Hepatit D

Hepatit D, hem viroid hem de virüsoid ile benzerlikler paylaşan küçük, küresel zarflı bir partikül olan hepatit delta virüsünün (HDV) neden olduğu bir viral hepatittir^[1]^[2]^[3] HDV, bilinen beş hepatit virüsünden biridir: A, B, C, D ve E. HDV, yalnızca hepatit B virüsü (HBV) varlığında yayılabildiği için bir uydu virüs (bir tür subviral ajan) olarak kabul edilir.^[4] HDV bulaşı eş zamanlı olarak HBV enfeksiyonu yoluyla gerçekleşebilir (birlikte-enfeksiyon) ya da kronik hepatit B veya hepatit B taşıyıcılığında sonradan gelişebilir (süperenfeksiyon ).

Bir kişiyi aynı anda enfekte eden HDV ve HBV, komplikasyonların ciddiyeti nedeniyle en ciddi viral hepatit türü olarak kabul edilir.^[5] Bu komplikasyonlar arasında, akut enfeksiyonlarda karaciğer yetmezliği gelişme olasılığının daha yüksek olması ve kronik enfeksiyonlarda karaciğer sirozuna hızlı ilerleme ile karaciğer kanseri gelişme riskinin artması sayılabilir^[6] Hepatit B virüsü ile birlikte hepatit D enfeksiyonu %20 ile tüm hepatit enfeksiyonları arasında en yüksek ölüm oranına sahiptir.

Viroloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Yapı ve genom[değiştir | kaynağı değiştir]

HDV (hepatit delta virüsü) küçük, küresel bir virüstür. 36 nm çapındadır. Konak fosfolipidleri ve üç çeşit HBV zarf proteini içeren viral bir zarfı vardır (büyük, orta ve küçük hepatit B yüzey antijenleri) .Bunlar bir iç ribonükleoprotein (RNP) partikülünü çevreler. Ribonükleoprotein parçacığı, her genom için yaklaşık 200 molekül hepatit D antijeni (HDAg) ile çevrili genomu içerir. HDAg'nin merkezi bölgesinin RNA'yı bağladığı gösterilmiştir.^[7] HDAg'nin N terminalinde bir çift kıvrımlı bölge tarafından çeşitli etkileşimlere aracılık edilir.^[8]^[9]

HDV genomu negatif polariteli, tek sarmallı, kapalı dairesel RNA'dır. Yaklaşık 1700 nükleotidlik bir genoma sahip olan HDV, hayvanları enfekte ettiği bilinen en küçük "virüs" dür. HDV'nin virüslerden çok daha küçük olan viroidler adı verilen bir bitki patojeni sınıfından kaynaklanmış olabileceği öne sürülmüştür.^[10]^[11] Genomu, yüksek GC nükleotid içeriği nedeniyle hayvan virüsleri arasında benzersizdir. Nükleotid dizisi, genomun kısmen çift sarmallı, çubuk benzeri bir RNA yapısı oluşturmasına izin vererek yaklaşık %70 kendi kendini tamamlayıcıdır.^[12]

Bulaşma[değiştir | kaynağı değiştir]

Hepatit D'nin bulaşma yolları, hepatit B'ye benzerdir. Enfeksiyon, büyük ölçüde hepatit B enfeksiyonu riski yüksek olan kişilerle, özellikle de enjekte edilen uyuşturucu kullanıcıları ve pıhtılaşma faktörü konsantreleri alan kişilerle sınırlıdır. Dünya çapında 15 milyondan fazla insan ko-enfektedir. HDV, çoğu gelişmiş ülkede nadirdir ve çoğunlukla intravenöz ilaç kullanımıyla ilişkilidir. Bununla birlikte, HDV Akdeniz bölgesinde, Sahra altı Afrika'da, Orta Doğu'da ve Güney Amerika'nın kuzey kesiminde çok daha yaygındır.^[13] Toplamda, yaklaşık 20 milyon kişi HDV ile enfekte olabilir.^[14]

Önleme[değiştir | kaynağı değiştir]

Hepatit B aşısı, çoğalması için hepatit B virüsünün varlığına bağımlı olması nedeniyle hepatit D virüsüne karşı koruma sağlar.^[15]^[16]

