Kelkit Vadisi

Kelkit Vadisi, içinden Kelkit Çayı'nın aktığı 246 km uzunluğundaki vadidır. Vadi, Tokat, Sivas, Giresun, Erzincan ve Gümüşhane illeri topraklarından geçer^[1]. Kuzey Anadolu Fayının doğu bölümünü oluşturan bölgede şiddetli deprem, heyelan, taşkın afetleri görülme ihtimali kuvvetlidir.^[2]

Sınırları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kelkit Vadisi, Spikör Dağları'ndan (Akdağ 2666 m) Köse Dağları'na kadar uzanır. Vadi toprakları İç Anadolu, Orta Karadeniz ve Doğu Karadeniz bölgeleri üzerindedir^[1].

Yerleşimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kelkit Vadisi içresinde bulunan yerleşim birimleri şunlardır: Suluova, Taşova, Erbaa, Niksar, Reşadiye, Koyulhisar, Mesudiye, Şebinkârahisar, Alucra Çamoluk, Suşehri, Akıncılar, Gölova, Refahiye, Şiran, Kelkit.^[3]

Depremler[değiştir | kaynağı değiştir]

Prof. Dr. Naci Görür Kelkit vadisinin adını deprem vadisi koysanız jeolojik olarak o kadar doğru olur demektedir.^[4] Kelkit Vadisi'ni boydan boya geçen KAF, özellikle Koyulhisar-Niksar arasında doğrusal bir çizgi takip eder. Bu kısımda fay çok dar bir kuşak izler. 7,9 büyüklüğündeki 1939 depreminde 3,5 m ötelenmelerin olduğu 350 km uzunluğunda yüzey faylanmaları görülmüştür.^[5]

1942 Niksar-Erbaa depremi 20 Aralık gününde, 7.0 büyüklüğünde gerçekleşmiştir. Erbaa-Niksar arasında 50 km'lik yüzey kırığı oluşmuş, Erbaa tamamen yıkılmıştır. Erbaa 1939, 1940, 1942, 1943 depremlerinden etkilenmiş, taşınması gündeme gelmiştir. Kent 1944 yılında faydan 2 km uzağa biraz daha sağlam yeni yerine taşınmıştır.^[6]

İklimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Karadeniz iklimi hakimdir fakat yer yer İç Anadolu Karasal ikliminin etkili olduğu görülür^[1].

Bitkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Vadi bitki çeşitliliği yönünden zengindir. 105 bitki ailesinden, 519 cins, 954 tür, 247 alttür belirlenmiştir. Bu bitkilerden 132 tanesi endemiktir^[1]. Alan Karadeniz bölgesinde olmasına karşın Akdeniz mikroklima özelliği gösteren kısımları bulunur. Akdeniz iklimine ait bir tür olan sedir ağacının dünyada görüldüğü en kuzey nokta Kelkit Vadisi'dir. Vadide meşe ormanları, karaçam, sarıçam, kızılçam, kayın ormanları, Akdeniz maki toplulukları, kalıntı sedir toplulukları görülür. Avrupa-Sibirya ile Akdeniz bitki türlerinin karışımı görülür.^[7] Türkiye'ye endemik Stachys inanis dünyada soyu tehlikede olan bir bitkidir.

Kelkit Vadisi, Canik Dağları'nın kuzey rüzgarlarından koruduğu, Yeşilırmak vadisi ile deniz etkisine açık bir alandır. Kızılçamların altındaki maki türleri ile Akdeniz adacığını andırır. Reşadiye, Niksar ve Erbaa çevresi, Tortepe güneyi, Iğdır Dağı güneyinde maki görüntüsü hakimdir. 200–300 m'den yükseklikten başlayan makiler ortalama 400-500 metrelere kadar, yer yer 600–700 m'lere kadar ulaşabilirler.^[8]

Hayvanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Küçük akbabalar başta olmak üzere çeşitli türlerin yuvalama alanıdır. Su yakınlarında görülen pürtüklü semender önemli bir iki yaşamlıdır. Anadolu gelinciği ve kara gözlü mavi kelebek vadinin önemli kelebek türlerindendir.

