Hatice Sultan (IV. Mehmed'in kızı)

Hatice Sultan
خديجة خاتون
Hatice Sultan; خديجة خاتون
Doğum	1658 veya 1662; İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	9 Mayıs 1743; İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Defin	Yeni Câmii, İstanbul
Eş(ler)i	Musahip Mustafa Paşa; Moralı Enişte Hasan Paşa
Çocuk(lar)ı	Sultanzade Mehmed Bey; Hasan Bey; Çamur Ali Ağa; Abbas Ağa; Rukiye Hanım Sultan
Hanedan	Osmanlı Hanedanı
Babası	IV. Mehmed
Annesi	Emetullah Rabia Gülnuş Sultan
Dini	İslam

Hatice Sultan (Osmanlıca: خديجة خاتون‎ d.1658 veya 1662, İstanbul - 9 Mayıs 1743) IV. Mehmed'ın ve Emetullah Rabia Gülnuş Sultan'ın kızıdır. II. Süleyman ile II. Ahmed'ın yeğenı, II. Mustafa ile III. Ahmet'ın ablası ve I. Mahmut'ın halasıdır.

Kimliği[değiştir | kaynağı değiştir]

1662 doğumlu Hatice Sultan 81 yaşında ölmüştür. Kabri Yenicâmii türbesindedir. Çokça eskimiş olan Ayvansaray'daki Yavedûd Camiini ihya etdi. Hatice Sultanın 81 yıllık uzun ömründe iki evliliği olmuştur. Bunun ilki Babasi IV. Mehmed'ın musahipe ve II. Veziri Musahip Mustafa Paşa ile olmuş 1675'te izdivaç gerçekleşmiştir.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Sultan IV. Mehmet, Şehzâde Ahmet’in sünnet ettirilmesini ve büyük kızı Hatice Sultan’ın, Musahip Mustafa Paşa ile evlendirilmesini istemesi üzerine^[1] Temmuz 1675'te, Şehzâde Ahmet sünnet ettirilmiş^[2] evlilik gerçekleşmiştir.^[3] Edirne’de yapılan, on dört gün süren ve Osmanlı tarihinin en büyük şenliklerinden biri sayılan düğünde, tiyatroya benzer eğlenceler düzenlenmiş ve ziyafetler verilmiştir.^[4] Osmanlı saray düğünlerindeki çeyiz alayları ise pek muhteşem olurdu. Çeyiz katır ve arabalara yüklenerek geçirilir ve halka seyrettirilirdi. Her padişah, kızının düğünü için damada mevkiine ve kendisine verdiği değere göre çok kıymetli taşlar, eşya ve mal mülk verirdi. Çeyiz halka ilân edilir, taşınabilenler çeyiz alayında sergilenirdi. 1675'te IV. Mehmed’in kızı Hatice Sultan’ın düğünü için verdiği çeyize, o sırada Edirne’de bulunan seyyahlar hayran olmuşlardı. Hatice Sultan’ın çeyizi seksen altı katırla taşınmış, katırların üstü kaftanlık kumaşlarla örtülmüştü. Bu göz kamaştırıcı geçit törenindeki yatak odası takımlarının üstleri değerli incilerle kaplanmış, gümüş ve altın işlemelerle süslenmişti. Bazı katırların üzerindeki yükler ise siyah meşinle örtülmüştü. Bunlar Hatice Sultan’ın sergilenmeyen özel eşyalarıydı. Ayrıca pek çok halı, kilim, yatak ve sofra örtüsü vardı. Süslü porselen mumluklar ve altın şamdanlar dışında üstü incili, elmaslı çizmeler, pabuçlar, terlikler ve nalınlar, değerli taşlarla bezenmiş bilezikler, gerdanlıklar, küpeler, üzerleri mücevherlerle süslü küçüklü büyüklü dürbünler, inciler ve mücevherlerle kaplı tabure ve el işlemesi taçlar en göz alan çeyiz eşyasındandı. Bunların yanında alayda yedi katıra yüklenmiş şeker sandıkları, sekiz şeker nahil*i ve iki adet şekerden yapılmış bahçe maketi geçirilmiştir. Şeker bahçelerinin içinde yine şekerden yapılmış bülbüller, arslanlar, balıklar, tavuslar, karacalar, develer ve çeşitli kuşlar bulunmaktaydı. Ayrıca her birini ikişer kişinin taşıdığı baş tablaları içinde akide şekerleri vardı.^[5]

