Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihî Alanı'ndaki şehitlikler ve eserler listesi

Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı
Tür	Tarihi Alan
Konum	Eceabat ilçesi, Çanakkale, Türkiye
Koordinatlar	Kilye Mevkii
Yüzölçümü	33.000 hektar
Açılış	19.06.2014
İşletmeci	Çatab Yönetimi
Durum	Faaliyette
Resmî site	catab.ktb.gov.tr

Gelibolu Yarımadası'ndaki anıt ve düzenlemelerin bugünkü görünümünü alması 1970 yılında Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı'nın kurulması ve devamında 19.06.2014 yılında Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı'nın faaliyete geçmesiyle oluşmuştur. Öncesinde,1916 Şevki Paşa haritasının hazırlanması ve Muharebeler sırasında ve hemen sonra yapılmış birkaç mütevazı anıt ve tekil şehitlikler dışında, 1940'lara varıncaya kadar Gelibolu Tarihi alanında önemli bir faaliyet olmadı. 1940'larda Nuri Yamut Anıtı (1943), Çanakkale Şehitler Abidesi proje yarışması (1944) ve başka girişimlerle başlayan ilgi 1970'lere kadar yavaş bir tempoyla sürdü. 1973 yılında Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı ilanı anıtlarla ilgili faaliyetlerde gelişmeler yaşanmasına olanak sağladı.

1980'lere gelene kadar "TMP" (Türkiye Milli Parklar Genel Müdürlüğü) yönetimi birkaç anıt yarışması düzenledi. Bu kapsamda önemli miktarda anıtı da hayata geçirdi. Ancak, 1980'lerde Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü devreye girdi ve "Sembolik Şehitlikler, Kahramanlık Anıtları" akımı başlatarak, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı'nın sınırları içinde yirminin üzerinde eser ortaya çıkardı. 2005 yılında ise Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı'nın içerisinde önemli faaliyetler gerçekleştirilerek, Tarihi Milli Park içerisinde yeni şehitlik yapıldı. Şehitlik ve eserlerle ilgili köklü bakım ve renovatif çalışmalar yapıldı. Tarihi Alan içerisindeki yolların bakım ve asfaltlanması gerçekleştirildi.

Çatab logosu[değiştir | kaynağı değiştir]

Çevre ve Orman Bakanlığı'nın Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı'nın tanıtımında etkinlik sağlamak için düzenlenen 'Logo Yarışması'nda 416 eser arasından birinciliği Ayşen Tuğba Doruk'un eseri kazandı. (Yarışmada ikincilik ödülünü Murat Bektaş, üçüncülüğü ise Barış Atiker kazandı.) Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürü Prof. Dr. Mustafa Kemal Yalınkılıç, tasarımın teknik özelliklerinin yanı sıra tarihi yarımadanın niteliklerini veren detayları da içermesinin jüri tarafından dikkate alındığını söyledi.

Açıklamada şöyle denildi: "Logoda yer alan renklerin bayrak kırmızısı ve beyaz olması bayrağımıza çağrışım yapmaktadır. Asker figürü, 1. Dünya Savaşı’nda Çannakkale cephesinde Türk askerinin kıyafeti ile verilerek tarihi olaya gönderme yapılmaktadır. Boğazda kararlılıkla duran Türk askeri illüstrasyonu Çanakkale’nin geçilmediğini ve geçilemeyeceğini vurgulamaktadır. Gelibolu Yarımadası aynı zamanda askerin arkasına açılan bir melek kanadı gibi yerleştirilerek şehitlerimizin ruhaniyetine gönderme yapılmaktadır."^[1]

Türk şehitlik ve anıtları envanteri[değiştir | kaynağı değiştir]

Gelibolu Yarımadası Barış Parkı Uluslararası Fikir ve Tasarım Yarışması hazırlıkları bağlamında, TMP içindeki Türk şehitlik ve anıtları teker teker tespit edilmiş ve bir katalog çalışmasındaa ayrıntılı olarak verilmişti.