Delta virüsüne karşı spesifik bir aşı olmadığından, HBV'ye karşı aşı, risk gruplarında, doğumdan hemen sonra yapılmalıdır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Tedavi[değiştir | kaynağı değiştir]

Hepatit D, nadir durumlar dışında genellikle hepatit B'ye göre baskın virüs olarak kabul edilir. Kronik hepatit D için mevcut yerleşik tedaviler, geleneksel veya pegile interferon alfa tedavisini içerir.^[17] Son kanıtlar, pegile interferon alfa'nın, ilacın verildiği süre boyunca viral yükü ve hastalığın etkisini azaltmada etkili olduğunu, ancak ilaç kesilirse yararın genellikle durduğunu göstermektedir.^[18] Bu tedavinin etkinliği genellikle ~%20'yi geçmez ve tedaviden sonra geç relapslar bildirilmiştir.^[19]^[20]

Mayıs 2020'de Beşeri Tıbbi Ürünler Komitesi ve Avrupa İlaç Kurumu antiviral Hepcludex (bulevirtide) tedavisini hepatit D ve B enfeksiyonları için onaylamışlardır. Bulevirtide sodyum/safra asit kotransportera bağlanıp inaktive ederek her iki virüsün de hepatositlere girmesini engellemektedir.^[21]^[22]

Epidemiyoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Hepatit D (HDV) virüsü paketleme ve bulaşma için HBsAg'ye (hepatit B yüzey antijeni) ihtiyaç duyduğundan, etkilenenler Hepatit B virüsü ile enfekte olmuş kişilerdir. Hastalık dünya çapında mevcuttur. HDV enfeksiyonu, HBV'nin endemik kaldığı dünyanın düşük gelirli bölgelerinde büyük bir tıbbi sorundur.^[23] Bu nedenle, HBV enfeksiyonunun da yaygın olduğu ülkelerde, şu anda Amazon havzasında ve Asya ile Afrika'nın düşük gelirli bölgelerinde daha yaygındır. Sanayileşmiş ülkelerde HBV'yi kontrol etmeye yönelik iyileştirilmiş önlemler (aşılama yoluyla olduğu gibi), HDV'nin yaygınlığını da azaltmıştır; bu ülkelerde kalan başlıca risk altındaki popülasyonlar, enjeksiyon uyuşturucu kullanıcıları ve endemik HDV bölgelerinden gelen göçmenlerdir.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Hepatit D virüsü ilk kez 1977'de şiddetli karaciğer hastalığı olan HBV ile enfekte hastalarda nükleer bir antijen olarak bildirildi.^[24] Bu nükleer antijenin daha sonra bir hepatit B antijeni olduğu düşünüldü ve delta antijeni olarak adlandırıldı. Şempanzeler üzerinde yapılan sonraki deneyler, hepatit delta antijeninin (HDAg), tam bir viral partikül üretmek için HBV enfeksiyonu gerektiren bir patojenin yapısal bir parçası olduğunu gösterdi.^[25] Tüm genom 1986'da klonlandı ve dizildi. Daha sonra kendi cinsine yerleştirildi: Deltavirus .^[26]^[27]

İlgili türler[değiştir | kaynağı değiştir]

HDV'ye benzerlik gösteren birkaç başka virüs, insanlar dışındaki türlerde tanımlanmıştır. HDV'den farklı olarak, hiçbiri çoğalmak için bir Hepadnaviridae (HBV ailesi) virüsüne bağımlı değildir. Bazıları şunlardır:

Kuş HDV benzeri ajan (konak: Anas gracilis, A. castanea, A. superciliosa)^[28]
Yılan Hepatit D virüsü (konak: Boa yılanı)^[29]
Termite HDV benzeri ajan (konak: Schedorhinotermes intermedius) ^[30]
Kurbağa HDV benzeri ajan (konak: Bufo gargarizans)
Newt HDV benzeri ajan (konak: Cynops orientalis)
Balık HDV benzeri ajan
Kemirgen deltavirüs (konak: Proechimys semispinosus) ^[31]