Ayni yıl kız kardeşi olan Ümmü Gülsüm Sultan, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'yla evlendi. Hatice Sultanın Musahip Mustafa Paşayla on bir yıl süren bu evliliğinden, Sultanzâde Mehmet Bey, (1684'te yedi yaşlarında vefat eden)Hasan Bey ile çocuk yaşta vefat eden diğer kardeşleri dünyaya gelmiştir. Bu damadın 1685'te vefat etmesi sonucu dul kalan Hatice Sultan, 1691 yılında Moralı Enişte Hasan Paşa' yla evlendirilmiştir. Bu evlilik 23 sene sürmüş ve bu evlilıkten bir kız ile iki erkek çocuk dünyaya gelmıştir. Kavanoz Ahmed Paşa'nın sadrazamlık görevinden uzaklaştırıldığından sonra eşi Hasan Paşa görev'e atandi. Bu sırada yeni bir para reformu yapmaya da önem verdi. Düşük ayarlı akçeler piyasadan toplatıldı ve yeni basılan çil akçeler tedavüle sokuldu. 28 Eylül 1704 tarihinde Hasan Paşa azledildi ve Hatice Sultan ile birlikte emekli olarak İzmit'e sürgüne gönderildiler. Ama çok geçmeden affedilip tekrar İstanbul'a geldiler. Hasan Paşa 1713'te vefat etmiştir. Hatice Sultan ömrünün son otuz senesini evlenmeden tamamlamıştır.

9 Mayıs 1743'te yeğeni I. Mahmut'ın hükümlüğünde öldü.

Çocukları[değiştir | kaynağı değiştir]

Erkek çocukları[değiştir | kaynağı değiştir]

Sultanzade Mehmed Bey (1676-?)
Hasan Bey (1677-1684)
Çamur Ali Ağa (1708-1786)
Abbas Ağa

Kız çocuğu[değiştir | kaynağı değiştir]

Rukiye Hanım Sultan

Popüler kültürdeki yeri[değiştir | kaynağı değiştir]

2012'te TRT'de yayinlan Bir Zamanlar Osmanlı-Kıyam dizisinde Türkân Şoray tarafından canlandırdı.
Osmanlı'da Derin Devlet (2013) dizisinde, Hatice Sultan rolü Perihan Savaş tarafından oynandı.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Hatice Sultan'ın annesi Emetullah Rabia Gülnuş Sultan.
Hatice Sultan'ın erkek kardeşi Sultan II. Mustafa Han.
Hatice Sultan'ın erkek kardeşi Sultan III. Ahmed Han.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Hatice Sultan Sıbyan Mektebi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Şeyhî, Şakaik-i Nu’maniye, s.594
^ Özdemir Nutku, IV. Mehmet’in Edirne Şenliği (1675), Ankara, 1972, s.53-62
^ Şeyhî, Şakaik-i Nu’maniye, s.699; Nutku, aynı eser, s.62-64; Öztuna, 30 Haziran 1674'te nikâhın kıyıldığını ve 9 Temmuz 1674'te Edirne’de düğünün yapıldığını kaydeder; fakat herhangi bir kaynak vermemiştir
^ Baron Joseph Von Hammer Purgstall, Osmanlı Devleti Tarihi, C. XI, İstanbul, l986, s.286; Nutku, aynı eser, s.130-140
^ İslam Ansiklopedisi, Cilt: 08, s. 298

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Mustafa Çağatay Uluçay, Padişahların kadınları ve kızları (5 bas.), 2011 Ankara: Ötüken. ISBN 9789754378405.
Leslie P. Peirce, (1993)Imperial Harem : Women and Sovereignty in the Ottoman Empire 1993 6 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Oxford University Press, ISBN 0-19-508677-5.

[1] Şeyhî, Şakaik-i Nu’maniye, s.594

[2] Özdemir Nutku, IV. Mehmet’in Edirne Şenliği (1675), Ankara, 1972, s.53-62

[3] Şeyhî, Şakaik-i Nu’maniye, s.699; Nutku, aynı eser, s.62-64; Öztuna, 30 Haziran 1674'te nikâhın kıyıldığını ve 9 Temmuz 1674'te Edirne’de düğünün yapıldığını kaydeder; fakat herhangi bir kaynak vermemiştir

[4] Baron Joseph Von Hammer Purgstall, Osmanlı Devleti Tarihi, C. XI, İstanbul, l986, s.286; Nutku, aynı eser, s.130-140