Suvla : Anafartalar cephesi - 05 adet
Conkbayırı : Kabatepe-Arıburnu (Anzak) cephesi - 16 adet
Seddülbahir : Alçıtepe cephesi - 15 adet
Kilitbahir-Eceabat yöresi - 08 adet
GYTMP Sınırları dışında - 11 adet
Toplam Şehitlik ve Anıtlar - 55 adet

Toplam ellibeş (55) adet Türk şehitlik ve anıtı hakkında Katalog çalışmalarındaki bilgilerin izleyen bölümde tekrar ayrıntılı sunulmasında yarar görülmektedir. Çünkü, bu şehitlik ve anıt stoğu TMP’ın temel kaynak değeri olup, bu bilgi ve veri tabanının TMP UDGP çalışması bağlamında "TMP Türk Şehitlik ve Anıtlar Envanteri" olarak derlenmesi ve zaman içinde güncelleştirilip, zenginleştirilerek kullanılması gerekmektedir. Bu, TMP yönetimine düşen önemli bir görevdir. (kaynaklar daha sonra eklenecektir)

Tanıtım Merkezleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı
Şehitler Abidesi

Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı
Dur Yolcu Kitabesi

Milli Park idare ve ziyaretçi merkezi - (Kilitbahir bölgesi)
Kilye Koyu ana tanıtım merkezi - (Kilitbahir bölgesi)
Kabatepe tanıtım merkezi - (Conkbayırı bölgesi)
Alçıtepe tanıtım merkezi - (Seddülbahir bölgesi)
Seddülbahir tanıtım merkezi - (Seddülbahir bölgesi)

Dinlenme Noktaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Anıtlar[değiştir | kaynağı değiştir]

No	360°	İsim	bölge	Katalog	Yapım	Tescil	Yeri	Sembolik anıt
01	-	Alçıtepe Garnizon Anıtı	Seddülbahir	Aa40	bilinmiyor	14.11.1980	Alçıtepe Köyü, sınırı ask. alan	sembolik anıt
02	360° 9 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Atatürk Anıtı	Conkbayırı Anıtları	Aa19	bilgi yok	14.11.1980	Conkbayırı	sembolik anıt
03	-	Büyük Kemikli Anıtı	Conkbayırı	Aa36	bilinmiyor	17.06.1991	Büyükkemikli Burnu	sembolik anıt
04	360° 7 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Conkbayırı Mehmetçik Anıt Yazıtları	Conkbayırı	Aa18	bilgi yok	14.11.1980	Conkbayırı	sembolik anıt
05	-	Dumlupınar Anıtı^[2]	Gelibolu	Katalog dışı	2003	23.02.2003	Gelibolu ilçesi sahili	sembolik anıt
06	-	İlk Şehitler Anıtı	Seddülbahir	Aa26	1986	17.06.1991	Seddülbahir Kalesi girişi	sembolik anıt
07	-	Kabatepe Arıburnu Sahil Anıtı	Conkbayırı	Aa22	1985	17.06.1991	Arıburnu güneyi	sembolik anıt
08	-	Kabatepe Tanıtım Merkezi Anıtı	Conkbayırı	Aa08	bilgi yok	bilgi yok	Kabatepe tanıtım merkezi	sembolik anıt
09	360° 25 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Kanlı Sırt Anıtı	Conkbayırı	Aa10	bilinmiyor	14.11.1980	Kabatepe-Conkbayırı, Kanlısırt	sembolik anıt
10	360° 12 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Mareşal Fevzi Çakmak Harp Karargâh Anıtı	Seddülbahir	Aa44	1941	14.11.1980	Alçıtepe Köyü, 2.7 km doğu	sembolik anıt
11	360° 19 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Mehmet Çavuş Anıtı	Conkbayırı	Aa15	1934	14.11.1980	Cesaret tepe yolu	sembolik anıt
12	360° 3 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Mehmetçiğe Saygı Anıtı	Conkbayırı	Aa09	bilgi yok	bilgi yok	Kabatepe-Conkbayırı, Kanlısırt	sembolik anıt
13	360° 8 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Seyit Onbaşı Anıtı	Kilitbahir	Aa02	bilgi yok	bilgi yok	Kilitbahir, Havuzlar yolu	sembolik anıt
14	360° 2 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Son Ok Anıtı	Seddülbahir	Aa41	1948	14.11.1980	Alçıtepe Köyü, 500 m batı	sembolik anıt
15	-	Su Yatağı Anıtı	Conkbayırı	Aa17	bilgi yok	14.11.1980	Conkbayırı-Kemalyeri yolu	sembolik anıt
16	360° 10 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Tarihe Saygı Anıtı ve Parkı^[3]^[4]^[5]	Eceabat	Katalog dışı	2008	17.03.2008	Eceabat iskelesi yanı	sembolik park
17	-	Türk Askerine Saygı Anıtı	Conkbayırı	Aa14	1992	bilgi yok	57 Alay Şehitliği karşısı	sembolik anıt
18	360° 21 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Zığındere Nuri Yamut Anıtı	Seddülbahir	Aa43	1943	14.11.1980	Alçıtepe Köyü, 2.6 km batı	sembolik anıt

