Kore Budist tapınakları

Budist tapınakları Kore peyzajının önemli bir parçasıdır. Bu makalede Kore Budizmine kısa bir bakış sunulmakta, daha sonra Kore'deki önemli tapınaklardan bazılarına değinilmektedir. Kore tapınakların çoğunun, Sino-Korece'de "tapınak" anlamına gelen -sa (사, 寺) ile biten isimleri dikkat çekmektedir.

Sudeoksa gibi birçok tapınak, ziyaretçilere bir Temple Stay programı sunmaktadır.^[1]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Kore'de farklı bir Budizm formu gelişti. Bu form, coğrafi konum ve kültürel koşullar tarafından kolaylaştı. Budizm Kore'ye ilk defa Koguryo zamanında, 372'de geldi. 374'te bilge Han Çin keşişi Ado krallığa geldi ve ertesi yıl Koguryo Kralı Sosurim'e ilham verdi. İlk iki tapınak Seongmunsa ve Ilbullansa, kralın emriyle 375 yılında inşa edildi. Budizm kısa süre sonra Koguryo'nun ulusal dini oldu.

624'te Taoizm'in gelişiyle, yöneticiler Budizmi bastırmaya başladı ve Budiz'in önemi hızla azaldı. Diğer yandan Baekje Krallığı, Budizmin etkisi altında gelişti. 552'de Budist kutsal yazıtları Japonya'ya gönderildi. Bu, Japonya'da Budizmin kurulmasına yol açtı.

Silla'da da Budizm önemliydi. Sillalı Jinheung döneminde (540 - 576) gelişti. Herhangi bir sivilin de bir keşiş olabileceği Heungnyunsa inşa edildi. Kutsal yazıtların incelenmesi büyük ölçüde gelişti. Yaklaşık 250 yıl sonra Budizm Birleşik Silla'da gelişti.

Budizm, Goryeolu Taejo olarak tahta çıkmış olan Wang Geon tarafından kabul gördü. Ülke genelinde pagodalar ve diğer Budist yapıları inşa edildi.

Goryeo'nun sonlarında, Budizm rejimin bozulmasıyla ilişkilendirildi. Çok sayıda rahip siyasete atıldı. Joseon'un kurulmasıyla sona eren, kargaşaya yol açan anti-Budist duygular gelişti. Joseonlu Taejo dindar bir Budistti, ama keşişlerin etkisi azalmıştı. Zaman zaman keşişler dışlanıyordu, ancak genellikle uygulamalarında herhangi bir engelle karşılaşmıyorlardı. Budist mirası, tapınaklar, pagodalar, heykeller, resimler, el sanatları ve binalar şeklinde ülkenin her yerinde görülebilmektedir.

Özgün Plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir özgün Kore tapınağı aşağıdaki unsurlardan oluşur:^[2]

Iljumun (일주문, 一柱門) - Tapınak alanlarına girişte bulunan bir sütun kapısı
Sacheonwangmun (사천왕문, 四天王門), ayrıca Cheonwangmun - Tapınağın sınırlarının girişini işaretleyen, Dört Göksel Kral'ın Kapısı
Beopdang (법당, 法堂) - Dersler ve vaazlar için kullanılan Dharma salonu
Keşiş konutları
Jonggo (종고, 鐘鼓) - çan kulesi
Daeungjeon (대웅전, 大雄殿) - Tapınağın ana Buddha görsellerine ev sahipliği yapan ana tapınak
Pagoda
Myeongbujeon (명부전, 冥府殿) - bodhisattva Ksitigarbha (지장, 地藏) ve Budist cehennem tasvirleri görüntüsünü barındıran yargı salonu,
Nahanjeon (나한전, 羅漢殿) - Arhatların salonu
Sansingak (산신각, 山神閣) - hem erkek hem de kadın olarak tasvir edilebilen dağ tanrısı Sanshin'e (산신, 山神) adanmış şamanik bir türbe.^[3] Bazen chilseong-gak (칠성각, 七星閣) veya samseong-gak (삼성각, 三星閣) olarak da adlandırılır ve bu tür tapınaklar genellikle ana tapınak salonunun arkasında bulunur.
Hermitage

Sacheonwangmun
Busan'daki Beomeosa.

Daeungjeon
Gwangju'daki Jeungsimsa.

Jonggak
Guinsa.

