Grigol Dadiani (Gürcüce: გრიგოლ დადიანი; 1770 - 23 Ekim 1804), 1788'den 1791'e, 1794'ten 1802'e ve birkaç aylık aradan sonra 1802'den 1804'e kadar Megrelya'nın prensliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir. Hükümdarlığı boyunca yüzyıllardır devam eden İmeretililer ve Megreller arasındaki çatışma devam etmiştir. Batı Gürcistan'daki bu çatışmalarda İmereti Megrelya'yı kontrol altına almak, Megrelya ise tamamen bağımsız olmak istiyordu. Grigol'un genişleyen Rus İmparatorluğu ile yakınlaşması, Megrelya'nın 1804'te Dadiani hanedanlığı altında özerk olarak Rusya'ya bağlanmasına neden oldu.^[1]

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Grigol, II. Katsia Dadiani ve üçüncü eşi Anna Tsulukidze'nin en büyük oğluydu. Grigol 18 yaşındayken babasının ölümüyle Megrelya Prensi olmuştur. İmereti Kralı II. Davit, II. Katsia'nın İmereti için yaptığı yardımları yok saydı ve Megrelya'da hak iddia etmek için Grigol'un küçük yaşını fırsat bilerek Prensliğe saldırdı. Grigol, çatışmada İmereti ve Megrelya arasındaki tartışmalı yayla bölgesini (Leçhumi) ele geçirdi. Kartli-Kaheti Kralı II . Heraklius askerî müdahaleyle İmereti kralı Davit' yardım etti ve Grigol'u Megrelya'ya geri gönderdi. Bu şekilde torunu II. Solomon'un tahtını güvence altına aldı. Ardından 1790'da Gürcü kral ve prenslerin yer aldığı bir konfederasyon kuruldu. Grigol daha sonra Heraclius'un torunu Prenses Nino ile evlenirken Grigol'un kız kardeşi Mariam, II. Solomon ile evlendi ^[2]

İmereti ile çatışması[değiştir | kaynağı değiştir]

Bununla birlikte, Leçhumi bölgesiyle ilgili çözülemeyen anlaşmazlık, kısa sürede İmereti ve Megrelya arasında başka bir çatışmanın çıkmasına neden oldu. 1791'de İmeretili II. Solomon, Grigol'u Megrelya tahtından indirip kardeşi Manuçar'ı tahta geçirmeyi başardı. Grigol Ahıska'daki Osmanlı paşalarına kaçtı. Kral II. Herakleios'un arabuluculuk denemeleri başarısız oldu ve Grigol, İmereti'nin başkenti Kutaisi'deki müzakerelere geldiğinde gözaltına alındı. Kısa süre sonra, Giorgi Dadiani amcası ve Leçhumi valisi Kaihosro Gelovani'nin yardımıyla kaçmayı başardı ve Megrelya'daki Nogi Kalesi'ne yerleşti. Solomon Grigol'un kaldığı kaleyi ele geçiremeyip Kutaisi'ye geri döndü. Sonuç olarak, İmereti Kralı Grigol'u Megrelya'nın Prensi olarak tanımak zorunda kaldı. Grigol, Salipartino'nun yönetimini kardeşi Manuçar'a devretti. Ancak Grigol'un yetkileri 1799'da öldürttüğü Kaihosro Gelovani'nin artan etkileriyle sınırlanmıştı. ^[2]

Megrelya'nın İmereti ile barış uzun sürmedi. 1802'de Solomon, Leçhumi'yi işgal etti, Salhino'da Dadiani'yi yendi ve onun yerine kardeşi Tariel'i atadı. Grigol kısa sürede pozisyonunu geri kazandı ama Anaklia kalesini vermeyi kabul etmek zorunda kaldı. Ayrıca aldığı desteğe karşılık oğlu Levan'ı fahri rehin olarak Abhazya yöneticisine vermek zorunda kaldı. ^[2]

Megrelya'nın Rusya'ya bağlanması[değiştir | kaynağı değiştir]