Şehitlikler ve anıtlar[değiştir | kaynağı değiştir]

No	360°	İsim	bölge	Katalog	Yapım	Tescil	Yeri	Gerçek şehitlik
01	-	Damakçılık Bayırı Şehitliği ve Anıtı	Conkbayırı	Aa23	bilinmiyor	bilgi yok	Damakçılık Bayırı'nın kuzeybatısı	bilgi yok
02	-	Gözetleme Tepe Şehitliği ve Anıtı	Seddülbahir	Aa39	1939	bilgi yok	Alçıtepe Köyü, 4.5 km kuzeyi	gerçek şehitlik
03	-	Kireçtepe Şehitliği ve Anıtı (Jandarma Şehitliği)	Conkbayırı	Aa35	1916	14.11.1980	Kireçtepe Sırtları, Kapanca Tepe	gerçek şehitlik
04	-	Rumeli Mecidiye Şehitliği ve Anıtı	Kilitbahir	Aa01	1969	14.11.1980	Kilitbahir Namazgah Tabyası	gerçek şehitlik
05	360° 6 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Sargıyeri Anıtları ve Şehitliği	Seddülbahir	Aa42	1943	14.11.1980	Alçıtepe Köyü, 1 km batı	sembolik şehitlik
06	360° 10 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Yahya Çavuş Şehitliği ve Anıtı	Seddülbahir	Aa29	1962	14.11.1980	Ertuğrul Koyu	sembolik şehitlik
07	-	Yusufçuk Tepe Anıtları (Mestan Tepe Şehitlikleri)	Conkbayırı	Aa34	bilinmiyor	14.11.1980	Yusufçuktepe	bilgi yok

Şehitlikler[değiştir | kaynağı değiştir]

No	360°	İsim	bölge	Katalog	Yapım	Tescil	Adres	Gerçek şehitlik
01	360° 3 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	57. Alay Şehitliği	Conkbayırı	Aa13	1992	bilgi yok	Kılıçbayır’ın güney ucu	sembolik şehitlik
02	360° 10 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	57. Alay Yarbay Hüseyin Avni Şehitliği	Conkbayırı	Aa13	1992	bilgi yok	Kılıçbayır’ın güney ucu	sembolik şehitlik
03		Akbaş Şehitliği	GYTMP Sınırı	Aa31	bilinmiyor	14.11.1980	Akbaş Limanı koyu	bilgi yok
04		Alçıtepe (Kirte) Şehitliği	Seddülbahir	??	??	??	??	??
05	360° 24 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Anafartalar Şehitliği	Conkbayırı	Aa33	bilgi yok	14.11.1980	B.Anafarta Köyü, 250 m batı	gerçek şehitlik
06	-	Balkan Harbi Şehitliği	Gelibolu	??	??	??	??	??
07	360° 15 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Çamburnu Şehitliği	Eceabat	Aa06	1962	14.11.1980	Eceabat, Çamburnu	bilgi yok
08	-	Çamtekke Şehitliği (Kumköy Şehitliği)	Conkbayırı	Aa32	bilinmiyor	bilinmiyor	B.Anafarta Kumköy yolu	gerçek şehitlik
09	360° 21 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Çataldere Şehitliği	Conkbayırı	Aa49	2006	bilgi yok	Conkbayırı yolu üzerinde	bilgi yok
10	-	İsimsiz Topçu Şehitliği	Seddülbahir	Aa45	bilinmiyor	bilgi yok	Alçıtepe Köyü-Alçıtepe yolu	bilgi yok
11	-	İsimsiz Topçu Yüzbaşı Şehitliği	Eceabat	Aa05	bilinmiyor	14.11.1980	Kilitbahir, 800 m kuzeyi	bilgi yok
12	-	İsimsiz Yüzbaşı Şehitliği	Eceabat	Aa07	bilinmiyor	14.11.1980	Eceabat, Çamburnu TMP Merk.	bilgi yok
13	-	İstihkam Yüzbaşı Tahir Bey Şehitliği	Eceabat	-	-	-	-	-
14	-	Gelibolu Şehitliği	Gelibolu	-	-	-	-	-
15	360° 25 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	GYT Milli Parkı Sembolik Şehitliği	Conkbayırı	-	-	-	-	-
16	360° 18 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Havuzlar Şehitliği	Kilitbahir	-	-	-	-	-
17	-	Karayörük Deresi Şehitliği	Conkbayırı	-	-	-	-	-
18	360° 8 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Kaymakam (Yarbay) Hasan Bey Şehitliği	Seddülbahir	-	-	-	-	-
19	360° 12 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Kesikdere Şehitliği	Conkbayırı	-	-	-	-	-
20	-	Kocadere Hastane Şehitliği	Conkbayırı	-	-	-	-	-
21	-	Ortaköy Şehitliği	Gelibolu	-	-	-	-	-
22	-	Sancaktar Kerami Şehitliği	Gelibolu	-	-	-	-	-
23	-	Seddülbahir Cephane Şehitliği	Seddülbahir	-	-	-	-	-
24	-	Soğanlıdere Hava Şehitliği	Kilitbahir	-	-	-	-	-
25	360° 2 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Soğanlıdere Hastane Şehitliği	Kilitbahir	-	-	-	-	-
26	360° 18 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Şahindere Şehitliği	Kilitbahir	-	-	-	-	-
27	360° 9 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Üsteğmen Nazif Çakmak Şehitliği	Conkbayırı anıtları	-	-	-	-	-
28	-	Yalova Şehitliği	GYTMP Sınırı	-	-	-	-	-
29	360° 23 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Yüzbaşı Mehmet Şehitliği	Conkbayırı	-	-	-	-	-

