Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır.

İskandinav mitolojisinde Iðunn, elma ve gençlikle ilişkilendirilen bir tanrıçadır. Bu elmalar İskandinav tanrılarına sonsuz gençlik ve güzellik sağlamaktadır. Iðunn, 13. yüzyılda daha önceki geleneksel kaynaklardan derlenen Şiirsel Edda'da ve 13. yüzyılda Snorri Sturluson tarafından yazılan Nesir Edda'da tasdik edilmiştir. Her iki kaynakta da, skaldik şiir tanrısı Bragi'nin karısı ve ayrıca Şiirsel Edda'da elmaların bekçisi ve ebedi gençliğin bahanesi olarak tanımlanmaktadır.

Nesir Edda, Loki'nin bir zamanlar jötunn Þjazi tarafından Iðunn'u Asgard'dan bir ormana çekmeye zorlandığını ve ona ilginç elmalar vadettiğini anlatır. Þjazi, kartal şeklinde İðunn'u ormandan kapıp evine götürür. Iðunn'un yokluğu tanrıların yaşlanmasına ve ağlamasına neden olur ve ortadan kaybolmasının Loki'nin sorumlu olduğunu anlarlar. Loki, onu bir şahin kılığında geri döneceğine söz verir ve onu Þjazi'nin evinde yalnız bulur. Onu bir deliye çevirir ve Asgard'a geri götürür. Þjazi, Iðunn'un gittiğini öğrendikten sonra bir kartala dönüşür ve öfkeyle Loki'nin peşine düşer. Tanrılar Asgard'da bir ateş yakar ve Loki tarafından aniden durduktan sonra Þjazi'nin tüyleri alev alır, düşer ve tanrılar onu öldürür.

Iðunn'u çevreleyen, doğurganlığa potansiyel bağlantılar ve onun Proto-Hint-Avrupa dinindeki potansiyel kökenleri de dahil olmak üzere bir dizi teori. Uzun zamandır sanat eserleri konusu olan Iðunn, modern popüler kültürde bazen referans olarak alınmaktadır.

Ad kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Iðunn ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İðunn adı çeşitli şekillerde "her zaman genç", "gençleştirici" veya "gençleştirici" anlamlarıyla açıklanmıştır. Modern İngiliz alfabesinde eth (ð) karakteri bulunmadığından, Iðunn bazen Idun, Idunn veya Ithun olarak İngilizleştirilir. Bazen kadınlığı belirtmek için -a eki kullanılır ve bu da Iduna ve Idunna gibi formlarla sonuçlanır.

Iðunn adı çeşitli tarihi kaynaklarda kişisel bir isim olarak görünür ve Landnámabók, İzlanda'da pagan döneminden (10. yüzyıl) beri kişisel bir isim olarak kullanıldığını kaydeder. Landnámabók, Iðunn adıyla iki kadın vakası kaydeder; İlk yerleşimcilerin kızı Iðunn Arnardóttir ve kitapta kaydedilen ilk yerleşimcilerden birinin torunu Iðunn Molda-Gnúpsdóttir. Iðunn adı, Eski İngilizce adı Idonea'nın kökeni olarak teorize edilmiştir. 19. yüzyıl yazarı Charlotte Mary Yonge, Idonea'nın Idunn'dan türetilmesinin "neredeyse kesin" olduğunu yazıyor ve Idonea, Latin idoneus'un (fit) dişili olsa da, Romantizm ülkelerindeki yokluğunun bir gösterge olarak alınabileceğine dikkat çekiyor. bu, gençliğin elmalarının kuzey tanrıçasının yalnızca klasikleştirilmesiydi."

19. yüzyıl bilim insanı Jacob Grimm, idisi ile potansiyel bir etimolojik bağlantı önerdi. Grimm, "tanrıça Idunn'un orijinal şekliyle muhtemelen bağlantılı olabileceğini" belirtir. Grimm ayrıca, Iðunn'un başka bir adla bilinmiş olabileceğini ve "Iðunn'un Saem. 89a tarafından Elfçe bir kelime gibi göründüğünü belirtir. ama tanrıça için başka bir isim duymuyoruz. "

Tasdik[değiştir | kaynağı değiştir]

Şiirsel Edda[değiştir | kaynağı değiştir]

Iðunn, Şiirsel Edda Lokasenna'da yer alır. Şiirsel Edda'nın bazı modern baskılarında, geç şiiri Hrafnagaldr Óðins'te yer alır.