HDV gibi, tüm bu ajanlar çubuk benzeri yapıya, bir delta antijene ve bir ribozime sahiptir.^[31] Virüsler, NCBI tarafından geçici olarak Deltavirus adı altında toplanır.^[32]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Hepatitis (Viral) NIDDK". The National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. 29 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020.
^ "Delta hepatitis: an update". Journal of Hepatology. 39 (Suppl 1): S212-9. 2003. doi:10.1016/s0168-8278(03)00331-3. PMID 14708706.
^ "ICTV Virus Taxonomy Profile: Deltavirus". The Journal of General Virology. 99 (12): 1565-1566. December 2018. doi:10.1099/jgv.0.001150. PMID 30311870.
^ "Molecular cloning and sequencing of a human hepatitis delta (delta) virus RNA". Nature. 329 (6137): 343-6. 1987. doi:10.1038/329343a0. PMID 3627276.
^ "Hepatitis D". www.who.int (İngilizce). 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2020.
^ "Influence of hepatitis delta virus infection on morbidity and mortality in compensated cirrhosis type B. The European Concerted Action on Viral Hepatitis (Eurohep)". Gut. 46 (3): 420-6. March 2000. doi:10.1136/gut.46.3.420. PMC 1727859 $2. PMID 10673308.
^ "Characterization of RNA-binding domains of hepatitis delta antigen". The Journal of General Virology. 74 (Pt 11): 2473-8. November 1993. doi:10.1099/0022-1317-74-11-2473. PMID 8245865.
^ "Structural basis of the oligomerization of hepatitis delta antigen". Structure. 6 (7): 821-30. July 1998. doi:10.1016/S0969-2126(98)00084-7. PMID 9687364.
^ This article incorporates text from the public domain Pfam and InterPro: IPR002506 16 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "Phylogeny of viroids, viroidlike satellite RNAs, and the viroidlike domain of hepatitis delta virus RNA". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 88 (13): 5631-4. July 1991. doi:10.1073/pnas.88.13.5631. PMC 51931 $2. PMID 1712103.
^ "The role of the HBV envelope proteins in the HDV replication cycle". Hepatitis Delta Virus. Current Topics in Microbiology and Immunology. 307. 2006. ss. 113-31. doi:10.1007/3-540-29802-9_6. ISBN 978-3-540-29801-4. PMID 16903223.
^ "Cloning and sequencing of RNA of hepatitis delta virus isolated from human serum". The Journal of General Virology. 71 (7): 1603-6. July 1990. doi:10.1099/0022-1317-71-7-1603. PMID 2374010.
^ "Molecular phylogenetic analyses indicate a wide and ancient radiation of African hepatitis delta virus, suggesting a deltavirus genus of at least seven major clades". Journal of Virology. 78 (5): 2537-44. March 2004. doi:10.1128/JVI.78.5.2537-2544.2004. PMC 369207 $2. PMID 14963156.
^ "Hepatitis delta virus". Virology. 344 (1): 71-6. January 2006. doi:10.1016/j.virol.2005.09.033. PMID 16364738.
^ "U.S. National Library of Medicine "Delta Agent (hepatitis D)"". 2 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
^ Desk Encyclopedia of Human and Medical Virology. Boston: Academic Press. 2009. s. 121. ISBN 978-0-12-375147-8.
^ "Therapy of Delta Hepatitis". Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine. 5 (10): a021543. August 2015. doi:10.1101/cshperspect.a021543. PMC 4588130 $2. PMID 26253093.
^ "Interferon alpha for chronic hepatitis D". The Cochrane Database of Systematic Reviews (12): CD006002. December 2011. doi:10.1002/14651858.CD006002.pub2. PMC 6823236 $2. PMID 22161394. 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.
^ "Late HDV RNA relapse after peginterferon alpha-based therapy of chronic hepatitis delta". Hepatology. 60 (1): 87-97. July 2014. doi:10.1002/hep.27102. PMID 24585488.
^ "Hepatitis D virus: an update". Liver International. 31 (1): 7-21. January 2011. doi:10.1111/j.1478-3231.2010.02320.x. PMID 20880077.
^ "Hepcludex". European Medicines Agency (İngilizce). 29 Mayıs 2020. 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2020.
^ "Bulevirtide - MYR Pharma - AdisInsight". adisinsight.springer.com. 15 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2020. MYR Pharmaceuticals receives Conditional Marketing Authorisation by the European Commission for bulevirtide in the European Union for Hepatitis B and D
^ "Hepatitis D Virus: Introduction and Epidemiology". Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine. 5 (7): a021576. July 2015. doi:10.1101/cshperspect.a021576. PMC 4484953 $2. PMID 26134842.
^ "Immunofluorescence detection of new antigen-antibody system (delta/anti-delta) associated to hepatitis B virus in liver and in serum of HBsAg carriers". Gut. 18 (12): 997-1003. December 1977. doi:10.1136/gut.18.12.997. PMC 1411847 $2. PMID 75123.
^ "Experimental HBV and delta infections of chimpanzees: occurrence and significance of intrahepatic immune complexes of HBcAg and delta antigen". Hepatology. 1 (6): 567-74. Nov–Dec 1981. doi:10.1002/hep.1840010602. PMID 7030907.
^ "Structure, sequence and expression of the hepatitis delta (delta) viral genome". Nature. 323 (6088): 508-14. Oct 9–15, 1986. doi:10.1038/323508a0. PMID 3762705.
^ "Deltavirus". Eight Report of the International Committee on Taxonomy of Viruses. London: 735-8. 2005.
^ "A Divergent Hepatitis D-Like Agent in Birds". Viruses. 10 (12): 720. December 2018. doi:10.3390/v10120720. PMC 6315422 $2. PMID 30562970.
^ "Identification of a Novel Deltavirus in Boa Constrictors". mBio. 10 (2). April 2019. doi:10.1128/mBio.00014-19. PMC 6445931 $2. PMID 30940697.
^ "Novel hepatitis D-like agents in vertebrates and invertebrates". Virus Evolution. 5 (2): vez021. July 2019. doi:10.1093/ve/vez021. PMC 6628682 $2. PMID 31321078.
^ ^a ^b "Proechimys semispinosus". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 117 (30): 17977-17983. Temmuz 2020. doi:10.1073/pnas.2006750117. PMC 7395443 $2. PMID 32651267. Paraskevopoulou S, Pirzer F, Goldmann N, Schmid J, Corman VM, Gottula LT, et al.
^ "Deltavirus (Tree View)". NCBI Taxonomy browser. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.

