Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Mayıs 2009)

Makale serilerinden
Hak
Kuramsal ayrımlar Alacak hakları ve serbestlik hakları Aynî haklar Bireysel ve grup hakları Doğal haklar Negatif ve pozitif haklar
İnsan hakları Sivil haklar Ekonomik, sosyal ve kültürel haklar Üç nesil
Sahibine göre haklar Alacaklar Anneler Azınlıklar Babalar Bitkiler Ceninler Çocuklar Hastalar Hayvanlar Engelliler Erkekler Gençler İnsanlar İşçiler Kadınlar Krallar LGBT Öğrenciler Silahlar Şüpheli ve sanık hakları Tüketiciler Uluslararası Yaşlılar Yazarlar Yerliler
Diğer hak grupları Sivil haklar Dijital Dil hakları Meşru müdafaa Mülkiyet Self determinasyon Üreme Telif
g t d

Gençlik hakları, gençlerin sivil haklarını genişletme amacı güden düşünce öbeğidir. Çıkış kaynağı; gençlik birlikleri ve kuşaklararası eşitlik yoluyla savaşılan ephebiphobia, erişkincilik ve yaş ayrımcılığı gibi tutumlara karşı gösterilen tepkidir.

Geçmiş[değiştir | kaynağı değiştir]

1930'larda bağımsız bir hareket olarak ortaya çıkan gençlik hakları, sivil haklar ve kuşaklararası eşitlikle birlikte anılmıştır. Kökleri Büyük Bunalım dönemindeki genç eylemciliğine dayanan hareket; sivil haklar savaşımı, Vietnam Savaşı karşıtlığı ve benzer birçok hareketi etkilemiştir. Gençlik hakları, İnternet'in etki alanının genişlemesiyle yeniden öne çıkmaya başlamıştır.

Temel konular[değiştir | kaynağı değiştir]

Gençlik hakları savunucuları; erillik, erişkincilik ve yaş ayrımcılığı gibi tarihi algılamalar ile çocuk ve gençlik korkusu gibi olguları önemserler.

Toplumsal yaşamı düzenleyen yasaların bu algılamalardan etkilendiği düşüncesi de gençlik hakları savunucularına aittir. Olgunluk yaşı, çocuk işçi hakları, çalışma hakkı yasaları, sokağa çıkma yasakları, içki içme yaşı, araç kullanma yaşı, çocuk aldırma, korumalı evlatlık, fiziksel cezalandırma, reşitlik yaşı ve zorunlu askerlik konuları da bu kapsamda değerlendirilmektedir.

Gençlik haklarının okullardaki uygulamasına ilişkin konular ise sıfır hoşgörü, in loco parentis ve öğrenci haklarıdır. Evokullulaşma, okulsuzlaşma ve alternatif okullar; popüler gençlik hakları sorunlarındandır.

Gençlik hakları savaşımı uzun yıllardan bu yana toplumsal uğraş konusu üzerinde odaklanmaktadır. Oy verme ve aday olma yaşlarını düşürerek gençlik haklarını genişletme çabalarının yanı sıra, seçilen gençlerin belediye meclisi üyesi ya da Belediye Başkanı olarak görev almalarını sağlamaya yönelik çalışmalar da yapılmıştır.

Gençlik hakları savunucularının sözü edilen hakları geliştirme yolları, gençlik programları ve gençlik örgütleri kurmaktır. Asıl amaç, bu kuruluşların gençlik eylemciliği, gençlik katılımı, gençliğin sesi ve kuşaklararası eşitliği güçlendirmesinin sağlanabilmesidir.