Diğer eserler ve alanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

No	360°	İsim	bölge	Katalog	Yapım	Tescil	Adres	Gerçek şehitlik
01	360° 23 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Arıburnu Yarları	Conkbayırı	-	-	-	-	-
02	360° 25 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Anzak Koyu	Conkbayırı	-	-	-	-	-
03	-	Anzak Koyu Yazıtı (Arıburnu Sahil Kitabesi)	Conkbayırı	-	-	-	-	-
04	-	Anzak Tören Alanı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
05	360° 9 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Atatürk’ün Saatinin Parçalandığı Yer	Conkbayırı anıtları	-	-	-	-	-
06	360° 19 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Atatürk’ün Gözetleme Yeri	Conkbayırı	-	-	-	-	-
07	-	Büyük Kemikli ve Küçük Kemikli Burnu	Conkbayırı	-	-	-	-	-
08	360° 12 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Conk Bayırı Siperleri	Conkbayırı anıtları	-	-	-	-	-
09	-	Dur Yolcu Kitabesi	Eceabat	-	-	-	-	-
10	-	Ertuğrul Koyu	Seddülbahir	-	-	-	-	-
11	360° 29 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Kemal Yeri Yazıtı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
12	-	Lağım Tüneli	Conkbayırı	-	-	-	-	-
13	-	Mesudiye Topu	Conkbayırı	-	-	-	-	-
14	360° 7 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Seyirtepe Manzara	Seddülbahir	-	-	-	-	-
15	-	Sfenk	Conkbayırı	-	-	-	-	-
16	360° 25 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Şehitler Abidesi	Seddülbahir	-	-	-	-	-
17	-	Talat Göktepe Anıtı	Conkbayırı	-	-	-	-	-

Mezarlar ve mezarlıklar[değiştir | kaynağı değiştir]

No	360°	İsim	bölge	Katalog	Yapım	Tescil	Adres	Gerçek şehitlik
01	-	Alman Hemşire Madam Erika Mezarı	GYTMP Sınırı	-	-	-	-	-
02	-	Asteğmen Halit Efendi Mezarı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
03	-	Binbaşı Ali Zeynel Abidin Mezarı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
04	-	Conkbayırı Şehitlik Mezarı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
05	-	Er Halil İbrahim Mezarı	Seddülbahir	-	-	-	-	-
06	360° 25 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Meçhul Asker Mezarı	Seddülbahir	-	-	-	-	-
07	360° 18 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Mustafa Efendi Mezarlığı (Şahindere Şehitliği)	Kilitbahir	-	-	-	-	-
08	-	Müftü Efendi Mezarı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
09	-	Üsteğmen Ali Rıza Efendi Mezarı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
10	-	Üsteğmen Hasan Tahsin Efendi Mezarı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
11	-	Yarbay Halit Bey Mezarı	Büyük Anafarta	-	-	-	-	-
12	-	Yarbay Ziya Bey Mezarı	Büyük Anafarta	-	-	-	-	-

