Enya Patricia Brennan (d. 17 Mayıs 1961), bilinen adıyla Enya, İrlandalı şarkıcı, söz yazarı, müzisyen ve prodüktör. İrlanda'nın Donegal Kontluğu'nun Gweedore bölgesinde doğdu.

Müzikal kariyerine 1980 yılında kardeşleri ve amcalarının bulunduğu Clannad adlı gruba katılarak başladı. Clannad grubunun Crann Úll ve Fuaim albümlerinde yer aldı. 1982 yılında menajer ve prodüktör Nicky Ryan grubu terk edince Enya da kendi solo kariyerine başlamak için ona katıldı ve gruptan ayrıldı.^[1] 1986 yılında BBC Two kanalında yayımlanan The Celts adlı belgesel filmler sayesinde müziğini daha geniş kitlelere ulaştırdı. Aynı yıl The Celts belgesellerinin soundtrack albümü olarak ilk solo albümü Enya'yı piyasaya sürdü. 1988'de Watermark albümünü yayımladı. Bu albüm onun uluslararası bir ün kazanmasını sağladı.^[2] Daha sonra 1991 yılında Shepherd Moons, 1992'de Enya albümünün remastered versiyonu The Celts, 1995'te The Memory of Trees albümlerini yayımladı. 2000 yılında A Day Without Rain albümünü yayımladı. Bu albüm 15 milyon kopya satarak 2000'li yılların en çok satan new age albümü oldu.^[3][4] 2005'te Amarantine ve 2008'de And Winter Came... albümlerini yayımladı.

Enya, İrlanda'nın en çok satan solo müzisyenidir.^[5] Dünya genelinde 75 milyondan fazla albüm satarak en çok satan sanatçılardan biri oldu.^[6] Sanatçının ödülleri arasında dört Grammy Ödülü ve altı Dünya Müzik Ödülü bulunmaktadır.

Hayatı ve kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1961–83: İlk dönem ve Clannad[değiştir | kaynağı değiştir]

Enya, 17 Mayıs 1961'de İrlandaca konuşan, müzikle uğraşan bir çiftin dokuz çocuğundan altıncısı olarak İrlanda'nın kuzeybatısındaki Donegal Kontluğu'nun Gweedore bölgesinde dünyaya geldi.^[7] Babası Leo's Tavern adlı tavernayı açmadan önce Slieve Boy grubunun lideriydi. Annesi bir dans grubunda yer aldı ve daha sonra Pobalscoil Ghaoth Dobhair ortaokulunda müzik dersleri verdi. Genç yaşlarında annesinin St. Mary's Katolik Kilisesi'ndeki korosunda kardeşleriyle birlikte şarkı söyledi. On bir yaşındayken Milford'da bir yatılı okula başladı ve burada piyano ve klasik müzik üzerinde çalıştı.

Enya'nın 1968'de birçoğunun An Clann As Dobhar grubunu oluşturan dört erkek ve dört kız kardeşi vardır. 1970'li yıllarda grubun adını Clannad olarak değiştirdiler. 1980 yılında kardeşleri Máire (Moya), Pól, Ciarán ve ikiz amcaları Noel ve Pádraig'den oluşan Clannad grubuyla çalıştı. Crann Úll adlı albümlerinde klavye çaldı ve geri vokal yaptı. Buna rağmen 1981 yılında yayımlanan Fuaim albümünün kapağında yer alana dek grubun resmi olarak üyesi değildi. Aynı yıl içinde Altan grubu üyesi Mairéad Ní Mhaonaigh tarafından kurulan Ragairne grubunun da bir üyesiydi.^[8] 1982 yılında yapımcı ve menajer Nicky Ryan gruptan ayrıldı ve Enya da solo kariyerini oluşturmak için ona katıldı. Daha sonra Aigle adındaki kendi kayıt stüdyosunu kurdu.

1984-87: Kariyer başlangıcı ve Enya[değiştir | kaynağı değiştir]

Enya, 1984 yılında çeşitli sanatçıların yer aldığı Touch Travel albümü için "An Ghaoth Ón Ghrian" ve "Miss Clare Remembers" adlı iki parça kaydetti.^[9] 1984 yapımı The Frog Prince filminin soundtrack albümü için şarkılar yazdı.

