Kuir Anarşizm, ya da anarko-queer, gey kurtuluş ve homofobi, lezbofobi, transmisojini, bifobi, transfobi, heteronormavite, ataerkillik ve ikili cinsiyet sistemi gibi hiyerarşilerin kaldırılmasının aracı olarak anarşizmi ve toplumsal devrimi savunan anarşist düşünce okuludur. Anarşist ve LGBT hareketlerin hem dışında hem içinde LGBT hakları için mücadele eden insanlara: John Henry Mackay, Adolf Brand ve Daniel Guérin dahildir. Bireyci anarşist Adolf Brand Berlin’de 1896’den 1932’ye kadar, gey sorunlarına adanmış ilk sürekli dergi olan Der Eigene’yi yayımlamıştır.^[1][2]

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Erken Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Anarşizmin bireysel özgürlükleri öne çıkarması hem anarşist hareketin hem içinde hem dışında insanların gözünde eşcinselliğe doğal bir savunma yaptı. Das Kuriositäten-Kabinett’de(1923), Emil Szittya eşcinsellik hakkında şöyle yazmıştı “birçok anarşist bu eğilime sahip. Böylece Paris’te bu fikir temelinde bir eşcinsel anarşist grubu kuran Macar anarşist, Alexander Sommi’yi buldum. Onun düşünceleri Magnus Hirschfeld tarafından 1914 kitabı Die Homosexualität des Mannes und des Weibes ile onaylamıştır: “Bana nispeten küçük bir parti olan anarşist saflarında diğerlerine göre eşcinsel ve kadınsı olanların oranı daha fazla gibi geldi.” İtalyan anarşist Luigi Bertoni (Szittya'nın da eşcinsel olduğuna inandığı bir kişi) şöyle gözlemlemişti: “Anarşistler her şeyde özgürlük talep eder, bu nedenle cinsellikle de. Eşcinsellik, her anarşistin hakkında çabalaması gereken sağlıklı bir egoizm algısına yol açar.”

Oscar Wilde’in Sosyalizm ve İnsan Ruhu’nda, bireyselliği ezecek otoriter sosyalizmin tehlikeleri konusunda uyarıda bulunurken, servetin herkes tarafından paylaşıldığı egaliteryanist bir toplumu tutkuyla savunur. Sonradan şöyle bir yorum yapmıştı: “Sanırım bir sosyalistten daha fazlasıyım. Bir tür anarşist olduğuma inanıyorum.” Wilde, Ağustos 1894’te sevgilisi Lord Alfred Douglas'a "tehlikeli bir macera” anlatmak için yazdı. İki sevimli oğlanla—Stephen ve Alphonso— denize açılmıştı ve bir fırtınaya yakalanmışlardı. “Korkunç bir fırtınada geri dönmemiz beş saatimizi aldı! Zifiri karanlık ve ürkütücü denizde gece on bire kadar iskeleye varamadık. [...] Bütün denizciler bizi bekliyordu.” Yorgun, üşümüş ve “iliklerine kadar ıslanmış” olan üç adam “hemen sıcak brendi ve su için otele uçtu”, ama yasalar onlara engel olduğu için bir problem vardı: “Pazar gecesi saat onu geçtiğinden, mal sahibi bize herhangi bir tür brendi veya alkollü içki satamadı! Bu yüzden bize vermek zorunda kaldı. Sonuç can sıkıcı değildi ama ne yasaymış!” Wilde hikâyeyi şöyle bitiriyor: “Artık hem Alphonso hem Stephen’ın anarşist olduğunu söylememe gerek yok.” ^[3]