Iðunn, ikisinin bygir tarafından düzenlenen bir ziyafete katıldığı Lokasenna şiirinin düzyazı girişinde Bragi'nin eşi olarak tanıtıldı. 16, 17 ve 18 kıtalarında Loki, Bragi'ye hakaret ettikten sonra Loki ve Iðunn arasında diyalog başlar. 16. kıtada, Iðunn (burada Idunn olarak İngilizleştirilmiştir) diyor ki:

Idunn dedi ki:

Senden Bragi, kan akrabalarına bir hizmet yapmanı istiyorum.

ve tüm evlat edinme ilişkileri,

Loki'ye suçlu sözler söylememelisin,

Ægir'in salonunda.

Loki şunları söyledi:

Sessiz ol Idunn, beyan ediyorum tüm bu kadınların içinde

sen en çılgınsın

Kollarını koyduğundan beri, yıkanmışsın

kardeşinin katili hakkında

Idunn dedi ki:

Loki'ye suçlu sözler söylemiyorum,

Ægir'in salonunda

Bragi'yi susturdum, birayla konuşkan olan;

ve tüm canlılar onu sever.

Bu görüşmede Loki, Iðunn'u kardeşinin katili ile yatmakla suçladı. Ancak, ne bu kardeş ne de katil, hayatta kalan başka hiçbir kaynakta açıklanmıyor. [9] Daha sonra tanrıça Gefjon konuşur ve şiir sırayla devam eder.

Hrafnagaldr Óðins şiirinde, İðunn hakkında ek bilgi verilir, ancak bu bilgiler başka türlü dikkate alınmaz. Burada Iðunn, elflerin soyundan, "İvaldi'nin büyük çocuklarından" biri ve hanelerde yaşayan bir konut olarak tanımlanır. Stanza 6 okur:

Konutlarda yaşıyor,

İleri görüşlü Dís,

Yggdrasil'den

Kül battı,

Alfen ırkının

İsmi Idun'dur,

En gencidir İvaldi'nin

Büyük çocukları arasından.

Nesir Edda[değiştir | kaynağı değiştir]

Iðunn, Nesir Edda'da Gylfaginning kitabının 26. bölümünde tanıtıldı. Burada Iðunn, Bragi'nin içinde elma sakladığı "eski"(dişbudak ağacından yapılmış ve genellikle kişisel eşyalarını taşımak için kullanılan tahta bir kutu) karısı ve bekçisi olarak tanımlanıyor. Elmalar, yaşlanmaya başladıklarında tanrılar tarafından ısırılır ve daha sonra yeniden gençleşir, bu Ragnarök'e kadar olduğu söylenir. Gangleri (kılık değiştirmiş Kral Gylfi olarak tanımlanır), ona tanrıların büyük ölçüde İðunn'un iyi niyetine ve ilgisine bağlı olduğunu söyler. High, kahkahayla, talihsizliğin bir kez yaklaştığını, Gangleri'ye bundan bahsedebileceğini, ancak önce daha çok Şir'in adını duyması gerektiğini ve tanrılar hakkında bilgi vermeye devam ettiğini söyler.

Skáldskaparmál kitabında Idunn, ilk bölümünde (55 numaralı) Asgard'da Ægir için bir ziyafette tahtlarında oturan sekiz ásynjur'dan (tanrıçalardan) biri olarak bahsedilir. 56. bölümde Bragi, Ægir'e İðunn'un jötunn Þjazi tarafından kaçırılmasını anlatır. Bragi, bir kartala (kılık değiştirmiş Þjazi) direğe vurduktan sonra Loki'nin kendisini kuşa sıkışmış bulduğunu söyler. Loki, ayakları taşlara, çakıllara ve ağaçlara çarparak gökyüzüne daha da çekilir. Loki, kollarının omuzlarından çekilebileceğini hisseder. Loki bağırır ve kartala ateşkes için yalvarır ve kartal, Iðunn'un elmalarıyla Asgard'ın dışına çıkması için ciddi bir yemin etmedikçe Loki'nin özgür olamayacağını söyler. Loki, Þjazi'nin koşullarını kabul eder ve arkadaşları Odin ve Hœnir'in yanına döner. Þjazi ve Loki üzerinde anlaşmaya vardıklarında Loki, Iðunn'u Asgard'dan "belirli bir ormana" çeker, ona tutmaya değer bulacağı bazı elmalar bulduğunu söyler ve Iðunn'a kendi elmalarını yanında getirmesi gerektiğini söyler. Böylece onları keşfettiği elmalarla karşılaştırabilsin. Þjazi kartal şeklinde gelir, Iðunn'u kapar, onunla uçar ve onu evine, Þrymheimr'a götürür.