[1] "Hepatitis (Viral) NIDDK". The National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. 29 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020.

[pmid14708706-2] "Delta hepatitis: an update". Journal of Hepatology. 39 (Suppl 1): S212-9. 2003. doi:10.1016/s0168-8278(03)00331-3. PMID 14708706.

[3] "ICTV Virus Taxonomy Profile: Deltavirus". The Journal of General Virology. 99 (12): 1565-1566. December 2018. doi:10.1099/jgv.0.001150. PMID 30311870.

[4] "Molecular cloning and sequencing of a human hepatitis delta (delta) virus RNA". Nature. 329 (6137): 343-6. 1987. doi:10.1038/329343a0. PMID 3627276.

[5] "Hepatitis D". www.who.int (İngilizce). 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2020.

[6] "Influence of hepatitis delta virus infection on morbidity and mortality in compensated cirrhosis type B. The European Concerted Action on Viral Hepatitis (Eurohep)". Gut. 46 (3): 420-6. March 2000. doi:10.1136/gut.46.3.420. PMC 1727859 $2. PMID 10673308.

[pmid8245865-7] "Characterization of RNA-binding domains of hepatitis delta antigen". The Journal of General Virology. 74 (Pt 11): 2473-8. November 1993. doi:10.1099/0022-1317-74-11-2473. PMID 8245865.

[pmid9687364-8] "Structural basis of the oligomerization of hepatitis delta antigen". Structure. 6 (7): 821-30. July 1998. doi:10.1016/S0969-2126(98)00084-7. PMID 9687364.

[9] This article incorporates text from the public domain Pfam and InterPro: IPR002506 16 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[10] "Phylogeny of viroids, viroidlike satellite RNAs, and the viroidlike domain of hepatitis delta virus RNA". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 88 (13): 5631-4. July 1991. doi:10.1073/pnas.88.13.5631. PMC 51931 $2. PMID 1712103.

[11] "The role of the HBV envelope proteins in the HDV replication cycle". Hepatitis Delta Virus. Current Topics in Microbiology and Immunology. 307. 2006. ss. 113-31. doi:10.1007/3-540-29802-9_6. ISBN 978-3-540-29801-4. PMID 16903223.

[12] "Cloning and sequencing of RNA of hepatitis delta virus isolated from human serum". The Journal of General Virology. 71 (7): 1603-6. July 1990. doi:10.1099/0022-1317-71-7-1603. PMID 2374010.