Anarko-sendikalist yazar Ulrich Linse “1900 civarında Berlin bireyci anarşist kültür sahnesinin keskin hatlarıyla çizilmiş bir figürü”, (Senna Hoy olarak bilinen) “erken gelişmiş Johannes Holzmann” hakkında yazmıştı: “özgür sevgi yandaşı, [Hoy] eşcinselliği bir “kültür şampiyonu” olarak kutladı ve Fıkra 175'e karşı mücadeleye katıldı. Genç Hoy (1882 doğumlu) bu görüşlerini 1904’ten beri, sonraki sene 10.000 tiraja ulaşan, haftalık dergisi Kampf’da (Mücadele) yayımladı. Kendisini tamamen yazmaya ve anarşist bir bakış açısından politik aktivizme atamaya karar verdi. 1904’te "Das dritte Geschlecht" (Üçüncü Cinsiyet) olarak adlandırılmış bir kitapçık yayımladı. İçinde, suçun çoğunu dine atarak homofobiye saldırdı. Her şeyden önce, metnin eğitici olması amaçlandı ve evrim, biyoloji ve o zamanlar eşcinsellerin karşı karşıya olduğu sorunları ele aldı. Holzmann 1904’ten 1905’e kadar Der Kampf: Zeitschrift für gesunden Menschenverstand (Mücadele: Sağduyu için Dergi) dergisini düzenledi. Belli bir organizasyon tarafından yayımlanmamasına rağmen, dergi anarşist görüşlüydü. Der Kampf kurgusal hikâyelere ek olarak, eşcinsellik de dahil olmak üzere birçok konu hakkında makale yayımladı. Yazarları arasında Else Lasker-Schüler, Peter Hille ve Erich Mühsam vardı ve, en iyi zamanında on bine kadar tiraja ulaşmıştı. Bu zaman sırasında Holzmann "Die Homosexualität als Kulturbewegung" (Kültürel Bir Hareket Olarak Eşcinsellik) adlı bir makale yazdı. "Hiç kimsenin bir başkasının özel meselelerine karışmaya, bir başkasının kişisel görüş ve oryantasyonlarına karışmaya hakkı yoktur ve sonuç olarak, özgürce rıza gösteren iki yetişkinin evlerinde yaptıkları kimseyi ilgilendirmez" dedi ve gizlilik hakkının bunu gerektiğini savundu. Alman ceza kanununun eşcinsel davranışları kriminalize eden Fıkra 175’ini eleştirdi.^[4]

Alman anarşist psikoterapist Otto Gross da kapsamlı şeklinde hem erkek hem de kadınlarda eşcinsellik hakkında yazdı ve hakkındaki ayrımcılığı eleştirdi. Heteroseksüel anarşist Robert Reitzel (1849–1898) Almanca dergisi Der arme Teufel’de (Detroit) 1890’ların başından beri eşcinsellik hakkında positif bir şekilde konuştu.

John Henry Mackay anarşist harekette Max Stirner’in felsefesinin önemli erken takipçisi ve propagandacısı olarak bilinen bir bireyci anarşistti. Bunun yanı sıra, Mackay Magnus Hirschfeld’in “anti-eşcinsel Fıkra 175’in gözden geçirilmesi” için “Alman İmparatorluğu'nun Yasama Organlarına Dilekçe”sinin erken imzalayıcılarındandı (adı 1899'da yayınlanan ilk listede yer aldı). Ayrıca Oscar Wilde hakkında özel bir ilgisi vardı ve eşcinsel faaliyetten hapse atılmasına öfkelenmişti. Buna rağmen, Mackay, Hirschfeld ve onun organizasyonu Bilimsel-İnsani Yardım Komitesi ile çatışmaya girdi.

Bireyci anarşist Adolf Brand orijinal olarak Hirschfeld’in Bilimsel-İnsani Yardım Komitesi’sinin üyesiydi ama ayrılanlar ile bir grup kurdu. Brand ve Gemeinschaft der Eigenen (Öz- Sahipler Topluluğu) olarak bilinen iş arkadaşları da ağır olarak Stirner’in yazılarından etkilenmişlerdi.