Æsir, Idunn'un ortadan kaybolmasıyla yaşlanmaya başlar. Æsirler, İðunn en son görüldüğünde birbirlerine sordukları bir şeye toplanırlar. Æsir, Iðunn'un en son Loki ile Asgard'ın dışına çıkarken görüldüğünü fark etti ve bu yüzden Loki'yi tutuklayıp içeri getirdiler. Loki, ölüm ve işkenceyle tehdit edilir. Dehşete kapılan Loki, tanrıça Freyja ona "şahin şeklini" verirse Jötunheimr diyarında Iðunn'u arayacağını söylüyor. Freyja şahin şeklini Loki'ye ödünç verir ve onunla kuzeye Jötunheimr'a uçar. Bir gün sonra Loki, Þjazi'nin evine gelir. Orada Þjazi'nin bir teknede denizde olduğunu ve Iðunn'un evde yalnız olduğunu öğrenir. Loki onu bir cevize çevirir, pençeleri arasında tutar ve olabildiğince hızlı bir şekilde onunla uzaklaşır.Þjazi eve geldiğinde, Iðunn'un gittiğini görür. Þjazi "kartal şeklini alır" ve Loki'yi kovalayarak fırtına rüzgarına neden olur. Æsirler, bir cevizle uçan bir şahin ile peşinde koşan kartalı görürler, bu yüzden bir sürü odun talaşı çıkarırlar. Şahin, Asgard'ın tahkimatının üzerinden uçar ve duvarın yanına düşer. Ancak kartal, şahini kaçırıyor ve duramıyor. Tüyleri alev alır ve kartal Asgard'ın kapılarına düşer. Æsir jötunn Þjazi'yi öldürür "ve bu cinayet çok ünlüdür."

10. bölümde Bragi'ye atıfta bulunmanın bir yolu olarak "İðunn'un kocası" verilmiştir. 86. bölümde, İðunn'a atıfta bulunmanın yolları verilmiştir: "Bragi'nin karısı", "elmaların bekçisi" ve elmaları "Æsir''in eski ilacı". Ek olarak, Þjazi tarafından kaçırılma hikâyesiyle bağlantılı olarak, "shejazi'nin ganimeti" olarak anılabilir. Hvinir'in skald Þjóðólfr'sinin, Iðunn'un kaçırılmasının bir tasvirini içeren, aldığı zengin ayrıntılara sahip bir kalkanın uzun bir tanımını verdiği 10. yüzyıl şiiri Haustlöng'den bir pasaj. Haustlöng'ün alıntı yapılan bölümlerinde Iðunn, "İsir'in asırlık tedavisini bilen hizmetçi", "tanrıların hanımı", "ale-Gefn", "İsir'in kız arkadaşı" ve bir zamanlar adıyla anılır. .

33. bölümde Iðunn, Ægir'i ziyaret eden altı ásynjur'dan biri olarak gösteriliyor. Iðunn, ásynjur listesinde yer aldığı 75. bölümde Nesir Edda'da son kez görünür.

Teoriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Elmalar ve doğurganlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Iðunn'la ilgili hayatta kalan bazı hikâyeler, gençlik-koruyan elmalarına odaklanıyor. İngiliz bilim insanı Hilda Ellis Davidson, elmaları Germen paganizmindeki dini uygulamalarla ilişkilendirir. Norveç'teki 9. yüzyıl Oseberg gemi mezarlığında elma kovaları bulunduğunu ve Cermen halklarının ilk mezarlarında meyve ve kuruyemişlerin (Skáldskaparmál'da bir fındığa dönüştürüldüğü tanımlanmıştır) bulunduğunu belirtiyor. İngiltere'de ve Avrupa kıtasının başka yerlerinde sembolik bir anlamı olabilir ve aynı zamanda fındık hala Güneybatı İngiltere'de tanınan bir doğurganlık sembolüdür.

Davidson, büyük Vanir tanrısı için elçi olarak hareket eden Skírnir'in güzel Gerðr'ı etkilemek için verdiği on bir "altın elma" örneğini aktararak, İskandinav mitolojisindeki doğurganlıkla ilişkilendirilen bir grup tanrı olan Vanir ile elma arasında bir bağlantı olduğunu kaydeder. Freyr, Skírnismál'in 19. ve 20. kıtalarında. Gerðr, Skírnismál'da kardeşinin katilinden 16. stanza'da bahseder, Davidson'un ifade ettiği gibi, Gerðr'ın Iðunn ile bu şekilde benzer oldukları için bağlantılı olabileceğine dair bazı önerilere yol açmıştır. Davidson ayrıca İskandinav mitolojisinde doğurganlık ve elma arasında daha fazla bağlantı olduğuna dikkat çeker; Völsunga destanının 2. bölümünde, büyük tanrıça Frigg Odin'e bir çocuk için dua ettikten sonra Kral Rerir'e bir elma gönderdiğinde, Frigg'in habercisi (karga kılığında) elmayı bir höyüğün tepesine otururken kucağına düşürür. Rerir'in karısının elma tüketmesi, altı yıllık bir hamilelik ve oğulları olan kahraman Völsung'un sezaryen doğumuyla sonuçlanır.