Yabancı mezarlık ve anıtlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Gelibolu Yarımadası üzerinde toplam 36 adet yabancı anıt ve mezarlık bulunmaktadır. Bunlardan 34 adedi Anzak'lara ait olurken, bir adedi Fransa'ya ve bir adedi de İngilizlere ait. Son olarak Yeni Zelanda'ya ait bir adet Ulusal Şehtilik Anıtı mevcut. Bu anıt ve mezarlıklar, Lozan Antlaşması'nın 124-136 nolu maddeler arasındaki anlaşma hükümleri ile koruma altına alınmış^[6] ve bakım-onarımını merkezi Londra’da bulunan İngiliz Milletler Topluluğu Harp Mezarlıkları Komisyonu'na^[7] bağlı Çanakkale’deki İngiliz Milletler Topluluğu Harp Mezarlıkları Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Yabancı anıt ve mezarlıkların bulunduğu topraklar hiçbir şekilde yabancılara ait değildir, sadece onlara tahsisli topraklardır. Anlaşma hükümleri gereği anıt ve mezarlıkların olduğu yerlerde bayrak ve asker bulunduramazlar. Yabancı anıt ve mezarlıklar Çanakkale Savaşı sonucu düşmanın ulaşabildiği en son hat üzerine inşa edilmişlerdir.

Avustralya Hükûmetine bağlı olan "Departement of Veterans' Affairs",^[8] yani 'Şehitlikler Departmanı İlişkileri'nin resmi internet sitesinde burada yayımlanan bilgiye göre alttaki liste şekillendirilmiştir. Anzaklar kendi mezarlıklarının bulunduğu yerleri 2 isimledirmeyle adlandırıyorlar; North Graves, yani 'Kuzey mezarlıklar' ve South Graves, yani 'Güney mezarlıklar'.^[9] Gelibolu Yarımadası'nda bulunan bütün bu yabancı mezarlıklar "Anzak Mezarlıkları" olarak isimlendiriliyor Avustralya Şehitlikler Departmanı tarafından.

Kuzey cephesi mezarlık ve eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

No	360°	İsim	bölge	Katalog	Yapım	Tescil	Adres	Ölü sayısı
01	-	4th Battalion Parade Ground Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
02	-	7th Field Ambulance Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
03	-	Arı Burnu Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
04	360° 23 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Avustralya Anzak Siperleri	Conkbayırı	-	-	-	-	-
05	-	Azmak Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
06	-	Baby 700 Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
07	-	Beach Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
08	-	Canterbury Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
09	-	Chanak Consular Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
10	360° 10 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Chunuk Bair Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
11	360° 10 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Courtney and Steele's Post Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
12	360° 8 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Embarkation Pier N.2 Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
13	-	Green Hill Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
14	-	Hill 10 Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
15	-	Hill 60 Mezarlığı ve Anıtı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
16	-	Johnston's Jolly Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
17	-	Lalababa Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
18	360° 4 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Lone Pine (Tek Çam) Anıt ve Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
19	-	N.Z No 2 Outpost Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
20	-	No 2 Outpost Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
21	-	Plugge's Plateau Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
22	360° 24 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Quinn's Post Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
23	-	Shell Green Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
24	-	Shrapnel Valley Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
25	-	The Farm Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
26	360° 24 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	The Nek Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
27	-	Twelve Tree Copse Mezarlığı ve Anıtı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
28	360° 24 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Walkers Ridge Mezarlığı	Conkbayırı	-	-	-	-	-
29	360° 9 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Yeni Zelanda Ulusal Şehtilik Anıtı	Conkbayırı anıtları	-	-	-	-	-

Güney cephesi mezarlık ve eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

No	360°	İsim	bölge	Katalog	Yapım	Tescil	Adres	Ölü sayısı
01	360° 25 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Fransız Anıtı ve Mezarlığı	Seddülbahir	-	-	-	-	-
02	360° 24 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	İngiliz Cape Helles Anıtı	Seddülbahir	-	-	-	-	-
03	-	Lancashire Landing Mezarlığı	Seddülbahir	-	-	-	-	-
04	-	Pink Farm Mezarlığı	Seddülbahir	-	-	-	-	-
05	-	Redoubt Mezarlığı	Seddülbahir	-	-	-	-	-
06	-	Skew Bridge Mezarlığı	Seddülbahir	-	-	-	-	-
07	-	Twelve Trees Copse Mezarlığı	Seddülbahir	-	-	-	-	-
08	-	V Beach Mezarlığı	Seddülbahir	-	-	-	-	-
09	-	Wylie Grove Mezarlığı	Seddülbahir	-	-	-	-	-