Özgün plan (tamamlanacak)

Kuzey Kore[değiştir | kaynağı değiştir]

Birçok tapınağın yönetiminin devlet tarafından ele alındığı bildirilmektedir. Hükûmet bu binaları kontrol altına aldıktan sonra, esas olarak Kore geleneklerin sergilendiği müzeler olarak kullanmaya başlamıştır. Birkaç tapınak hala kullanılmakta ve Ulusal Hazine olarak kabul edilmektedir. Büyük şehirlerdeki tapınakların pek azı, ABD'nin Kore Savaşı'ndaki halı bombardımanını atlatmış olsa da, kırsal alanlardaki tapınakların pek çoğu ayakta kalmıştır ve yıkılan ünlü, büyük tapınakların bir kısmı yeniden inşa edilmiştir (Ryongtongsa ve Singyesa gibi). Sonuçta, 300 tapınak bulunmasına rağmen,^[4] sadece birkaç tane tapınakta dini hizmetlere izin verilmektedir. Aşağıdaki listede [1]^{[ölü/kırık bağlantı]}, “×” ile işaretlenmiş tapınaklar Kore Savaşı sırasında yok edilmiş ya da başka nedenlerle yok olmuş; "*" ile işaretlenmiş tapınaklar yeniden inşa edilmiştir.

Yongmyongsa, 1930'lar

Singyesa, 1930'lar

Sogwangsa, 1930'lar

Mahayon Hermitage, 1930'lar

Pictures taken in the 1930s

Güney Kore[değiştir | kaynağı değiştir]

(1945'ten günümüze, tapınakların evrimini anlatan kısa bir metin burada verilmelidir.).

Kore Yarımadası'nda dikkat çeken bazı tapınaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Tongdosa

Haeinsa

Songgwangsa

The Three Jewels Temples.

Aşağıdaki liste illere göre sıralanmıştır (GK=Güney Kore, KK=Kuzey Kore), ancak istenirse tapınak adlarının Latince ya da Korece yazılışlarına göre de sıralanabilir. Bazı Korece adlar ve kuruluş tarihleri tamamlanacaktır (kuruluş tarihi, özgün yapı yerinde bulunmasa bile, orijinal yapının bulunduğu alan için geçerlidir).

