Yusufçuk
Sympetrum flaveolum
Biyolojik sınıflandırma
Üst âlem: Eukaryota lem: Animalia Alt âlem: Eumetazoa Şube: Arthropoda Alt şube: Hexapoda Sınıf: Insecta Üst takım: Epiprocta Takım: Odonata Alt takım: Anisoptera
Familyalar
Aeshnidae- Asil Yusufçuklar Austropetaliidae Cordulegastridae- Dağ Yusufçukları Corduliidae- Metalik Yusufçuklar Gomphidae- Dere Yusufçukları Libellulidae- Gerçek yusufçuklar Macromiidae Neopetaliidae Petaluridae Türler için metne bakınız.

Yusufçuk, odonata takımına ait, kanatlarını dinlenmeleri sırasında yanlara açık olarak yatay tutmalarıyla kızböceklerinden ayrılan bir alt takımdır. Büyük birleşik gözleri, güçlü saydam kanatları, göz alıcı renkleri ve uzunca vücutlarıyla tanınırlar. Vücutları kuvvetli yapıda ve hiçbir zaman düz değildir. Hareketleri daha hızlı ve devamlıdır. Bağırsak solunumu yaparlar. Göller ve durgun sularda sıkça bulunurlar.

Yusufçuklar genelde sivrisinekler, tatarcıklar, arılar ve kelebekler gibi diğer küçük böcekler ile beslenirler. Çoğu zaman göllerin, akarsuların ve su birikintilerinin olduğu bölgelerde görülürler, çünkü "nemf" diye adlandırılan larvaları suda doğarlar. İnsanları normal şartlarda ısırmaz ya da sokmazlar fakat karınlarndan tutulduğu takdirde kurtulmak için ısırmayı denerler. Sivrisinekler gibi bazı zararlı canlıları yiyerek popülasyonlarını dengede tutmaları bakımından oldukça önemlidirler. Bu nedenle Kuzey Amerika'da birçok yerde yusufçuklar "sivrisinek avcıları" olarak adlandırılırlar.

Köken bilimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yusufçuk adını, yüz güzelliği ve rengarenk kaftanı ile meşhur Yusuf peygamberden aldığı iddia edilir.^[1]

Yaşam döngüsü[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir yusufçuk böceğinin yumurtadan ölümüne yaşam süresi 6 ay ile 7 yıl arasında değişebilir. Dişi yusufçuklar yumurtalarını su kenarlarına ya da su içindeli bitkilerin üzerlerine yumurtlarlar ya da uçarken suya serpiştirir. Yumurtadan çıkan ve "nemf" adı verilen yavru yusufçuklar yaşamlarının büyük bir bölümünü su altında geçirirler ve solungaç bezneri organları ile soluk alırlar. Genelde omurgasız hayvanları ve zaman zaman da iribaşlar ile balık yavrularını yakalayarak beslenirler. Çok hızlı hareket yeteneğine sahiptirler. Avlarını yakalayabilmek için diğer canlılarda rastlanmayan organlara sahiptirler.^[2]

Yusufçuklar suda gelişimlerini bir yıl içinde tamamlar ve sudan çıkarak uygun bir yere tırmanırlar. Derilerinin sırtları boyunca yarılmasını bekler ve bu işlemden sonra yarılan derinin içinden yetişkin yusufçuk çıkar. İlk anlarda küçük olan kanatları ve gövdeleri kısa sürede gelişir ve olması gereken boyutlarına ulaşır. Fakat renklerinin olması gereken parlaklık düzeyine ulaşması için saatler ya da günler geçmesi gerekebilir. Yetişkin yusufçuklar sadece uçarak avlanırlar, havadayken birçok uçan zararlıyı yerler. Yarım saat içinde kendi ağırlıklarına eşit oranda besin tüketebilmeleri mümkündür.^[3]

Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yusufçuklar genelde güneşli havalarda uçmayı tercih ederler. Görme duyuları çok gelişmiştir. Birbirlerine birleşmiş olan petekgözleri yaklaşık 1000 ayrı "göz"den oluşur. Görme algıları harekete çok duyarlıdır ve gördükleri her şeyi ağır çekimde algılarlar. Bu nedenle öldürme konusunda çok atik ve serttirler. Kanatları gövdelerinin üst kısımlarında bulunur ve genelde saydam iki çift kanatları olur. Bilinen 500 dolayında alt türü bulunur ve en çok tropik iklimde yaşarlar. Kimilerinin uçuş hızı saatte 95 kilometreyi bulabilir. Yusufçuk böceklerine Türkçede kız böceği, helikopter böceği de denildiği gibi gövdeleri ince olan türlere iğnecik de denir.

Bazı türler[değiştir | kaynağı değiştir]

Vikitür'de konuyla ilgili taksonomik bilgiler bulunur:

Yusufçuk

Yusufçukların kuzey yarımkürede bulunabilen en yaygın kimi türleri şunlardır;

• Anax imperator
• Orthetrum coerulescens
• Orthetrum cancellatum
• Libellula lydia
• Aeshna mixta
• Aeshna caerulea
• Aeshna cyanea
• Aeshna isosceles
• Aeshna juncea
• Sympetrum fonscolombii
• Sympetrum striolatum
• Sympetrum vulgatum
• Sympetrum flaveolum
• Libellula depressa
• Libellula quadrimaculata
• Libellula fulva
• Anax junius
• Cordulia aenea
• Aeshna multicolor
• Orthemis ferruginea
• Libellula luctuosa
• Erythemis vesiculosa
• Anax longipes
• Celithemis fasciata

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Dragonfly ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Kızböcekleri

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Dragonfly ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Tree of Life Odonata21 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Curlie'de Yusufçuk (DMOZ tabanlı)
• Dragonflies of North America - diagnostic photos and information 17 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Identification key to dragonflies found in Ireland17 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• British Dragonfly Society
• List of Anisoptera of the World
• Photos of most British species 11 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Dragonflies and Damselflies (Odonata) of the United States13 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Photogallery by Dan Bárta et al. + some texts in Czech
• DragonflyIndia Group 13 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• PHAON (Pinhey's Heritage African Odonata Network)
• Odonatologica
• Photos of South African species 28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Maps, photographs and additional information pertaining to the Odonata of North America 13 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kısa film, Emergence of a Dragonfly 13 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Asian Dragonfly 12 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.