II. Evkaf Apartmanı

Diğer ad(lar)	Küçük Tiyatro
Genel bilgiler
Durum	Tamamlandı
Tür	Apartman
Mimari tarz	Birinci Ulusal Mimarlık Akımı
Konum	Altındağ, Ankara, Türkiye
Şehir	Ankara
Ülke	Türkiye
Koordinatlar	39°56′18″K 32°51′12″D / 39.93833°K 32.85333°D / 39.93833; 32.85333
Başlama	1928
Tamamlanma	1930
Sahip	Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü
Teknik ayrıntılar
Malzeme	Betonarme
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)	Mimar Kemaleddin

II. Evkaf Apartmanı; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir apartmandır. Ulus'taki İstiklal Caddesi üzerinde bulunur. Mimar Kemaleddin tarafından tasarlanan ve 1930 yılında inşaatı tamamlanan yapı, günümüzde Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü binası olarak kullanılmaktadır. Ayrıca; Ankara Devlet Tiyatrosu'na bağlı olarak hizmet veren sahnelerden Küçük Tiyatro ve Oda Tiyatrosu'na da ev sahipliği yapmaktadır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Günümüzde Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne ait olan binanın inşasına, kira yoluyla kuruma gelir sağlamak amacıyla karar verildi. Projesi Mimar Kemaleddin tarafından 1927 yılında çizilen binanın inşaatı 1928'de başladı ve 1930 tarihinde tamamlanarak açılışı yapıldı.^[1]

Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Ulusal Mimarlık Akımı'nın en önemli örneklerinden biri olan II. Evkaf Apartmanı, Batı ve Osmanlı mimarisinden izler taşıyan bir yapıdır. Cumhuriyet döneminde yoğun bir biçimde uygulanmaya başlanmış olan betonarme tekniğiyle inşa edilmiştir. Gençlik Parkı'na cephesi olacak şekilde ve yedi katlı olarak tasarlanan yapının alt katında bir tiyatro salonu ve dükkanlar yer alırken, üst katlar konaklama amacıyla kullanılacak dairelere ayrılmıştır.^[2]

Dikdörtgen planlı inşa edilen yapının ortasında büyük bir hava boşluğu bulunmaktadır. Bu boşluğun zemin ve birinci kata denk kısımları bugün Küçük Tiyatro sahnesi olarak kullanılmaktadır. Katlar arasındaki bağlantıyı sağlayan merdivenler her cephenin orta noktasına yerleştirilmiş ve binayı çevreleyen sokaklara çıkış kapısı yapılmıştır. Özgün projede her merdivenin her katta ikişer daireye servis verdiği ve böylece binada bodrum ile çatı katları hariç 40 daire olduğu anlaşılmaktadır. Konutların banyo, tuvalet ve mutfaklarının ortadaki hava boşluğuna, odaların ise dış çeperlere baktığı görülmektedir. Sonraki değişikliklerle dairelerdeki koridorların ayırıcı duvarları yıkılarak bina çevresinde dolanım sürekliliği sağlanmıştır.^[3] Zemin katı ile asma kat tüm yapı çevresince dükkânlara, orta avlu ise, kentin kültür gereksinimini karşılayacak bir tiyatro salonuna ayrılmıştır. Mimarın diğer yapılarda cömertçe kullandığı geleneksel sivri kemerli pencerelerden bu yapıda vazgeçtiği görülmektedir. Buna rağmen, yapının altındaki geniş dükkân açıklıkları, asma kat düzeyinde sepet kulpu kemerlerle geçilmiş, bu da köşeleri ve balkonları yuvarlatılarak kütlesel etkisi yumuşatılmaya çalışılan hanın görsel bütünlüğü açısından faydalı olmuştur. Yapı yüzeyindeki diğer açıklıkların tümü, betonarme yapı sisteminin getirdiği olanaklar içinde, geniş dikdörtgenler olarak biçimlendirildiklerinden, cam yüzeylerin duvar yüzeylerine oranı artmış, böylece iç mekanların daha aydınlık olmaları sağlanmıştır.

Yapının dış yüzeyi kesme taş izlenimi verecek şekilde sıvanmış, yatay çizgilerle derzlenerek az da olsa bezeme ögesi kullanılmıştır. Üst katlardaki balkonları ayıran betonarme kolonların köşelerine sütunceler yapıldığı görülmektedir. Birinci kat balkonlarını belirleyen kirişlerin köşelerine yerleştirilen destekler, balkon açıklıklarının geniş aynalı Bursa tipi kemerlerle geçildiği izlenimi vermektedir.^[4]

Süslü balkon parmaklıkları bina cephelerindeki en göze çarpan bezeme ögesidir. Yapının ortasındaki boşlukta yer alan tiyatro salonu ise her göreni büyüleyecek ölçüde ince bir işçilikle bezenmiş haldedir. Seyir salonunun içinde oval kubbe, iç yüzü alçı kabartmalarla bezeli, barok etkili bir ögedir. Tiyatro salonunun gül kurusu, dış cephelerin ise Ankara taşını andıracak koyu pembe bir renkle boyandığı görülmektedir. Mimarın tüm yapıtları arasında İkinci Vakıf Hanı, yalnıza genel kütle biçimlemesi, simetrik planlaması ve geniş saçaklarıyla ulusal mimarlık anlayışına uyum göstermektedir.

Küçük Tiyatro ve Oda Tiyatrosu[değiştir | kaynağı değiştir]

27 Aralık 1947 tarihinde, apartmanın alt katında bulunan tiyatro salonu Tatbikat Sahnesi oyuncularına devredilmiş ve Ahmet Kutsi Tecer'in Köşebaşı adlı oyunuyla açılışı yapılmıştır.^[5] Küçük Tiyatro olarak anılan salon 467 koltuk kapasitesine sahiptir.

Binanın içinde bir de Oda Tiyatrosu bulunmaktadır. 5 Ekim 1956'da, dönemin Devlet Tiyatroları Genel Müdürü Muhsin Ertuğrul'un isteğiyle binadaki boş bir odanın tiyatro sahnesine dönüştürülmesiyle ortaya çıkan salon Cüneyt Gökçer'in müdürlüğü döneminde kapatılarak bir süre büro olarak kullanılmıştır.^[6] Günümüzde hizmet vermeye devam eden Oda Tiyatrosu 60 koltuk kapasitesine sahiptir.

Devlet Tiyatroları Refik Ahmet Sevengil Tiyatro Kütüphanesi[değiştir | kaynağı değiştir]

12 Haziran 2011 günü, Türkiye'nin ilk tiyatro ihtisas kütüphanesi bu binada açılmıştır. Binanın 5. katında yer alan Devlet Tiyatroları Refik Ahmet Sevengil Tiyatro Kütüphanesi'nde DT'nin oyun görüntüleri ve görsel malzemeler ile oyun metinleri ve tiyatro kitapları bulunmaktadır. 1949 yılından beri oynanmış tüm oyunların afişlerine, broşürlerine, fotoğraflarına ve dijital ortama aktarılmış yaklaşık 2000 oyunun video çekimlerine erişim hizmeti verilmektedir. Ayrıca 3000 kadar oyun metni ve 10.000 adet tiyatro ile ilgili kitap bulunan kütüphane dekorasyonu, renkleri ve minik kafesiyle tiyatro sevenlere hizmet vermektedir.^[7]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• I. Evkaf Apartmanı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]