İl	Tapınak	Konum	Hangul	Hanja	Kuruluş
GK Seul	Gyeongguksa	753 Jeongneung-dong, Jongno-gu	경국사	慶國寺	1325
GK Seul	Gwaneumsa		관음사	觀音寺
GK Seul	Doseonsa	Bukhansan : 264 Ui-dong, Gangbuk-gu	도선사	道詵寺	862
GK Seul	Bongeunsa	Samseong-dong, Gangnam-gu	봉은사	奉恩寺	794
GK Seul	Bongwonsa	Bongwon-dong, Seodaemun-gu	봉원사	奉元寺	889
GK Seul	Yeonghwasa		영화사	永華寺
GK Seul	Jogyesa	Gyeonji-dong, Jongno-gu	조계사	曹溪寺	1395 & 1910
GK Seul	Jingwansa		진관사	津寬寺
GK Gyeonggi	Bomunsa
GK Gyeonggi	Jeondeungsa		전등사	傳燈寺
GK Gyeonggi	Bongnyeongsa
GK Gyeonggi	Bongseonsa		봉선사	奉先寺	969
GK Gyeonggi	Silleuksa	Yeoju-gun	신륵사	神勒寺	580
GK Gyeonggi	Yeonjuam
GK Gyeonggi	Yongjusa	Hwasan, Taean-eup, Hwaseong, Gyeonggi-si	용주사	龍珠寺	854
GK Gyeonggi	Jajaeam
GK Gangwon	Baekdamsa	near Seoraksan, Inje-gun	백담사	百潭寺	650 circa
GK Gangwon	SK Guryongsa
GK Gangwon	Naksansa		낙산사	洛山寺	671
GK Gangwon	Deungmyeong-nakgasa
GK Gangwon	Samhwasa		삼화사	三和寺
GK Gangwon	Sinheungsa	Seoraksan, Sokcho-si	신흥사(향성사)	神興寺(香城寺)	650 circa
GK Gangwon	Oseam	Seoraksan	오세암	五歲庵	643
GK Gangwon	Woljeongsa	Odaesan, Pyeongchang-gun	월정사	月精寺	643
GK Gangwon	Cheongpyeongsa
GK Kuzey Chungcheong	Beopjusa	Songnisan, Naesongni-myeon, Boeun-gun	법주사	法住寺	553
GK Kuzey Chungcheong	Guinsa	Sobaeksan, Danyang County-gun	구인사	救仁寺	1945
GK Güney Chungcheong	Magoksa	Gongju-si	마곡사	麻谷寺	640
GK Güney Chungcheong	Sudeoksa	Deoksungsan, Deoksan-myeon, Yesan-gun	수덕사	修德寺	1308
GK Kuzey Gyeongsang	Donghwasa	Palgongsan, Dohak-dong, Dong-gu, Daegu	동화사	桐華寺	493 and 832
GK Kuzey Gyeongsang	Pagyesa		파계사	把溪寺
GK Kuzey Gyeongsang	Bogyeongsa
GK Kuzey Gyeongsang	Bongjeongsa	Cheondeungsan, Andong-si	봉정사	鳳停寺	672
GK Kuzey Gyeongsang	Buseoksa	Bonghwangsan, Yeongju-si	부석사	浮石寺	676
GK Kuzey Gyeongsang	Bulguksa (including Seokguram)	Tohamsan, Jinheon-dong, Gyeongju City	불국사	佛國寺	528 and 751
GK Kuzey Gyeongsang	Golgulsa	Yangbuk-Myeon, Gyeongju	골굴사	骨窟寺	*
GK Kuzey Gyeongsang	Girimsa	Hamwolsan, Gyeongju	기림사	祇林寺	643
GK Kuzey Gyeongsang	Baekryulsa in Gyeongju	Geumgangsan, Dongcheon-dong, Gyeongju City	백률사	栢栗寺	692
GK Kuzey Gyeongsang	Hwangnyongsa	Tohamsan, Gyeongju National Park	황룡사	黃龍寺	553
GK Kuzey Gyeongsang	Jikjisa	Hwangaksan, Daehang-myeon, Gimcheon-si,	직지사	直指寺	418
GK Güney Gyeongsang	Ssanggyesa	Jirisan, Hwagae-myeon, Hadong-gun	쌍계사	雙磎寺	772
GK Güney Gyeongsang	Tongdosa	Chiseosan, Yangsan-si	통도사	通度寺	646
GK Güney Gyeongsang	Haeinsa	Gayasan	해인사	海印寺	802
GK Güney Gyeongsang	Haedong Yonggungsa	Busan	해동용궁사	海東龍宮寺
GK Güney Gyeongsang	Beomeosa	Geumjeongsan, Busan	범어사	梵魚寺	678
GK Kuzey Jeolla	Eunsusa	Maisan (Horse Ear Mountain), Jinan-gun	은수사	銀水寺
GK Kuzey Jeolla	Geumdangsa	Maisan (Horse Ear Mountain), Jinan-gun	금당사	金塘寺	814
GK Kuzey Jeolla	Geumsansa	Moaksan, Gimje-si	금산사	金山寺	600 and 770
GK Kuzey Jeolla	Mireuksa	Iksan-si	미륵사	彌勒寺	602
GK Kuzey Jeolla	Naesosa	Jinseo-myeon, Buan-gun	내소사		633
GK Kuzey Jeolla	Seonunsa	Dosolsan, Asan-myeon, Gochang-gun	선운사	禪雲寺	577 ^[5]
GK Kuzey Jeolla	Silsangsa		실상사	實相寺
GK Kuzey Jeolla	Tapsa	Jinan-gun	탑사	塔寺	1885
GK Güney Jeolla	Baegyangsa	Bukha-myeon, Jangseong-gun	백양사	白羊寺	632
GK Güney Jeolla	Baengnyeonsa	Doam-myeon, Gangjin-gun	백련사	白蓮寺	650 circa