Hirschfeld'in eşcinselliği "ara cinsiyet" alanı olarak tanımlamasına karşıydılar. Aynı dönemin başka bir eşcinsel anarşist yazarı olan Ewald Tschek Adolf Brand’in dergisi Der Eigene’ye düzenli olarak katkıda bulundu ve 1925’te Hirschfeld’i Dr. Feldhirsch olarak karikatürize ederek Bilimsel-İnsani Yardım Komitesi’nin Alman insanlara bir tehlike olduğunu yazdı. Mackay Hirschfeld’in Bilimsel-İnsani Yardım Komitesi’yle karşılaştırınca Brand ve Öz- Sahipler Topluluğu’na görüş olarak daha yakın olsa da, “anarşist herkese eşit özgürlük ilkesi kesinlikle erkeklere olduğu kadar kadınlara için de geçerlidir” diyerek Brand’ın antifeminizmine ve neredeyse misojinist görüşlerine katılmadı.

Der Eigene, Brand tarafından Berlin'de 1896'dan 1932'ye kadar yayımlanan dünyanın ilk eşcinsel dergisiydi. Brand birçok şiir ve makaleye kendisi katkı yaptı. Diğer katkıda bulunanlara Benedict Friedlaender, Hanns Heinz Ewers, Erich Mühsam, Kurt Hiller, Ernst Burchard, John Henry Mackay, Theodor Lessing, Klaus Mann ve Thomas Mann, aynı zamanda sanatçılar Wilhelm von Gloeden, Fidus ve Sascha Schneider dahildi. Nazilerin güce yükselmesinden sonra Brand zulüm mahkumu oldu ve dergisi kapatıldı.

Ukraynalı anarşist askeri lider Nestor Makhno'nun gerilla taktiklerinin bir parçası olarak kılık değiştirdiği biliniyordu. En yaygın olarak farzedilen kılık değiştirmesi, makyaj yapmak ve bir kadın gibi giyinmekti, böylece düşman pozisyonlarını tespit edilmeden araştırabilirdi.

Tanınmış Amerikalı anarşist Emma Goldman da eşcinsellere karşı önyargının açık sözlü bir eleştirmeniydi. Toplumsal kurtuluşun gay erkekler ve lezbiyenleri de kapsaması gerektiği inancı o zamanlar anarşistler arasında bile neredeyse hiç duyulmamıştı. Magnus Hirschfeld’in yazdığı gibi: “o kamuoyundan önce eşcinsel aşkı savunan ilk ve tek kadın, doğrusu ilk ve tek Amerikalıydı.” Sayısız konuşma ve mektupta, gay erkeklerin ve lezbiyenlerin istedikleri gibi sevme haklarını savundu ve eşcinsellikle bağdaştırılan korku ve önyargıyı kınadı. Goldman’ın bir mektupta Hirschfeld’e yazdığı gibi: “Farklı bir cinsel tipten insanların, eşcinsellere karşı çok az anlayış gösteren ve cinsiyetin çeşitli dereceleri ve varyasyonlarına ve onların yaşamdaki büyük önemine bu kadar kabaca kayıtsız kalan bir dünyaya takılıp kalması bir trajedidir.”

Bu destekleyici duruşlara rağmen, o zamanın anarşist hareketi tamamen homofobiden arınmamıştı ve 1935’de etkili bir İspanyol anarşist dergisi başyazısında anarşistlerin bırakın eşcinsel olmayı, onlarla ilişki bile kurmaması gerektiğini savunmuştu: “ Eğer bir anarşistseniz, bu, ortalama bir insandan ahlaki olarak daha dürüst ve fiziksel olarak daha güçlü olduğunuz anlamına gelir. Ve eşcinselleri seven gerçek bir adam değildir, bu nedenle de gerçek bir anarşist değildir.”