Davidson, skald Þórbjörn Brúnason'un 11. yüzyıl şiirinde kullandığı "garip" "Hel'in elmaları" cümlesine dikkat çekiyor. Davidson bunun, elmanın skald tarafından ölülerin yemeği olarak düşünüldüğünü ima edebileceğini belirtiyor. Dahası, Davidson, potansiyel olarak Cermen tanrıçası Nehalennia'nın bazen elmalarla tasvir edildiğini ve erken İrlanda öykülerinde paralelliklerin var olduğunu not eder. Davidson, Kuzey Avrupa'da elma yetiştiriciliğinin en azından Roma İmparatorluğu dönemine kadar uzanıp Yakın Doğu'dan Avrupa'ya gelmesine karşın, Kuzey Avrupa'da yetişen elma ağaçlarının yerli çeşitlerinin küçük ve acı olduğunu iddia ediyor. Davidson, Iðunn figüründe "eski bir sembolün sönük bir yansımasına sahip olmalıyız: diğer dünyanın hayat veren meyvesinin koruyucu tanrıçası.

Hint-Avrupa temeli[değiştir | kaynağı değiştir]

David Knipe, Iðunn'un Thjazi tarafından kartal biçiminde kaçırılmasını, "ölümsüzlüğün göksel araçlarını çalan bir kartal" Hint-Avrupa motifinin bir örneği olarak teorize eder. Buna ek olarak Knipe, "Tuirenn'in oğulları Brian, Iuchar ve Icharba'nın kutsal çalmak için şahin kılığına girdiği Kelt mitinde Iðunn'un elmalarının (doğurganlığın sembolleri) çalınmasına bir paralel olarak kaydedildiğini söylüyor. Hisberna bahçesinden elmalar. Burada da takip var, koruyucular dişi grifonlar. "

David Knipe, Iðunn'un Thjazi tarafından kartal biçiminde kaçırılmasını, "ölümsüzlüğün göksel araçlarını çalan bir kartal" Hint-Avrupa motifinin bir örneği olarak teorize eder. Buna ek olarak Knipe, "Tuirenn'in oğulları Brian, Iuchar ve İcharba, Hisberna'nın bahçesinden kutsal elmaları çalmak için şahin kılığına girerler. Burada da takip var, koruyucular dişi grifonlar. "

Diğer[değiştir | kaynağı değiştir]

John Lindow, Iðunn'un olası etimolojik anlamının - "her zaman genç" olmasının, Iðunn'un elmaları olmadan tanrılara sonsuz gençlik sağlama yeteneğini gerçekleştirmesine potansiyel olarak izin vereceğini teorileştirir ve ayrıca Haustlöng'ün elmalardan bahsetmediğini, daha çok Iðunn'dan bahsettiğini belirtir. "İslam'ın ebedi hayatını anlayan kız." Lindow, dişi jötnar'ın tanrılara olan genel hareketi tersine çevrileceği için, Iðunn'un kaçırılmasının tanrılar için "en tehlikeli anlardan biri" olduğunu daha da ileri sürer.

Loki tarafından Iðunn'a yöneltilen suçlamalarla ilgili olarak Lee Hollander, Lokasenna'nın şiirsel olmayı amaçladığını ve Loki'nin şiirde öne sürdüğü suçlamaların, bestelendiği tarihte "genel kabul gören irfan" olarak görülmesi gerekmediğini savunuyor. Aksine, Loki için yapması kolay, hedeflerinin çürütmesi zor olan veya çürütmek istemedikleri suçlamalardır.

Richard North, skaldik şiiri Haustlöng ile ilgili çalışmasında "[Iðunn], tanrıların gençlik ve güzellikleri için güvendikleri bir tanrıça olan Freyja'nın bir yönü olarak anlaşılmalıdır [...]" diyor.

