Kaligrafi

Tarih boyunca farklı dillerde çeşitli kaligrafi örnekleri

Kaligrafi (Yunanca: κάλλος, kállos - "güzellik" + γραφή, grafí - "yazı");^[1] yazı karakter ve unsurları kullanılarak geliştirilen, sıklıkla dekoratif amaçla kullanılan, bir el sanatı çeşidi. Kaligrafi sanatını icra eden sanatçıya, kaligraf denir. Bu sanat dalının çağdaş bir tanımı ise "işaretlere anlamlı, ahenkli ve hünerli bir şekilde biçim verilmesi sanatı" şeklindedir.^[2] Belirli bir yazı stili, yazı tipi, hat türü, el veya alfabe gibi tanımlanabilir.^[3]^[4] Hat sanatı kaligrafi sanatı ile karıştırılmaktadır. Hat, Osmanlı İmparatorluğu'ndan günümüze gelmiş olan ve Arap harfleri ile icra edilen bir kaligrafi türüdür.

Farklı coğrafyalarda, farklı şekillerde ortaya çıkmış olan kaligrafi, özellikle matbaanın keşfinden önce büyük önem arz etmiştir. Bugün grafiğin bir dalı olan tipografi'ye benzetilebilir ve sıklıkla yazı sistemlerine veya farklı hat kültürlerine göre sınıflandırılır; Hüsn-i hat (İslami kaligrafi), Şodo (Japon kaligrafisi), shūfǎ (Çin kaligrafisi), Batı kaligrafisi gibi.

Kaligrafide belli başlı kaideler vardır; harfler arasındaki mesafeyi ayarlamak, yazılan yazıya akıcı ve zarif bir ifade kazandırmak, harflerin şekilleriyle gözü rahatsız edecek ya da okunmayacak kadar oynamamak gibi. Ancak Modern kaligrafide artık kelimelerin ifade gücünün yanında kompozisyonun tesiri kullanılarak bazen harflerin okunabilirliğinin yerine geçtiği görülmektedir.^[2] Klasik kaligrafi tipografiden ve modern yazı tiplerinden farklı olsa da aynı zanaatın dallarıdır.^[5] Dijital tabelacılık yaygınlaşmadan önce muhtelif dükkân ve el arabaları için yazı yazan tabelacılar mevcuttu. Yok olmaya başlamış olan bu mesleğe sahip ustalar kaligrafi zanaatını profesyonel olarak icra ederlerdi. Modern dünyaya ayak uyduran kaligrafi sanatçıları, günümüzde dijital yazı tipleri (font), logo tasarımı, sanat eserleri ve hediyelik eşyalar üreterek sanatlarını icra etmektedirler.

Hazırlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Ahar ve mühre[değiştir | kaynağı değiştir]

Kağıt yüzeyine sürülerek kalemin kaymasını sağlayan nişasta ve yumurta akından yapılmış bir bileşim olan ahar, kaligrafide kullanılan ayrı bir unsurdur. Aharlama adı verilen bu işlem ile bir kağıdın pürüzlü yüzeyi parlatılmış, perdahlanmış olur. Aharlama işlemini, mühreleme işlemi takip eder. Tüm bu işlemler sonrasında kağıt yazılacak hale gelmiş olur. Bu şekilde hazırlanan kağıtlar üzerinde hatalı yazıları ıslak bir sünger ile silmek ve düzeltmek mümkündü. Kağıdın değerli olduğu dönemlerde, ahar aynı kağıda defalarca yazma olanağı verdiğinden özellikle yararlıydı.

Kaynakça ve notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Calligraphy". The Oxford Dictionary of English. Oxford University Press. 2005.
^ ^a ^b Mediavilla, Claude (1996). Calligraphy. Wommelgem, Belçika: Scirpus Publications. ISBN 9080332518.
^ Kwiatowski, W. (2006). Ink and Gold: Islamic Calligraphy. Londra: Sam Fogg Ltd. ISBN 0954901487.
^ Johnston, E. (1909). Manuscript & Inscription Letters: For schools and classes and for the use of craftsmen, plate 6. San Vito Press & Double Elephant Press.
^ Zapf, Hermann (2007). Alphabet Stories: A Chronicle of technical developments. Rochester, New York: Cary Graphic Arts Press. ISBN 9781933360294.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin kaligrafisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin kaligrafisi ve galeriler 28 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Çin Çevrimiçi Müzesi (İngilizce)
Çin kaligrafisi sanatı 6 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Çin tarihindeki tanınmış hattatlar ve galerileri 25 Mayıs 2009^{[Tarih uyuşmuyor]} tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Batı kaligrafisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Latin harfleri ile yapılan hat sanatına Batı Kaligrafisi denir.

The Masgrimes Archive 28 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Ücretsiz Amerikan Penmanship kitap koleksiyonu (İngilizce)
The Edward Johnston Foundation13 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Kaligrafi araştırma merkezi (İngilizce)