1801'de Rus İmparatorluğu Doğu Gürcistan'daki Kartli-Kaheti krallığını ilhak etti. Ekim 1802'de Grigol Dadiani, Gürcistan'daki Rus komutan Prens Tsitsianov'a yaklaştı ve Rus koruması altına alınmayı arzuladığı belirtti. Böylece Grigol ve onun soyundan gelen Megrelya yöneticilerinin hakları garanti altına alındı. Rus diplomatlar, 1 Aralık 1803'te Dadiani ile Dadiçala Antlaşması'nı imzaladılar; bu antlaşma, Çar I. Aleksandr tarafından 20 Mart 1804'te onaylandı. Antlaşmaya göre, Dadiani Çarlığa bağlı olmayı kabul etmesinin karşılığında, "Megrelya, Leçhumi, Svaneti ve Abhazya" hükümdarı olarak kabul edilecekti. 1856'ya kadar yürürlükte kalacak olan anlaşma, Megrelya'yı Rus İmparatorluğu'na bağlı özerk bir prenslik ve Batı Kafkasya'da Rus İmparatorluğu'nun temel taşı haline getirecekti. ^{[2] [1]} Antlaşmayı imzalayan Grigol, Rus yetkililer tarafından Kutsal Aleksandr Nevski Nişanı ile ödüllendirildi. Grigol'un ölümüyle beraber nişan Rus otoriteler tarafından geri alındı. Prenses Nino, nişanın Dadiani ailesinde kalması gerektiğini söylediyse de bu Rus otoriteler tarafından göz ardı edildi. ^[3]

1804'te Grigol'un yerine geçen II. Solomon, silah zoruyla Rus yönetimini kabul etti. Tartışmalı Leçhumi bölgesi Dadiani hanedanının kontrolü altında kaldı. Grigol daha sonra Rusya'nın İmereti ile gittikçe kötüleşen ilişkilerini sömürmeye çalıştı ve Çar'a Kral II. Solomon'un yetkilerini almasını ve yerine kuzeni Gürcistan Prensi İoann'ı koyması için dilekçe verdi. ^[1]

Ölümü ve sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Leçhumi'nin kontrolü üzerine çatışmalar başlamak üzereyken, Grigol Dadiani beklenmedik bir şekilde Ekim 1804'te Muri'de öldü. ^[1]Grigol Martvili Manastırı'na gömüldü. ^[2] Dadiani'nin dul eşi Prenses Nino, diğer soyluları kocasını zehirlemekle suçladı ve Gürcistan'daki Rus komutan Pavel Tsitsianov'dan kocasının cinayetini soruşturmasını istedi. Öte yandan, Nino'nun muhalifleri, prensesin kendisinin cinayetten sorumlu olduğuna dair söylentiler yaydı. ^[2]

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Grigol Dadiani'nin Gürcistan Kralı XII. Giorgi'nin kızı Nino'dan iki oğlu ve yedi kızı vardı: ^[4]

• Prenses Ketevan (d. 1792).
• Prens Levan (1793-1846), 1804-1840 yılları arasında Megrelya prensliği yapmıştır.
• Prenses Mariam (d. 1794).
• Prenses Elene (d. 1795).
• Prenses Ekaterine (d. 1797).
• Prens Giorgi (1798 - 1851), Rus ordusunda tümgeneral.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею. Т. II [Acts collected by the Caucasian Archaeographic Commission, Vol. II] (Rusça). Tiflis: Typography of the Chief Administration of the Viceroy of Caucasus. 1868. 
• Дворянские роды Российской империи. Том 4: Князья Царства Грузинского [Noble families of the Russian Empire. Vol. 4: Princes of the Kingdom of Georgia] (Rusça). Vesti. 1993. 
• Imperial policies and perspectives towards Georgia, 1760–1819. New York: Palgrave. 2000. ISBN 0312229909.  Imperial policies and perspectives towards Georgia, 1760–1819. New York: Palgrave. 2000. ISBN 0312229909.  Imperial policies and perspectives towards Georgia, 1760–1819. New York: Palgrave. 2000. ISBN 0312229909. 
• Mikiashvili (2012). "სამეგრელოს დედოფალი ნინო ბაგრატიონი-დადიანისა" [Nino Bagrationi – Dadiani the Queen of Samegrelo]. Studies in Modern and Contemporary History (Gürcüce ve İngilizce). 1 (11): 12-22. 
• Edge of Empires: A History of Georgia. Londra: Reaktion Books. 2012. ISBN 1780230303.  Edge of Empires: A History of Georgia. Londra: Reaktion Books. 2012. ISBN 1780230303.  Edge of Empires: A History of Georgia. Londra: Reaktion Books. 2012. ISBN 1780230303.