Lezbiyen olmak konusunda açık olan Lucía Sánchez Saornil, İspanyol anarka-feminist federasyonu Mujeres Libres'in ana kurucusuydu. Genç yaşta şiir yazmaya başladı ve kendini ortaya çıkan Ultraist edebi hareketiyle ilişkilendirdi. 1919’a kadar Los Quijotes, Tableros, Plural, Manantial ve La Gaceta Literaria’nın dahil olduğu birçok dergi yayımlamıştı. Bir erkek mahlası kullanarak eşcinselliğin kriminalize edildiği ve sansür ve cezayla karşı karşıya kaldığı bir zamanda lezbiyen temaları keşfedebilmişti. Cumhuriyetçilerin şovenist önyargılarından memnun olmayan Lucía Sánchez Saornil, 1936'da Mujeres Libres'i oluşturmak için iki compañera, Mercedes Comaposada ve Amparo Poch y Gascón ile birleşti. Mujeres Libres “iki mücadeleye”, kadınların kurtuluşu ve toplumsal kurtuluşa bağlı olan kadınlar için özerk bir anarşist organizasyondu. Lucía ve diğer “Özgür Kadınlar” dominant olan cinsiyet eşitliğinin sınıfsız bir toplumda doğal olarak ortaya çıkacağı görüşünü reddettiler. İspanya İç Savaşı patladığı gibi Mujeres Libres, kadınların sosyal alanları, okulları, gazeteleri ve kreş programlarını düzenleyerek çabucak 30.000 üyeye ulaştı.

Fransız biseksüel anarşist Daniel Guérin’in yazıları soldaki cinsel azınlıkların sıklıkla hisettiği gerginliğe bir içgörü sunuyor. Guérin 1930'lardan 1988'deki ölümüne kadar Fransız solunda ileri gelen bir figürdü. 1965’te açıldıktan sonra 20. yüzyılın büyük bölümünde sola yayılan eşcinselliğe karşı aşırı düşmanlıktan bahsetti. Guérin 1975’te şöyle yazdı: "Çok değil, birkaç yıI önce kendini devrimci ilan etmek ve eşcinsel olduğunu itiraf etmek bağdaşmazdı."

1954'te Guérin, Fransa'da eşcinsellere uygulanan baskıyı da detaylandırdığı Kinsey Raporları üzerine çalışması nedeniyle geniş çapta eleştirilmişti: “En sert eleştiriler bir baskı çeşidi olan anti-seksüel terörizmi ciddi olarak küçümseyen Marxistlerden geldi. Bunu bekliyordum tabii, ve bu kitabı yayımlayarak politik düzeyde en yakın hissettiğim kişiler tarafından eleştirilme riskini taşıdığımı biliyordum.”Guérin 1965’te alenen açıldıktan sonra sol tarafından terk edilmişti ve cinsel kurtuluş üzerine yazıları sensörlenmiş veya sol kanat dergilerinde yayımlanması reddedilmişti.

Sonunda anarko-komünizmi kucaklayacak olan Guérin, Marksizm-Leninizmden uzaklaştı ve kapitalizmi reddederken bireyciliğe izin veren platformizme yakın bir anarşizm ve Marksizm sentezine doğru ilerledi. Guérin Mayıs 1968 ayaklanmasına dahildi ve bu olaylardan sonra ortaya çıkmış Fransız gay kurtuluş hareketinin parçasıydı. Onyıllar sonra, Frédéric Martel Guérin’i “Fransız eşcinsel hareketinin büyükbabası” olarak tanımladı.

Amerika Birleşik Devletleri'nde, etkili anarşist düşünür Paul Goodman, kariyerinin sonlarında biseksüel olarak açıldı. Erkeklerle olan romantik ve cinsel ilişkilerini yazılı olarak ve kamuoyunda açıkladığı özgürlüğün (özellikle geç makalesi "Kuir Olmak"ta) erken 1970'lerde ortaya çıkan gay kurtuluş hareketi için birçok önemli kültürel dönüm noktasından biri olduğunu kanıtlandı.

Modern Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Erken eşcinsel kurtuluş hareketi, yirminci yüzyılın ortalarında anarşist hareketlerle birçok teorik temeli ve felsefeyi paylaştı. "2-4-6-8, kiliseyi yık, devleti yık!" gibi sloganlar Stonewall isyanları sırasında popülerdi ve anarşist düşünceye dayanan bir queer hakları hareketinin tonunu belirledi. Her iki kampanya da normatif düşünceyi reddetmeye ve kişisel özgürlük ve zevk lehine devlete odaklanıyor.

