George de Mestral (19 Haziran 1907 - 8 Şubat 1990) İsviçreli elektrik mühendisi ve kendisinin Velcro adını verdiği cırt cırtın mucididir.

Biyografisi[değiştir | kaynağı değiştir]

George de Mestral, babası inşaat mühendisi Albert de Mestral ve annesi Marthe de Goumoens'in oğlu olarak Lozan yakınlarındaki Colombier, İsviçre'de doğdu. De Mestral on iki yaşında oyuncak bir uçak tasarladı ve patentini aldı.

Eğitimini Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne'da tamamlayıp 1930 yılında mezun olduktan sonra bir mühendislik şirketinin atölyesinde çalıştı. Köpeğiyle yürüyüşe çıkıp geri döndüğünde köpeğinin kürkünün dikenli tohum kabuklarıyla kaplandığını gördü. Sonra 1948'den başlayarak on yıl boyunca kanca ve halka bağlantı elemanlarını ''Türkçede cırt cırt olarak anılır'' icat etmek için çalıştı. 1955'de cırt cırtın patentini alıp sonunda milyon dolarlık bir şirket yoluyla yılda 55.000 km cırt cırt bant satmayı başardı. Velcro markasının dünya lisansını sattı ve kendi İsviçre fabrikasından gelen kar ve telif haklarıyla yaşadı.

Velcro kelimesi Fransızca kökenli olup velours = kadife ve crochet = kanca kelimelerinin ilk hecelerinin birleşimdir ve naylondan yapılan iki şeritten yapılır. Şeridin birisinin üzeri küçük döngülerden oluşan yığınla kaplıdır. Karşısındaki diğer şeritse küçük naylon kancalarla kaplıdır. Birbirine bastırıldıklarında şeritler yapışır ama kolaylıkla ayrılabilir sonra yeniden yapıştırılabilirler.

George 1932'de Jeanne Schnyder ile 1949'da Monique Panchaud de Bottens ile ve sonra da Helen Mary Dale ile olmak üzere üç kez evlendi.

1966'da babasının ölümü üzerine Mestral Colombier'deki aile evi olan château Saint-Saphorin-sur-Morges Mestral Kalesi'ni miras olarak aldı.

De Mestral İsviçre'deki öldüğü Commugny'de gömüldü. Belediye ölümünden sonra onuruna^[1] bulvarın adını L'avenue George de Mestral yaptı.

Cırt cırtı bulduğu için 1999'da adı Ulusal Mucitler Holü'ne konuldu.^[2]

Cırt Cırtın İcadı[değiştir | kaynağı değiştir]

Daha fazla detay için, bkz. Velcro'nun Tarih Bölümü.

1941'de Alplerde köpeğiyle bir av gezisinden döndükten sonra De Mestral önce cırt cırtı kavramlaştırdı.^[3][4][5] Köpeğinin postuna ve kendi giysisine takılan birkaç dulavratotunun dikenli tohum kabuğunu çıkardıktan sonra bunun nasıl olduğunu merak etti. Mikroskop altında onları inceledi ve yüzlerce "kancalar"ın giysi, hayvan postu, ya da kıl gibi bir döngülü şeye yakalandığını fark etti.^[6] Kancaları ve halkaları nasıl kopyalayacağını anlayabilseydi iki malzemeyi tersine çevrilebilir şekilde basit bir şekilde,^[4] bağlama olasılığı yapılabileceğini gördü.^[5]

Başlangıçta insanlar onu ve fikrini ciddiye almayı reddetti. Fikrini, o zamanlar dokumacılık merkezi olan Lyon'a götürdü. Burada kendisi için işe yarayan iki pamuk şeridi yapan bir dokumacıdan yardım almayı başardı. Bununla birlikte, pamuk çabuk yıprandı, bu yüzden de Mestral sentetik liflere döndü.^[6] Deneme ve yanılma yoluyla en iyi sentetik olarak naylon'u seçti ve sonunda naylonun sıcak kızılötesi ışık altında dikildiğinde bağlantı elemanının kanca tarafı için mükemmel olan kancalar oluşturduğunu keşfetti.^[5]

Kancaların nasıl yapılacağını anlasa da, süreci mekanize etmek ve ilmekli tarafı yapmak için henüz bir yol bulamamıştı. Ardından, naylon ipliğin ilmekler halinde dokunduğunda ve ısıl işlem gördüğü zaman şeklini koruduğunu ve esnek olduğunu buldu ancak ilmeklerin birçok kez sabitlenip açılabilmesi için sadece doğru noktada kesilmesi gerekiyordu. Vazgeçmenin eşiğindeyken aklına yeni bir fikir geldi. Bir çift makas satın aldı ve ilmeklerin tepelerini traşladı, böylece ilmeklerle mükemmel şekilde eşleşen kancalar yaptı.^[6]

Kancaların dokuma sürecini mekanize etmek sekiz yıl sürdü ve ilmekleri dokunduktan sonra kesen tezgahı oluşturmak bir yıl daha sürdü. Toplamda, çalışan mekanize bir süreç oluşturmak on yıl aldı.^[6]

1951'de İsviçre'de patent fikrini sundu ve patent 1955'te verildi.^[5]

De Mestral hemen yüksek talep bekledi. Birkaç yılda başka patentler aldı ve daha sonra Almanya, İsviçre, İngiltere, İsveç, İtalya, Hollanda, Belçika ve Kanada'da atölyeler açtı.

1957'de ABD'deki Manchester, New Hampshire tekstil merkezine doğru yayıldı.^[6]

De Mestral, Fransızca kelime velours ("kadife") ve crochet ("kanca") bir birleşimi olan Velcro adını hem buluşuna hem de bağlantı sistemini üretmeye ve pazarlamaya devam eden şirketine verdi.^[5][7] Ancak cırt cırtın tekstil sanayisinde kullanımı kısmen görünüşünden dolayı zaman aldı.

1960'ların başlarındaki cırt cırt kumaşçıların zevksiz ucuz artık kumaş parçalarından yapılmış gibi görünüyordu.^[8] Velcro® marka cırt cırt için ilk dikkate değer kullanım havacılık ve uzay endüstrisinden geldi burada astronotlara hantal Uzay elbisesisi içine ve dışına hareketlerde yardım etti.

Sonunda, kayakçılar giymesi ve çıkarması daha kolay kayak takımının benzer avantajları fark etti. Kısa süre sonra bunları Scuba ve deniz teçhizatı izledi.

De Mestral patentini başarısızlıkla güncellemeye çalıştı. 1978'de ise patent sona erdi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta George de Mestral ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• "Le château de Saint Saphorin sur Morges" 19 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at Swiss Castles
• Short biography at National Inventors Hall of Fame
• New York Times Obituary written by Reuters