Koruma[değiştir | kaynağı değiştir]

Vadinin Tokat bölümü sahip olduğu kaynak değerleri, ekolojik, coğrafik ve klimatik özellikler açısından biyosfer rezervi olarak koruma altına alınması tavsiye edilmektedir. Alan barındırdığı endemik kuşlardan dolayı Önemli Kuş Alanı olarak nitelendirilmektedir.^[8]

Prof. Dr. Celal Şengör'e göre Kelkit Havzası sahip olduğu kömürlü bataklık özelliği nedeniyle Anadolu'da dinozor fosili çıkma ihtimalinin en yüksek olduğu bölgedir.^[9]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d DURSUN, Ahmet; FENT, Meral. "Kelkit Vadisi Sciocorini Amyot & Serville, 1843 ve Strachiini Mulsant& Rey, 1866 (Hemiptera: Pentatomidae: Pentatominae) faunası üzerine çalışmalar". dergipark.org.tr. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.
^ TATAR, Orhan vd. (2006). "Kuzey Anadolu Fay zonu üzerinde Kelkit vadisi boyunca yer alan yerleşim alanlarının doğal afet risk analizi ve afet bilgi sisteminin oluşturulması: ilk sonuçlar". researchgate.net. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.
^ TATAR, Orhan vd. (2007). "KELKİT VADİSİ AFET BİLGİ SİSTEMİ (KABİS) ALTYAPISININ OLUŞTURULMASI". academia.edu. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.
^ "Kelkit vadisi, deprem vadisi". mynet.com. 2005. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.
^ "TÜRKİYE'DEKİ DİRİ FAY SİSTEMLERİ VE DEPREMSELLİK". afad.gov.tr. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.
^ YILMAZ, Ali; ŞAHİN, Kemalettin; ŞAHİN, M. Hazım (2013). "DEPREME BAĞLI YERİ DEĞİŞTİRİLEN BİR ŞEHİR: ERBAA, TOKAT" (PDF). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2020.
^ "Kelkit Vadisi" (PDF). dogadernegi.org. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2020.
^ ^a ^b YEŞİL, Pervin; YILMAZ, Hasan (2014). "Kelkit Havzası Tokat kesiminin biyosfer rezervi olarak planlanması". Akademik Ziraat Dergisi. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.
^ https://youtu.be/ZvtGItnxJas Dakika: 2:25:10

[fent&tursun-1] DURSUN, Ahmet; FENT, Meral. "Kelkit Vadisi Sciocorini Amyot & Serville, 1843 ve Strachiini Mulsant& Rey, 1866 (Hemiptera: Pentatomidae: Pentatominae) faunası üzerine çalışmalar". dergipark.org.tr. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.

[2] TATAR, Orhan vd. (2006). "Kuzey Anadolu Fay zonu üzerinde Kelkit vadisi boyunca yer alan yerleşim alanlarının doğal afet risk analizi ve afet bilgi sisteminin oluşturulması: ilk sonuçlar". researchgate.net. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.

[3] TATAR, Orhan vd. (2007). "KELKİT VADİSİ AFET BİLGİ SİSTEMİ (KABİS) ALTYAPISININ OLUŞTURULMASI". academia.edu. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.

[4] "Kelkit vadisi, deprem vadisi". mynet.com. 2005. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.

[5] "TÜRKİYE'DEKİ DİRİ FAY SİSTEMLERİ VE DEPREMSELLİK". afad.gov.tr. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.

[6] YILMAZ, Ali; ŞAHİN, Kemalettin; ŞAHİN, M. Hazım (2013). "DEPREME BAĞLI YERİ DEĞİŞTİRİLEN BİR ŞEHİR: ERBAA, TOKAT" (PDF). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2020.

[7] "Kelkit Vadisi" (PDF). dogadernegi.org. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2020.

[yeşil-yılmaz-8] YEŞİL, Pervin; YILMAZ, Hasan (2014). "Kelkit Havzası Tokat kesiminin biyosfer rezervi olarak planlanması". Akademik Ziraat Dergisi. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.

[9] ttps://youtu.be/ZvtGItnxJas Dakika: 2:25:10

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Kelkit Vadisi nedir?, Kelkit Vadisi anlamı nedir?, Kelkit Vadisi ne demektir?