Sanatçı 1986 yılında BBC belgeseli The Celts'in soundtrack albümünü yapmak için sözleşme imzaladı. Yaptığı şarkılar ilk solo albümü Enya'da yer aldı ama yeterince ilgi görmedi.^[10]

1988-91: Watermark ve Shepherd Moons[değiştir | kaynağı değiştir]

Enya, Eylül 1988'de ikinci stüdyo albümü Watermark'ı yayımladı. Sanatçının hit şarkılarından Orinoco Flow'un da yer aldığı albümde tüm sözler Enya tarafından yazılmış, besteler Roma Ryan tarafından yapılmıştır.^[11] Albümde İngilizce, Latince ve İrlandaca şarkılar bulunmaktadır.^[12] Albümden Orinoco Flow, Storms in Africa ve Exile teklileri yayımlanmıştır. Sanatçı albümle ilgili olarak "Watermark'ın başarısı beni çok şaşırttı. Müziği asla ticari bir şey olarak düşünmedim. Bu benim için çok kişisel bir şeydi." yorumunu yapmıştır.^[13]

River, Watermark ve "Storms in Africa şarkıları 1990 yapımı Green Card filminin soundtrack albümünde yer aldı.^[14] Albümden Exile, On Your Shore ve Enya albümünde bulunan Epona şarkıları Los Angeles Öyküsü filminin soundtrack albümünde yer aldı.^[15]

Sanatçı üç yıl sonra, Kasım 1991'de üçüncü stüdyo albümü Shepherd Moons'u piyasaya sürdü. Albüm Enya'nın listelerde en uzun süre kalan albümü olma özelliğini de taşır. Albüm Billboard 200 listesinde art arda 199 hafta ve toplamda 238 hafta kalmıştır.^[16] Enya bu albüm ile 1993 Grammy Ödülleri'nde En İyi New Age albüm kategorisinde ilk Grammy Ödülü'nü kazanmıştır.

Ebudæ şarkısı Toys filminin soundtrack albümünde yer aldı.^[17] Book of Days şarkısının İngilizce sözler içeren bir versiyonu Uzak Ufuklar filminde kullanıldı.^[18]

1992–99: The Celts, The Memory of Trees ve Paint the Sky with Stars[değiştir | kaynağı değiştir]

Enya, Kasım 1992'de ilk solo albümü ve The Celts belgesel filmlerinin soundtrack albümü olan Enya'nın remastered versiyonu olan The Celts albümünü yayımladı. Albüm, Portrait şarkısının düzenlenmiş, daha uzun ve albümde "Portrait (Out of the Blue)" adıyla bulunan bir versiyonunu içermektedir. Bu versiyon daha önce Ornoco Flow teklisinde B-side olarak Out of the Blue adıyla yayımlanmıştır.

Sanatçı, Aralık 1995'te dördüncü stüdyo albümü The Memory of Trees'i yayımladı. Albümdeki tüm sözler Roma Ryan tarafından yazılmış, tüm besteler Enya tarafından yapılmıştır.^[19] Kayıtları Aigle Stüdyosu'nda yapıldı. Albümde farklı dillerde şarkılar yer almaktadır. Pax Deorum şarkısı Latince, Athair Ar Neamh şarkısı İrlandaca, La Soñadora şarkısı İspanyolca, diğer şarkılar ise İngilizcedir.^[20] Albümden Anywhere Is ve On My Way Home teklileri yayımlandı. Enya bu albüm ile En İyi New Age Albüm kategorisinde ikinci Grammy Ödülü'nü kazandı.^[21]

Enya, Kasım 1997'de derleme albümü Paint the Sky with Stars'ı yayımladı. Albümde önceki albümlerinde bulunan şarkılarla birlikte Only If... ve Paint the Sky with Stars adlarında iki yeni şarkı yer almaktadır. Only If... tekli olarak da yayımlanmıştır.^[22]

2000–04: A Day Without Rain[değiştir | kaynağı değiştir]

Enya, Kasım 2000'de beşinci stüdyo albümü A Day Without Rain'i yayımladı. Albümdeki tüm sözler Roma Ryan tarafından yazıldı, besteler Enya tarafından yapıldı.^[23] Albümden Only Time ve Wild Child teklileri yayımlandı. Albüm 15 milyon kopya satarak Enya'nın en çok satan albümü olma özelliğini taşır.^[24] 2001 yılının dünya çapında en çok satan beşinci albümüdür.^[25] Nielsen SoundScan'a göre albüm, ABD'de 2000'li yılların en çok satan new age albümüdür.^[26] Sanatçı, bu albüm ile En İyi New Age Albüm kategorisinde üçüncü Grammy Ödülü'nü kazandı.