Hem anarşizm hem kuir teori kapitalizme ve çekirdek aileye bağlı olan paternalist devlet yapısını reddeder. Anarşizmin ve kuirliğin kesişmesinin bir örneği tek eşli olmayan ilişkilerde olan insanlarda bulunabilir, bunlar çekirdek aileyi şekillendiren geleneksel güç yapılarını reddettikleri için doğal olarak anarşiktir. Bu kavram İlişki Anarşizmi olarak adlandırılmıştır.

Anarka-kuir, 20. yüzyılın ikinci yarısında, anarşizmi heteroseksüel/cis insanlar ile LGBT insanlar arasındaki uyuma giden yol olarak gören gay kurtuluş hareketine dahil olan anarşistler arasında ortaya çıktı. Anarka-kuir'in kökleri, eşcinselliği olumlu bir şekilde gösteren bir punk rock türü olan queercore'un derinlerine uzanır. Pek çok punk rock türü gibi, queercore da büyük bir anarşist topluluğu kendine çeker. Anarşistler queercore zinelerinde öne çıkar. İki tane ana anarşi-kuir grubu vardır: Queer Mutiny, çoğu büyük şehirde kolları olan İngiliz grup; ve Bash Back!, bir Amerikan queer anarşistler ağı. Queer Fist New York'ta ortaya çıktı ve kendisini Cumhuriyetçi Ulusal Konvansiyonu (RNC) protestolarında doğrudan eylem ve radikal queer ve trans-kimlikli ses sağlamak için bir araya gelen anti-asimilasyonist, anti-kapitalist, anti-otoriter bir sokak eylemi grubu olarak tanımlıyor.

İspanyol işgal evi Eskalera Karakola ve Bolivyalı Mujeres Creando gibi anarka-feminist kolektifler, otogestasyon (öz yönetim) ilkeleri üzerinde çalışan lezbiyen ve biseksüel kadınların sorunlarına büyük önem veriyor ve doğrudan eyleme dayalı etkinlikler düzenliyor. Fag Army, İsveç'te ilk eylemini 18 Ağustos 2014'te Sağlık ve Sosyal İşler Bakanı Hristiyan Demokrat lider Göran Hägglund'a turta atağı ile başlatan bir kuir sol kanat anarşist gruptur.

Aktivizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Queer anarşistler, homonormatif tüketimcilik ve pembe kapitalizm olarak görülen şeylere karşı doğrudan eylemi kullanarak protesto ve aktivizmde aktif oldular. Queer anarşistler, queer ve LGBT topluluğu için işgal evlerinin ve özerk bölgelerin yanı sıra kentsel topluluklar kurdular. Kırsal topluluklar, coğrafi olarak kentsel merkezlerden izole edilmiş olmaları nedeniyle, anarşist hareketleri ve ağları büyütmek için genellikle sosyal medyaya güvenirler. Sosyal ağ siteleri, daha önce yalnızca kentlerde yaşayanlar için mevcut olan kırsal nüfustaki insanlara alternatif idealler sağlayan bilgi aktarımını kolaylaştırır.

Pek çok queer anarşist, Max Stirner gibi bireysel filozoflardan etkilenen radikal bireycilik kavramını benimser. ACT-Up gibi punk, ırkçılık karşıtı, anti-faşist ve queer anarşistlerden oluşan ve onlar tarafından desteklenen bir örgüt queer radikalleri ve doğrudan eylemi destekledi. Daha sonra WTO protestoları sırasında queer anarşistler kitlesel protestoları organize etmede hayati bir rol oynadılar, bu protestolar sonradan küreselleşme karşıtı hareketin patlamasına yol açacaktı.