Hareket[değiştir | kaynağı değiştir]

"Gençliğin kurtuluşu" olarak da bilinen "gençlik hakları hareketi", yaş ayrımcılığına karşı savaşım veren ve "ergenlik yaşından küçük" (çoğu ülkede 18 yaşından küçük olanlar) gençlerin sivil haklarını güvence altına almaya çalışan bir halk hareketidir. Hareket, görünürde pedofobi ve ephebiphobiaya karşıdır ve kuşaklararası eşitliğin geliştirilmesini amaç edinir.^[1]

Gençlik hakları savunucuları kendilerini çocuk hakları savunucularından ayırmakta ve bu kişilerin erillik, pedofobi (çocuk korkusu) ve erişkinciliği istemeden de olsa güçlendirdiğini öne sürmektedirler.^{[kaynak belirtilmeli]} Çocuk hakları gönüllülerinin oluşturduğu Çocukları Koruma Fonu gibi kuruluşların 1970'lerdeki yönergeleri de gençlik hakları savunucularının elini güçlendirir niteliktedir.^[2]

Avrupa'daki kuruluşlar[değiştir | kaynağı değiştir]

İskoçya'daki Article 12 ve Almanya merkezli K.R.A.T.Z.A. uluslararası gençlik hakları kuruluşlarındandır. 2001 yılında kurulmuş olan İnsan Hakları İçin Gençlik kuruluşu 1995-2004 yılları arasındaki dönemi kapsayan İnsan Hakları Eğitimi On Yılı'nda Birleşmiş Milletler'le yaptığı eşgüdüm çalışması kapsamında bir yazı yarışması düzenlemiştir.^[3]

Birleşik Devletler'deki kuruluşlar[değiştir | kaynağı değiştir]

"Ulusal Gençlik Hakları Kurumu", Birleşik Devletler'in temel gençlik hakları kuruluşudur. Ülke çapında etkin olan kurum, medyada da kayda değer bir söz hakkına sahiptir. "The Freechild Project" adlı kuruluş ise gençlik hakları sorunlarını, kuruluşundan bu yana gençliğin gelişimine katkı yapmış olan kurumların gündemine taşımasıyla ünlenmiştir. Küresel Gençlik Ağı, dünyanın dört bir yanından gençleri bilinçlendirmekte ve Peacefire, gençlik hakları girişimcileri için teknoloji desteği sunmaktadır.

John McCardell, Jr. tarafından kurulmuş olan Choose Responsibility ve bu kuruluşun ardılı olan "Amethyst Initiative", içki içme yaşını temel gündem maddesi olarak kabul etmektedir. Choose Responsibility, yaş sınırının 18 olmasını desteklerken The Amethyst Initiative, alkol kültürüne önem vermekte ve içki içme yaşının bilinçli alkol tüketimi üzerindeki etkisini incelemektedir.

Ünlü destekçileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Gençlik hakları tüm dünyada birçok kişi ve kurum tarafından tanıtılmıştır. 1960'lar ve 70'lerde öne çıkan John Caldwell Holt, Richard Farson, Paul Goodman ve Neil Postman; temel gençlik hakları sorunlarını (eğitim, yürütme, toplumsal hizmetler ve yurttaşlık) işlemişlerdir.

Yazılı ve görsel medyada sık sık yer alan Alex Koroknay-Palicz, gençlik haklarının en güçlü savunucularından biri olarak kabul edilmektedir. Ünlü bir toplumbilimci olan Mike A. Males de gençlerin Birleşik Devletler'deki haklarına ilişkin birçok kitap yayımlamıştır. Robert Epstein ise gençlerin toplumsal hak ve yükümlülüklerinin kapsamının genişletilmesi konusunda katkıları olan bir yazardır. Taking Children Seriously'den Sarah Fitz-Claridge, Peacefire'dan Bennett Haselton ve "The Freechild Project"'ten Adam Fletcher gibi kurumsal kişilikler, gençlik haklarının geliştirilmesine yönelik yerel, ulusal ve uluslararası çalışmalar yapmaktadırlar.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• 18 Yaş Altı Hareketi 30 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• İrlanda Ulusal Gençlik Web Sitesi 1 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kuzey Amerika'daki Gençlik Hakları Üzerine Bir İnceleme