[5] İslam Ansiklopedisi, Cilt: 08, s. 298

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Osmanlı padişah kızları
1. nesil	Fatma Hatun (I. Osman'ın kızı)
2. nesil	Şehzade Hatun Fatma Hatun (Orhan Bey'in kızı) Hatice Hatun
3. nesil	Nefise Melek Hatun
4. nesil	Hundi Fatma Hatun Paşa Melek Hatun
5. nesil	Selçuk Hatun Hafsa Hatun (I. Mehmed'in kızı) Ayşe Hatun (I. Mehmed'in kızı)
6. nesil	Fatma Hatun (II. Murad'ın kızı)
7. nesil	Gevherhan Hatun
8. nesil	Aynışah Hatun Kamerşah Hatun Fatma Hatun Ayşe Hatun Hümaşah Hatun Hundi Hatun Hatice Hatun Selçuk Hatun Şah Hatun İlaldı Hatun Gevherimüluk Hatun
9. nesil	Beyhan Sultan (I. Selim'in kızı) Hatice Sultan (I. Selim'in kızı) Fatma Sultan (I. Selim'in kızı) Şah Sultan (I. Selim'in kızı) Hafize Sultan (I. Selim'in kızı) Gevherhan Sultan (I. Selim'in kızı)
10. nesil	Mihrimah Sultan (I. Süleyman'ın kızı) Raziye Sultan
11. nesil	Gevherhan Sultan (II. Selim'in kızı) Esmehan Sultan Şah Sultan (II. Selim'in kızı) Fatma Sultan (II. Selim'in kızı)
12. nesil	Ayşe Sultan (III. Murad'ın kızı) Fahriye Sultan Fatma Sultan (III. Murad'ın kızı) Hümaşah Sultan (III. Murad'ın kızı) Mihrimah Sultan (III. Murad'ın kızı)
13. nesil	Hatice Sultan (III. Mehmed'in kızı)
14. nesil	Ayşe Sultan (I. Ahmed'in kızı) Fatma Sultan (I. Ahmed'in kızı) Gevherhan Sultan (I. Ahmed'in kızı) Hanzade Sultan (I. Ahmed'in kızı) Atike Sultan Abide Sultan
15. nesil	Zeynep Sultan (II. Osman'ın kızı) İsmihan Kaya Sultan Gevherhan Sultan (İbrahim'in kızı) Beyhan Sultan (İbrahim'in kızı) Ayşe Sultan (İbrahim'in kızı) Atike Sultan (İbrahim'in kızı)
16. nesil	Hatice Sultan (IV. Mehmed'in kızı) Ümmü Gülsüm Sultan Fatma Sultan (IV. Mehmed'in kızı)
17. nesil	Ayşe Sultan (II. Mustafa'nın kızı) Emine Sultan (II. Mustafa'nın kızı) Safiye Sultan (II. Mustafa'nın kızı) Emetullah Sultan Fatma Sultan (III. Ahmed'in kızı) Esma Sultan (III. Ahmed'in kızı) Ümmü Gülsüm Sultan (III. Ahmed'in kızı) Atike Sultan (III. Ahmed'in kızı) Ayşe Sultan (III. Ahmed'in kızı) Zeynep Sultan Zübeyde Sultan
18. nesil	Şah Sultan (III. Mustafa'nın kızı) Beyhan Sultan (III. Mustafa'nın kızı) Hatice Sultan (III. Mustafa'nın kızı) Esma Sultan (I. Abdülhamid'in kızı) Hibetullah Sultan Ayşe Dürrüşehvar Hanım Hatice Sultan (I. Abdülhamid'in kızı)
19. nesil	Saliha Sultan (II. Mahmud'un kızı) Mihrimah Sultan (II. Mahmud'un kızı) Atiye Sultan dile Sultan
20. nesil	Fatma Sultan (Abdülmecid'in kızı) Refia Sultan (Abdülmecid'in kızı) Cemile Sultan Münire Sultan Behice Sultan Seniha Sultan Mediha Sultan Naile Sultan (Abdülmecid'in kızı) Emine Sultan (Abdülaziz'in kızı) Esma Sultan (Abdülaziz'in kızı) Saliha Sultan (Abdülaziz'in kızı)
21. nesil	Ulviye Sultan Hatice Sultan (V. Murad'ın kızı) Zekiye Sultan Fehime Sultan Naime Sultan Naile Sultan (II. Abdülhamid'in kızı) Şadiye Sultan Ayşe Sultan (II. Abdülhamid'in kızı) Refia Sultan (II. Abdülhamid'in kızı) Fatma Ulviye Sultan Sabiha Sultan
22. nesil	Behiye Sultan Nemika Sultan Fatma Gevheri Sultan Dürriye Sultan Rukiye Sultan Lütfiye Sultan Mukbile Sultan Neslişah Sultan Mihrimah Sultan Hanzade Sultan Neslişah Sultan Necla Sultan

Hatice Sultan (IV Mehmed'in kızı) nedir?, Hatice Sultan (IV Mehmed'in kızı) anlamı nedir?, Hatice Sultan (IV Mehmed'in kızı) ne demektir?