Anadolu yakası şehitlikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

No	İsim	bölge	Katalog	Yapım	Tescil	Adres	Gerçek şehitlik
01	18 Mart Tabelası	Çanakkale ilçesi	-	-	-	-	-
02	Anadolu Hamidiye Şehitliği ve Anıtı	Çanakkale ilçesi	-	-	-	-	-
03	Biga Şehitliği ve Anıtı	Biga	-	-	-	-	-
04	Çardak Arıburnu Şehitliği	Lapseki	-	-	-	-	-
05	Hasan Mevsuf Şehitliği ve Anıtı	Çanakkale ilçesi	-	-	-	-	-
06	Hastane Bayırı Şehitliği ve Anıtı	Çanakkale ilçesi	-	-	-	-	-
07	İntepe Hava Şehitliği	Çanakkale ilçesi	-	-	-	-	-
08	Köse Burnu Tabya Şehitliği ve Anıtı	Çanakkale ilçesi	-	-	-	-	-
09	Kumkale Şehitliği	Çanakkale ilçesi	-	-	-	-	-
10	Lapseki Şehitliği	Lapseki	-	-	-	-	-

Tabyalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihi ve turistik açıdan önemli bir yere sahip olan Çanakkale'de il genelinde 19 tabyanın bulunduğu bildirildi. Çanakkale'de 3 yıl önce vefat eden araştırmacı-yazar Ramazan Eren tarafından derlenen Çanakkale ve yöresindeki Türk devri eserlerinin anlatıldığı kitapta, il genelinde 19 tabyanın bulunduğu ifade ediliyor. Tabyaların büyük kısmı çetin muharebelere sahne olan Çanakkale il merkeziyle Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı'nda bulunuyor. Bu Tabyalarının büyük kısmının halen ayakta olduğu belirtiliyor.

Bu tabyalardan en eskilerinden birinin de 1839 ile 1861 yılları arasında Sultan Abdülmecid tarafından yaptırılan Anadolu Mecidiye tabyası olduğunun belirtildiği kitapta, tabyanın 1882 yılında Sultan II. Abdülhamid tarafından onarılarak yeni surlar ilave edildiği anlatılıyor. Bunun dışında en eski tabyalardan birisinin de 1853-1856 yılları arasında Osmanlı ile Rusya arasındaki Kırım Savaşı sırasında boğaz trafiğinin güvenliğini sağlamak için yaptırılan Bolayır tabyalarının olduğunun ifade edildiği kitapta, Çanakkale’nin adeta bir tabya zengini il olduğu dile getiriliyor. Bu arada, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı’nda uzun devreli gelişim planı çerçevesinde yeniden restore edilen tabyaların pırıl pırıl hali takdir topluyor.

Avrupa Yakası[değiştir | kaynağı değiştir]

Domuzdere Tabyası - (Alçıtepe bölgesi)
Değirmenburnu Tabyası - (Kilitbahir bölgesi)
Ertuğrul Tabyası - (Seddülbahir bölgesi)
Kayalık Tepe Tabyası - (Conkbayırı bölgesi)
Namazgâh Tabyası - (Kilitbahir bölgesi)
Rumeli Hamidiye Tabyası - (Kilitbahir bölgesi)
Rumeli Mecidiye Tabyası ve Şehitliği - (Kilitbahir bölgesi)
Yıldız Tabyası - (Kilitbahir bölgesi)

Anadolu Yakası[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaleler[değiştir | kaynağı değiştir]

Akbaş Kalesi - (Kilitbahir bölgesi)
Bigalı Kalesi - (Kilitbahir bölgesi)
Çamburnu Kalesi - (Kilitbahir bölgesi)
Çimenlik Kalesi - (Çanakkale merkez, anadolu yakası)
Çimpe Kalesi - (Gelibolu bölgesi)
Harapkale - (Seddülbahir bölgesi)
Kilitbahir Kalesi ve Sarıkule - (Kilitbahir bölgesi)
Kilye Kalesi - (Kilitbahir bölgesi)
Seddülbahir Kalesi - (Seddülbahir bölgesi)