GK Güney Jeolla	Daeheungsa	Duryunsan, Samsan city, Haenam-gun	대흥사	大興寺	514 ?
GK Güney Jeolla	Geumtapsa	Cheondeungsan, Podu-myeon, Goheung-gun	금탑사	金塔寺	650 circa
GK Güney Jeolla	Hwaeomsa	Jirisan, Masan-myeon, Gurye-gun	화엄사	華嚴寺	544
GK Güney Jeolla	Jeungsimsa	Mudeungsan, Gwangju	증심사	証心寺
GK Güney Jeolla	Mihwangsa	Dalmasan, Haenam-gun	미황사	美黃寺	749
GK Güney Jeolla	Songgwangsa	Songgwangsan,	송광사	松廣寺	867 and 1190
GK Güney Jeolla	Unjusa (National Treasure #312)	Hwasun-gun	운주사	雲住寺
GK Jejudo	Gwaneumsa
GK Jejudo	Yakcheonsa		약천사	藥泉寺
GK Jejudo	Beophwasa
GK Jejudo	Seondeoksa
KK Pyongyang	Chongrungsa*	Ryongsan-ri, Ryokpo-guyok	정릉사	定陵寺
KK Pyongyang	Kwangbopsa*	Taesong-dong, Taesong-guyok	광법사	廣法寺
KK Pyongyang	Ryonghwasa	Kaeson-dong, Moranbong-guyok	룡화사	龍華寺
KK Pyongyang	Tong-kumgangamsa	Osan-ri, Sunan-guyok	동금강암사	東金剛庵寺)
KK Pyongyang	Yongmyongsa×	NK Moranbong Park, Moranbong-guyok	영명사	永明寺	*
KK Pyongyang	Pobun Hermitage	Ryongbong-ri, Mangyongdae-guyok	법운암	法雲庵
KK Güney Pyongan	Anguksa	Ponghak-dong, Pyongsong	안국사	安國寺	503
KK Güney Pyongan	Chongjinsa	Hyangpung-ri, Songchon-gun	정진사	淨進寺
KK Güney Pyongan	Pophungsa	Sinsong-ri, Pyongwon-gun	법흥사	法興寺
KK Kuzey Pyongan	Chonjusa	Yongbyon	천주사	天柱寺	1684
KK Kuzey Pyongan	Kaewonsa	Tangsang-ri, Kwaksan-gun	개원사	開元寺
KK Kuzey Pyongan	Kumgwangsa	Kumgwang-ri, Uiju-gun	금광사	金光寺
KK Kuzey Pyongan	Mannyonsa	Songan-dong, Kusong	만년사	萬年寺
KK Kuzey Pyongan	Pohyonsa	Hyangam-ri, Hyangsan-gun	보현사	普賢寺	1025 circa
KK Kuzey Pyongan	Powolsa	Uhyon-ri, Kujang-gun	보월사	寶月寺
KK Kuzey Pyongan	Pakchon Simwonsa	Sangyang-ri, Pakchon-gun	심원사	深源寺
KK Kuzey Pyongan	Ryongmunsa	Ryongdung Worker's District, Kujang-gun	룡문사	龍門寺
KK Kuzey Pyongan	Sounsa	Yongbyon	서운사	棲雲寺
KK Kuzey Pyongan	Yanghwasa	Sangdan-ri, Taechon-gun	양화사	陽和寺
KK Kuzey Pyongan	Habiro Hermitage	Hyangam-ri, Hyangsan-gun	하비로암	下毘盧庵
KK Kuzey Pyongan	Hwajang Hermitage	Hyangam-ri, Hyangsan-gun	화장암	華藏庵
KK Kuzey Pyongan	Kyejo Hermitage	Hyangam-ri, Hyangsan-gun	계조암	繼祖庵
KK Kuzey Pyongan	Mansu Hermitage	Hyangam-ri, Hyangsan-gun	만수암	萬壽庵
KK Kuzey Pyongan	Nungin Hermitage	Hyangam-ri, Hyangsan-gun	능인암	能仁唵
KK Kuzey Pyongan	Puryong Hermitage	Hyangam-ri, Hyangsan-gun	불영대	佛影臺
KK Kuzey Pyongan	Sangwon Hermitage	Hyangam-ri, Hyangsan-gun	상원암	上元庵
KK Güney Hwanghae	Chahyesa	Sowon-ri, Sinchon-gun	자혜사	慈惠寺
KK Güney Hwanghae	Hakrimsa×	Hakrim-ri, Changyon-gun	학림사	鶴林寺
KK Güney Hwanghae	Kangsosa	Kangho-ri, Paechon-gun	강서사	江西寺
KK Güney Hwanghae	Paeyopsa×	Paeyop-ri, Anak-gun	패엽사	貝葉寺
KK Güney Hwanghae	Singwangsa×	Singwang-ri, Haeju	신광사	神光寺
KK Güney Hwanghae	Woljongsa	Woljong-ri, Anak-gun	월정사	月精寺
KK Güney Hwanghae	Hanging Hermitage (Changsusan)	Sorim-ri, Chaeryong-gun	현암	縣庵
KK Güney Hwanghae	Songwol Hermitage	Hakrim-ri, Changyon-gun	송월암	松月庵
KK Kuzey Hwanghae	Anhwasa	Koryo-dong, Kaesong	안화사	安和寺	930
KK Kuzey Hwanghae	Hungwangsa×	Sambong-ri, Kaepung-gun	흥왕사	興王寺
KK Kuzey Hwanghae	Kwanumsa	Pakyon-ri, Kaesong	관음사	觀音寺	970 and 1393
KK Kuzey Hwanghae	Kwijinsa	Songwol-ri, Sohung-gun	귀진사	歸眞寺
KK Kuzey Hwanghae	Pulilsa×	Sonjok-ri, Changpung-gun	관음사	佛日寺
KK Kuzey Hwanghae	Ryongtongsa*	Ryonghung-dong, Kaesong	령통사	靈通寺	1027