Popüler Kültürde[değiştir | kaynağı değiştir]

"Gay ol, suç işle" modern Onur Yürüyüşleri, LGBT ile ilgili protestolar ve duvar yazılarında popüler olan bir slogandır. 2018'de, diğer yetenekli LGBTQ+ mahkumlar tarafından yapılan çizgi romanları satan ABO Comix kolektifinden Io Ascarium tarafından oluşturulan bir meme ile Twitter'da popüler hale getirildi. Ascarium'un bu ifadeyi "asimilasyon karşıtı queer sloganların komünal karışıklığından geliyor. 'ACAB' veya 'Stonewall Bir İsyandı' gibi, kaotik eterden çekildi, hiçbir yerden ortaya çıkmadı ve hiç kimseye ait değildi" diye tanımlamasına rağmen, Google Trends ilginin en azından 2011'den beri var olduğunu söylüyor. “Gay ol suç işle” sloganının “memeleştirilmesi”, anarşist düşünce okullarının artan erişilebilirliğin bir örneğidir.

"Gay ol, suç işle" sloganı, anti-kapitalist ve anti-otoriter bir ifadedir ve dünya çapında eşcinselliğin kriminalize edilmesi göz önüne alındığında, suç ve kabalığın eşit haklar elde etmek için gerekli olabileceğini ve Stonewall ayaklanmasının bir isyan olduğunu ima eder. Anarşist alan içinde, Mary Nardini Gang "bir kültürün gerçekliği ve sürekliliği ve kanun kaçaklığını, yasa dışılığı ve vatandaşlık eksikliğini deneyimleyen bir tarihi" anlattıkları Be Gay Do Crime isimli bir kitapla Toward the Queerest Insurrection manifestolarını gözden geçirdiler. GLBT Tarih Müzesi'nde küratör olan Mark Bieschke, sloganın "Onur Yürüyüşü'nün cilalı, kurumsal anlatısına" karşı durmayı amaçladığını iddia etti.

Kasım 2019'da Amerikan karikatür yayını The Nib, kitle fonlaması platformu Kickstarter'da başlatılan ve daha sonra Eylül 2020'de ana dağıtım için yayınlanan Be Gay, Do Comics başlıklı "kuir tarih, anı yazısı ve hiciv içeren" kısa çizgi romanlardan oluşan bir antoloji derledi. Kitabın önsözünde, Nib yardımcı editörü Matt Lubchansky, başlığı Ascarium'un meme'ine bir hürmet olarak açıkladı ve onu “Kuirlik, yasal statüsünden bağımsız olarak her zaman transgresif olmuştur” şeklinde yorumladı.

Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Anarchism and issues related to love and sex
• Communism and homosexuality
• DUMBA – Anarka-kuir eğilimleri olan bir New York kolektif yaşam alanı
• Gay Shame – kendini eşcinsel ana akımlaştırmaya radikal bir alternatif olarak tanımlayan bir hareket
• Pink capitalism
• Queeruption – anarşistlerin ön planda olduğu bir queercore festivali
• Socialism and LGBT rights

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Lena Eckert. "Post-Anarchism as a Tool for Queer and Transgender Politics and/or Vice Versa?" 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 1993
• David Berry. For a dialectic of homosexuality and revolution 18 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 2003.
• Terence Kissack. Free Comrades: Anarchism and Homosexuality in the United States. AK Press. 2008. 978-1-904859-11-6ISBN 978-1-904859-11-6
• Fray Baroque & Tegan Eanell (Eds). Queer Ultraviolence: BashBack! Anthology 30 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Ardent Press. 2011
• C. B. Daring; J. Rogue; Deric Shannon and Abbey Volcano (Eds). Queering Anarchism: Addressing and Undressing Power and Desire 30 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. AK Press. 2012. 978-1-84935-120-1ISBN 978-1-84935-120-1
• The Mary Nardini Gang. Be Gay Do Crime 8 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Contagion Press. 2018
• Vikky Storm. The Gender Accelerationist Manifesto 30 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 2019

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Wikimedia Commons'ta Queer anarchism ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
• Archive of queer zines