vatandaşlığına geri verildi.

1955'te Otto Renner'in halefi olarak Münih Üniversitesi'nde profesörlüğü devraldı ve emekli olana kadar Botanik Enstitüsü ve Botanik Bahçesi'nin başkanlığını yaptı.

Bilimsel etkinliğinin odak noktası, bitkilerin hareketlerinin incelenmesiydi . Çim fidelerinin ve yaprak eklemlerinin ışık kontrollü hareketlerinde ilk kez su geçirgenliğinin önemini ve bu hareketler meydana geldiğindeki değişimini fark etmiştir. Merkezi araştırma alanı, bitki organlarındaki jeotropik uyaranın algılanması ve uyaran algısı ile eğriliğin oluşumu arasındaki nedensel zincir sorunuydu. Jena'da geçirdiği süre boyunca, jeoelektrik etkiyi, yani alt ve üst arasındaki birkaç milivoltluk bir potansiyel farkının, mikroelektrotlar aracılığıyla yatay olarak yerleştirilmiş ortotropik olarak jeotropik olarak reaksiyona giren organlardan türetilebileceği olgusunu keşfetti. Leo Brauner, analizi uzun yıllar boyunca fiziksel modellerin çalışmasına kadar sistematik olarak ilerletti ve İstanbul ve Münih'te çok sayıda öğrenciyle bitki hareketi fizyolojisi üzerine çalışmalarını sürdürdü.

1959'da Leo Brauner Bavyera Bilimler Akademisi'ne^[4] ve 1960'ta Leopoldina'ya üye seçildi.

Karısı Marianne doktoralı bir botanikçiydi.

Makale[değiştir | kaynağı değiştir]

• Lichtkrümmung und Lichtwachstumsreaktion. In: Zeitschrift für Botanik. 14, 1922, 497–547 Digitalisat 12 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
• Über den Einfluß der Koleoptilspitze auf die geotropische Reaktion der Avenakeimlinge. In: Berichte der Deutschen Botanischen Gesellschaft. 41, 1923, S. 208–211 (Şablon:Archive.org).
• Über die Beziehungen zwischen Reizmenge und Reizerfolg. In: Jahrbücher für wissenschaftliche Botanik. 64, 1925, S. 770–821.

Okuma[değiştir | kaynağı değiştir]

• Hubert Ziegler: Leo Brauner 16.5.1898–1.1.1974. In: Jahrbuch der Bayerischen Akademie der Wissenschaften. 1975 (badw.de 30 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. PDF).
• H. D. Zinsmeister: Prof. Dr. Leo Brauner 16. Mai 1898 bis 1. Januar 1974. In: Berichte der Deutschen Botanischen Gesellschaft. Band 93, 1980, S. 459–466.

İnternet linkleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Works by and about Leo Brauner in the Deutsche Digitale Bibliothek (German Digital Library)
• Brauner, Leo
• Leo Brauner 5 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ebeveynleri Clara (Klara) ve Alexander Brauner hakkındaki makalede, UeLex, Germersheimer Translators' Lexicon

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

1933-1945 senelerinde Türkiye'ye sürgün

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]