[Radjef2004-13] "Molecular phylogenetic analyses indicate a wide and ancient radiation of African hepatitis delta virus, suggesting a deltavirus genus of at least seven major clades". Journal of Virology. 78 (5): 2537-44. March 2004. doi:10.1128/JVI.78.5.2537-2544.2004. PMC 369207 $2. PMID 14963156.

[14] "Hepatitis delta virus". Virology. 344 (1): 71-6. January 2006. doi:10.1016/j.virol.2005.09.033. PMID 16364738.

[15] "U.S. National Library of Medicine "Delta Agent (hepatitis D)"". 2 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.

[isbn0-12-375147-0-16] Desk Encyclopedia of Human and Medical Virology. Boston: Academic Press. 2009. s. 121. ISBN 978-0-12-375147-8.

[17] "Therapy of Delta Hepatitis". Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine. 5 (10): a021543. August 2015. doi:10.1101/cshperspect.a021543. PMC 4588130 $2. PMID 26253093.

[18] "Interferon alpha for chronic hepatitis D". The Cochrane Database of Systematic Reviews (12): CD006002. December 2011. doi:10.1002/14651858.CD006002.pub2. PMC 6823236 $2. PMID 22161394. 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.

[19] "Late HDV RNA relapse after peginterferon alpha-based therapy of chronic hepatitis delta". Hepatology. 60 (1): 87-97. July 2014. doi:10.1002/hep.27102. PMID 24585488.

[Pascarella2011-20] "Hepatitis D virus: an update". Liver International. 31 (1): 7-21. January 2011. doi:10.1111/j.1478-3231.2010.02320.x. PMID 20880077.

[21] "Hepcludex". European Medicines Agency (İngilizce). 29 Mayıs 2020. 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2020.

[22] "Bulevirtide - MYR Pharma - AdisInsight". adisinsight.springer.com. 15 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2020. MYR Pharmaceuticals receives Conditional Marketing Authorisation by the European Commission for bulevirtide in the European Union for Hepatitis B and D

[:0-23] "Hepatitis D Virus: Introduction and Epidemiology". Cold Spring Harbor Perspectives in Medicine. 5 (7): a021576. July 2015. doi:10.1101/cshperspect.a021576. PMC 4484953 $2. PMID 26134842.

[24] "Immunofluorescence detection of new antigen-antibody system (delta/anti-delta) associated to hepatitis B virus in liver and in serum of HBsAg carriers". Gut. 18 (12): 997-1003. December 1977. doi:10.1136/gut.18.12.997. PMC 1411847 $2. PMID 75123.

[25] "Experimental HBV and delta infections of chimpanzees: occurrence and significance of intrahepatic immune complexes of HBcAg and delta antigen". Hepatology. 1 (6): 567-74. Nov–Dec 1981. doi:10.1002/hep.1840010602. PMID 7030907.

[26] "Structure, sequence and expression of the hepatitis delta (delta) viral genome". Nature. 323 (6088): 508-14. Oct 9–15, 1986. doi:10.1038/323508a0. PMID 3762705.

[27] "Deltavirus". Eight Report of the International Committee on Taxonomy of Viruses. London: 735-8. 2005.

[Wille2018-28] "A Divergent Hepatitis D-Like Agent in Birds". Viruses. 10 (12): 720. December 2018. doi:10.3390/v10120720. PMC 6315422 $2. PMID 30562970.

[Hetzel2019-29] "Identification of a Novel Deltavirus in Boa Constrictors". mBio. 10 (2). April 2019. doi:10.1128/mBio.00014-19. PMC 6445931 $2. PMID 30940697.

[Chang_2019-30] "Novel hepatitis D-like agents in vertebrates and invertebrates". Virus Evolution. 5 (2): vez021. July 2019. doi:10.1093/ve/vez021. PMC 6628682 $2. PMID 31321078.

[Paraskevopoulou_etal_2020-31] "Proechimys semispinosus". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 117 (30): 17977-17983. Temmuz 2020. doi:10.1073/pnas.2006750117. PMC 7395443 $2. PMID 32651267. Paraskevopoulou S, Pirzer F, Goldmann N, Schmid J, Corman VM, Gottula LT, et al.

[32] "Deltavirus (Tree View)". NCBI Taxonomy browser. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

Hepatit D nedir?, Hepatit D anlamı nedir?, Hepatit D ne demektir?