Müzeler[değiştir | kaynağı değiştir]

10 Ağustos 1915 Anafartalar Savaş Koleksiyonu - (Özel)
Anafartalar Harp Hatıraları Müzesi - (Özel)
Büyük Anafarta Köyü Barış Müzesi - (Özel)
1915 Seddülbahir Savaş Malzemeleri Galerisi - (Özel)
Alçıtepe Çanakkale Savaşları Galeriyesi - (Özel)
Bigalı Köyü Atatürk Evi Müzesi - (Kültür ve Turizm Bakanlığı)
Çamburnu Ziyaretçi Merkezi Milli Parklar Müzesi - (Orman Bakanlığı)
Çanakkale Askeri Deniz Müzesi ve Parkı - (Resmi)
Çanakkale Şehitleri Anıtı Harp Müzesi - (Kültür ve Turizm Bakanlığı)
Gelibolu Savaş Müzesi - (Resmi)
Gelibolu Panorama Müzesi - (Resmi)
Kabatepe Tanıtım Merkezi Müzesi - (Orman Bakanlığı)
Kilitbahir Namazgah Tabyaları Müzesi - (Kültür ve Turizm Bakanlığı)
Kilitbahir Kalesi Sarıkule Müzesi - (Kültür ve Turizm Bakanlığı)
Kilitbahir Kültür Evi - (Kilitbahir Muhtarlığı)
Kilye Koyu Ana Tanıtım Merkezi Müzesi - (Osman Bakanlığı)
Salim Mutlu Savaş Hatıraları Müzesi - (Özel)
Şehitlik Abidesi Savaş Eserleri Müzesi - (Resmi)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Virtüel tur[değiştir | kaynağı değiştir]

http://www.360tr.com/17_canakkale/gelibolu/ 1 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2021.
^ "DESSOYAD Dumlupınar Anıtı kısa bilgiler". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2011.
^ "Eceabat Tarihe Saygı Anıtı 1". 30 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2011.
^ "Eceabat Tarihe Saygı Anıtı 2". 26 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2011.
^ "Wikimapia Eceabat Tarihe Saygı Anıtı". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2011.
^ Türk Tarih Kurumu’nun 124-136 nolu maddeleri içeren pdf dokümanı 19 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 6 mart 2011 tarihinde erişilmiştir)
^ "CWGC Komisyonu'nun görevleri". 21 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2011.
^ "Avustralya Şehitlikler Departmanı İlişkileri". 25 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2011.
^ "Kuzey ve Güney mezarlıklar listesi". 6 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2011.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı Müdürlüğü Resmi Web Sitesi
GYTMP Çalışma usul ve görevleri hakkında yönetmelik
Fotograflarla Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı 24 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Türkiye Milli Parklar Genel Müdürlüğü 3 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
İngilizce Vikipedi'de mezar listeleri kategorisi 30 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
CWGC'nin, yani İngiliz Milletler Topluluğu Harp Mezarlıkları Komisyonu resmi websitesi 21 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Çanakkale Savaşı üzerine içeriği profesyonelce hazırlanmış kişisel bir website 27 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Çanakkale Şehitleri Tanıtım ve Araştırma Derneği 4 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Gelibolu Yarımadası gezi notları

[1] "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2021.

[2] "DESSOYAD Dumlupınar Anıtı kısa bilgiler". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2011.

[3] "Eceabat Tarihe Saygı Anıtı 1". 30 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2011.

[4] "Eceabat Tarihe Saygı Anıtı 2". 26 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2011.

[5] "Wikimapia Eceabat Tarihe Saygı Anıtı". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2011.

[6] Türk Tarih Kurumu’nun 124-136 nolu maddeleri içeren pdf dokümanı 19 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 6 mart 2011 tarihinde erişilmiştir)

[7] "CWGC Komisyonu'nun görevleri". 21 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2011.

[8] "Avustralya Şehitlikler Departmanı İlişkileri". 25 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2011.

[9] "Kuzey ve Güney mezarlıklar listesi". 6 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı şehitlikleri ve eserleri nedir?, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı şehitlikleri ve eserleri anlamı nedir?, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı şehitlikleri ve eserleri ne demektir?