Panama Kanalı
Havza
Ülke(ler)	Panama
Bölge(ler)	Panamá Oeste, Panama, Colón
Koordinatlar	9°4′48″K 79°40′48″B / 9.08000°K 79.68000°B / 9.08000; -79.68000
Genel bilgiler
Bağladığı sular	Büyük Okyanus→ ←Atlas Okyanusu
Uzunluk	82 km (51 mi)
Yapım süresi	1904-1914
Gemi uzunluğu (en fazla)	366 m (1.201 ft)
Gemi genişliği (en fazla)	49 m (161 ft)
Su çekimi (en fazla)	15,2 m (50 ft)
Kanal havuzu	3
Durum	Kullanımda
Wikimedia Commons

Panama Kanalı, Orta Amerika'nın en güney ülkesi Panama topraklarında yer alır ve Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanus'u birbirine bağlayan su kanalıdır.

Fransa tarafından 1881 yılında başlanan Kanal inşası, mühendislik sorunları ve yüksek işçi ölüm oranları nedeniyle durduruldu. Fransızların başarısız girişiminden sonra, 4 Mayıs 1904'te ABD projeyi devraldı. İnşaat ABD tarafından tamamlanarak, Kanal 15 Ağustos 1914'te hizmete açılmıştır. 77 kilometre uzunluğundaki Kanalın yapımı sırasında, sıtma ve sarıhumma gibi hastalıklardan büyük toprak kaymalarına kadar her türlü güçlükle karşılaşılmış ve yaklaşık 27.500 Kanal çalışanı bu süreçte can vermiştir. Bu Kanal Güney Amerika ve Kuzey Amerika'yı birbirinden ayırır.

Panama Kanalı’nın yönetiminden sorumlu olan hükûmet ajansı Panama Kanalı Otoritesi, vizyonlarını küresel bağlantı lideri ve yönlendiricisi olarak gösterirken; misyonlarını Panama’nın refahına sürdürülebilir bir katkıda bulunmak ve ürünleri global pazarlarla buluşturmak olarak belirlemişlerdir. 2019 yıllık raporuna göre Panama Kanalı’nın ülke hazinesine yaptığı doğrudan katkı 1.786 milyar dolardır. Yine bu rapora göre Panama Kanalı’nın 144 ticaret rotası, 1700 liman ve 160 ülke ile bağlantısı bulunmaktadır. Ulusal ekonomiye sunduğu toplam katkı payı ise 2.889 milyar dolardır. GSYİH oranlarına baktığımızda 104,1 milyar dolar ile dünya sıralamasında 83. sırada bulunan Panama, sektör dağılımında %82’lik bir hizmet sektörü ile ve Panama Kanalı’nın da etkisiyle iş gücünün %64’ünden fazlasının hizmet sektöründe çalışmasıyla birlikte gelir dağılımındaki adaletsizlik konusunda Latin Amerika’daki en kötü ülkelerden biridir. Her ne kadar Panama Kanalı’nı genişletme projesi kanalın kapasitesini büyük oranda artırmış olsa da güçlü ekonomik performans geniş çapta bir refaha ulaşılmasını sağlayamamıştır.^[1]

Bugün New York'tan San Francisco'ya giden bir geminin, Panama Kanalını kullanarak 9.500 km yol yapması, Horn Burnu'nun dolaşılmasını zorunlu kılan eski günlerdeki 22.500 km yola oranla büyük bir kolaylıktır.

Açılışından 2002 yılına dek, yaklaşık 800.000 geminin geçtiği tahmin edilen Panama Kanalı'ndan her yıl 14.000'den fazla gemi geçmekte olup taşınan yük miktarı 203 milyon tonu bulmaktadır.

Kanal boyunca yolculuk yaklaşık 9 saat sürmektedir. Ayrıca kanalda bulunan indirgeçli kaldırgaç sayesinde aşılması zor olan noktalarda gemiler ilerleyebilmekte ve hareketlenme kazanabilmektedir.

Panama Kanalı dünyanın mühendislik harikasıdır ve en pahalı Kanaldır. Kanal, bölgenin sosyoekonomik koşullarını geliştirmiştir. Panama Kanalı ile Panama halkının refah seviyesi yükselmiştir. Kanal ülkenin gelişimine önemli katkılar sağlamıştır.

Panama Kanalı deniz seviyesinden 28 metre yukarıdadır. Sıvıların dengesi kanunundan faydalanılarak gemiler Kanal içinde yavaş yavaş yükseltilir ve aynı methotla diğer tarafa doğru indirilir.

Yapılışı[değiştir | kaynağı değiştir]

Panama Kanalı için ilk girişim 1 Ocak 1881'de yapıldı. Proje, Süveyş Kanalı'nın inşasını gerçekleştiren Ferdinand de Lesseps'in önderliğinde deniz seviyesi kanalı olarak tasarlandı.

Kanal yapımının ilk yıllarında organizasyon eksiklikleri ve kazım sonucunda ortaya çıkan atıkları nakledecek araç bulunmaması sonucu ilk ciddi sorunlar oluşmaya başlamıştır. Bütün bunların yanında ortaya çıkan toprak kaymaları ile büyük zorluklarla karşılaşılmıştır. Toprak kaymalarının engellenmesi için Kanalın belli bölgelerinde kazı derinliği azaltılmak zorunda kalınmıştır.^[2]

26 Haziran 2016 tarihinde genişletilmiş bir Panama Kanalı tekrar faliyete girmiştir.

İnşaatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransız girişimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Çevre şartları, projenin zorluğu, maliyet vs. nedeniyle $287,000,000 para ve tahminen 22,000 insan (kaza ve hastalık sebebiyle) kaybedildi. İklim koşulları ve nem nedeniyle çoğu araç zarar görmüş ve paslanmıştı. Sivrisinekler aracılığıyla bulaşan sıtma ve sarıhumma hastalıkları işçiler arasında yayılmaya başladı. Teknik, sağlık ve finansal sorunlar nedeniyle Fransızların bu girişimi başarısızlıkla sonuçlandı. 1889 yılında şirket battı ve 15 Mayıs'ta çalışmalar yasaklandı. Panama skandalı olarak bilinen bu olay sonucunda Charles De Lesseps (Ferdinand de Lesseps'in oğlu) suçlu bulundu ve beş yıl hapse mahkûm edildi, fakat karar daha sonra iptal edildi.

Amerikan girişimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor.

Fransızların "başarısız" girişiminden sonra ABD yönetimi 4 Mayıs 1904'te resmi olarak inşayı üstlendi. Kanal, 15 Ağustos 1914'te hizmete açılmıştır.

WikiLeaks[değiştir | kaynağı değiştir]

WikiLeaks internet sitesinde yayınlanan ve Amerika Birleşik Devletleri diplomatik belge sızıntısı olarak bilinen belgelere göre ABD, Panama Kanalı'nın genişletilmesi ihalesinin, ihaleyi kazanan İspanyol Sacyr Vallehermoso firmasından alınarak Amerikalı Bechtel firmasına verilmesi için Panama hükûmetine baskı yapmış.^[3]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kanal
• Nikaragua Kanalı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Panama Kanalı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Panama ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Mimarlık ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.