Modern etki[değiştir | kaynağı değiştir]

Iðunn, bir dizi sanatsal tasvire konu olmuştur. Bu tasvirler arasında HE Freund'un "Idun" (heykel, 1821), "Idun" (heykel, 1843) ve "Kartal limanında dev Tjasse tarafından kaçırılan Idun " (alçı heykel, 1856), CG Qvarnström, "Arp yanında oturan Brage," Nils Blommér'den Nils Blommér'den Idun arkasında duruyor"(1846), C. Hansen'den" Idun'un Valhalla'ya dönüşü"(C. Hammer'ın resmine 1862'de yapılmış bir gravür ile sonuçlandı)," Bragi ve Idun, Balder ve Nanna "(çizim, 1882) K. Ehrenberg, "Idun ve Elmalar" (1890), J. Doyle Penrose, "Brita Iduna olarak" (1901), Carl Larsson, "Loki ve Idun" (1911), John Bauer, "Idun" (suluboya, 1905) BE Ward ve "Idun" (1901) E. Doepler örnek verilebilir.

19. yüzyıl bestecisi Richard Wagner'in Der Ring des Nibelungen opera döngüsü, tanrıça Freyja'nın Iðunn ile birleştirilmiş bir versiyonu olan Freia'yı içeriyor.

Venüs gezegeninin bir mons'u olan Idunn Mons, ismini Iðunn'dan almıştır. Amerika Birleşik Devletleri merkezli Germen neopagan grubu The Troth'un (Diana L. Paxson tarafından düzenlenmiş Idunna) yayını, adını tanrıçanınkinden alıyor. İsveç dergisi Idun, tanrıçanın adını aldı; afişinde elma sepeti ile belirir.

Taktik RPG serisinin altıncı bölümü olan Fire Emblem: The Binding Blade'de son düşman, yozlaşmış ilahi ejderha Idunn'dur. Yavaş üreme hızlarına rağmen çok hızlı bir şekilde yüksek miktarda ejderha üretmeyi başardı, bu muhtemelen doğurganlığın sembolü olarak Iddun'un rolüne bir selam niteliğindeydi.

2018 God of War'da Iðunn'un elmaları, oyuncuya yardımcı olmak için toplanabilir bir öğe olarak hareket ediyor, ancak tanrıçanın kendisi fiziksel olarak görünmüyor.

Vikings dizisinin 6. sezonunun 16. bölümünde İðunn, İngiliz aktris Jerry-Jane Pears tarafından canlandırılıyor.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ellis Davidson, H. R. (1965). Gods And Myths Of Northern Europe. Penguin. ISBN 0-14-013627-4
• Faulkes, Anthony (Trans.) (1995). Edda. Everyman. ISBN 0-460-87616-3
• Gräter, Friedrich David (Editor) (1812). Idunna und Hermode: ein alterthumszeitung. Breslau: Grass und Barth.
• Grimm, Jacob (James Steven Stallybrass Trans.) (1882). Teutonic Mythology: Translated from the Fourth Edition with Notes and Appendix by James Stallybrass. Volume I. London: George Bell and Sons.
• Hollander, Lee (Trans.) (1990). The Poetic Edda. University of Texas Press. ISBN 0-292-76499-5
• Knipe, David M. (1967). "The Heroic Myths from Rgveda IV and the Ancient near East" from History of Religions, Vol. 6, No. 4 (May, 1967).
• Larrington, Carolyne (Trans.) (1999). The Poetic Edda. Oxford World's Classics. ISBN 0-19-283946-2
• Lindow, John (2001). Norse Mythology: A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs. Oxford University Press. ISBN 0-19-515382-0.
• North, Richard (1997). The Haustlǫng of Þjóðólfr of Hvinir. Hisarlik Press. ISBN 1874312206.
• Orchard, Andy (1997). Dictionary of Norse Myth and Legend. Cassell. ISBN 0-304-34520-2
• Rabinovitch, Shelley. Lewis, James (2004). Encyclopedia Of Modern Witchcraft And Neo-Paganism. Citadel. ISBN 0-8065-2407-3
• Simek, Rudolf (2007) translated by Angela Hall. Dictionary of Northern Mythology. D.S. Brewer. ISBN 0-85991-513-1
• Thorpe, Benjamin (Trans.) (1866). Edda Sæmundar Hinns Frôða: The Edda of Sæmund the Learned. Part I. London: Trübner & Co.
• Thorpe, Benjamin (Trans.). Blackwell, I. A. (Trans.) (1907). The Elder Edda of Saemund Sigfusson and the Younger Edda of Snorre Sturleson. Norrœna Society.
• Turville-Petre, E. O. G. (1964). Myth and Religion of the North: The Religion of Ancient Scandinavia. Holt, Rinehart and Winston.
• Yonge, Charlotte Mary (1884). History of Christian Names. Macmillan and Co.
• Byock, Jesse (Trans.) (2006). The Prose Edda. Penguin Classics. ISBN 0-14-044755-5