KK Kuzey Hwanghae	Yontan Simwonsa	Yontan	심원사	心源寺	*
KK Kuzey Hwanghae	Songbulsa	Jongbang-ri, Sariwon	성불사	成佛寺	898
KK Kuzey Hwanghae	Taehungsa	Pakyon-ri, Kaesong	대흥사	大興寺
KK Kangwon	Changansa×	Naegang-ri, Kumgang-gun	장안사	長安寺
KK Kangwon	Chongyangsa	Naegang-ri, Kumgang-gun	정양사	正陽寺
KK Kangwon	Anbyon Pohyonsa	Ryongsin-ri, Anbyon-gun	보현사	普賢寺
KK Kangwon	Myongjoksa	Yongsam-ri, Wonsan	명적사	明寂寺
KK Kangwon	Pyohunsa	Naegang-ri, Kumgang-gun	표훈사	表訓寺	670
KK Kangwon	Ryongchusa	Mihyon-ri, Anbyon-gun	령추사	靈鷲寺
KK Kangwon	Singyesa*	Onjong-ri, Kosong-gun	신계사	神溪寺	519
KK Kangwon	Sogwangsa×	Solbong-ri, Kosan-gun	석왕사	釋王寺	1386
KK Kangwon	Yujomsa×	Naegang-ri, Kumgang-gun	유점사	楡岾寺	550 circa and 1168
KK Kangwon	Mahayon Hermitage×	Naegang-ri, Kumgang-gun	마하연	摩訶衍
KK Kangwon	Podok Hermitage	Naegang-ri, Kumgang-gun	보덕암	普德庵
KK Kangwon	Pomun Hermitage	Solbong-ri, Kosan-gun	보덕암	普德庵
KK Kangwon	Pulji Hermitage	Naegang-ri, Kumgang-gun	불지암	佛地庵
KK Güney Hamgyong	Anbulsa	Tonghung-ri, Kumya-gun	안불사	安佛寺
KK Güney Hamgyong	Chonggwangsa×	Wonsa-ri, Riwon-gun	정광사	定光寺
KK Güney Hamgyong	Kwangjesa	Chuksang-ri, Pukchong-gun	광제사	光濟寺
KK Güney Hamgyong	Kwijusa×	Kumsil-dong, Hamhung	귀주사	歸州寺
KK Güney Hamgyong	Ryangchonsa	Nakchon-ri, Kowon-gun	량천사	梁泉寺
KK Güney Hamgyong	Ryonghungsa	Ponghung-ri, Yonggwang-gun	룡흥사	龍興寺	1048
KK Güney Hamgyong	Tongdoksa	Tuyon-ri, Tanchon-gun	동덕사	東德寺
KK Güney Hamgyong	Hungbok Hermitage	Sudong-ri, Hamhung	흥복암	興復庵
KK Güney Hamgyong	Pulji Hermitage	Ponghung-ri, Yonggwang-gun	불지암	佛地庵
KK Kuzey Hamgyong	Kaesimsa	Pochon-ri, Myongchon-gun	개심사	開心寺	826 and 1377
KK Kuzey Hamgyong	Hwasong Ssanggyesa	Puam-ri, Hwasong-gun	쌍계사	雙磎寺
KK Chagang	Wŏnmyŏngsa	Ryujung-ri, Huich'ŏn	원명사	圓明寺
KK Chagang	Mansu Hermitage	Changp'yong-ri, Huich'ŏn	만수암	萬壽庵
KK Ryanggang	Chunghŭngsa	Kwanp'yŏng-ri, Samsu-gun	중흥사	重興寺

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Cerny, Branko (4 Ekim 2011). "Temple stay: 48 hours at Sudeoksa Temple". CNN Travel. 17 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2013.
^ Grayson, James Huntley (2002). Korea: a religious history. Psychology Press. ss. 193. ISBN 978-0-7007-1605-0.
^ "San shin – The Mountain god (산신)". Dale's Korean Temple Adventures. 17 Ekim 2011. 28 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2012.
^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2018.
^ "seounsa". 29 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2018.

[1] Cerny, Branko (4 Ekim 2011). "Temple stay: 48 hours at Sudeoksa Temple". CNN Travel. 17 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2013.

[2] Grayson, James Huntley (2002). Korea: a religious history. Psychology Press. ss. 193. ISBN 978-0-7007-1605-0.

[3] "San shin – The Mountain god (산신)". Dale's Korean Temple Adventures. 17 Ekim 2011. 28 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2012.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 26 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2018.

[5] "seounsa". 29 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Kore Budist tapınakları nedir?, Kore Budist tapınakları anlamı nedir?, Kore Budist tapınakları ne demektir?