Only Time şarkısı 11 Eylül saldırılarından sonra birçok radyo ve televizyonda saldırıları anlatan haberlerde kullanıldı.^[27] Sanatçı, Kasım 2001'de Only Time şarkısının remix versiyonunu tekli olarak yayımladı. Teklinin gelirleri Üniformalı İtfaiyeciler Derneği ve Çocuklara Yardım Fonu'na bağışlandı.^[28] Şarkı, Kasımda Aşk Başkadır filminin soundtrack albümünde yer aldı.^[29]

Enya 2001 yılında May It Be adlı yeni bir şarkı kaydetti. Şarkı, Yüzüklerin Efendisi: Yüzük Kardeşliği filminde kullanıldı ve soundtrack albümünde yer aldı.^[30] May It Be 74. Akademi Ödülleri'nde En İyi Özgün Şarkı kategorisinde aday gösterildi.^[31]

2005–08: Amarantine ve And Winter Came...[değiştir | kaynağı değiştir]

Enya Kasım 2005'te altıncı stüdyo albümü Amarantine'ı yayımladı. Tüm şarkıları Enya ve Roma Ryan'ın yazıp bestelediği albümde Roma Ryan tarafından oluşturulan Loxian adlı kurgusal dil, albümdeki üç şarkının sözlerinde kullanıldı. Albümden Amarantine ve It's in the Rain teklileri yayımlandı. Someone Said GoodBye şarkısı Amerika'da promosyon teklisi olarak yayımlandı. Amarantine albümü Nielsen SoundScan'a göre 2000'li yılların en çok satan üçüncü new age albümüdür.^[32] Albüm En İyi New Age Albüm dalında sanatçıya dördüncü Grammy Ödülü'nü kazandırdı.^[33]

Sanatçı Ekim 2006'da Sounds of the Season: The Enya Holiday Collection adlı EP albümünü yayımladı. Bu albümde yeni kayıtların yanında geleneksel şarkılar da bulunur. Albüm, Kanada'da Christmas Secrets adıyla yayımlandı.

Kasım 2006'da Amarantine albümünün iki yeni sürümü yayımlandı. İlk sürüm Avrupa, Kanada, Japonya ve Tayvan'da "Amarantine: Special Christmas Edition" adıyla yayımlandı. Bu sürümde Amarantine albümündeki tüm şarkıların yanında ikinci bir diskte daha önce Sounds of the Season EP'sinde yayımlanan Amid the Falling Snow ve Oíche Chiúin hariç diğer dört şarkı yer aldı. "Amarantine: Special Limited Edition" adıyla yayımlanan diğer sürüm ise standart albümü, Enya'nın üç fotoğrafını ve Roma Ryan'ın Water Shows the Hidden Heart kitabını içeriyordu.^[34]

Sanatçı Haziran 2007'de Millî İrlanda Üniversitesi'nden fahri doktora aldı.^[35] Kısa bir süre sonra Temmuz 2007'de Ulster Üniversitesi'nden de fahri doktora aldı.^[36]

Enya Kasım 2008'de yedinci stüdyo albümü And Winter Came...'i yayımladı. Kış temalı bu albümde on yeni şarkı ve "O Come, O Come, Emmanuel" ve "Oíche Chiúin (Sessiz Gece)" adlarında iki geleneksel Noel şarkısı yer almaktadır. Tüm şarkıların sözleri Roma Ryan'a, besteleri Enya'ya aittir. Albümden Trains and Winter Rains, White is in the Winter Night, My! My! Time Flies! ve Dreams Are More Precious teklileri yayımlandı.

2009–15: The Very Best of Enya ve Dark Sky Island[değiştir | kaynağı değiştir]

Enya Kasım 2009'da ikinci best of albümü The Very Best of Enya'yı yayımladı. Albüm, Enya'nın 1987'den 2008'e kadar yayımladığı hit şarkılarını ve "The Lord of the Rings: The Fellowship Of The Ring" filmi için yapılan "Aníron" şarkısını içerir.

2010 yılında şarkıcı Rihanna, Fading şarkısında Enya'nın A Day Without Rain albümünde bulunan One by One şarkısından alınan sampleı kullandı.^[37]

Enya'nın menajeri Mayıs 2011'de bir röportajda Enya'nın yeni bir albüm üzerinde çalıştığını açıkladı.^[38]

Enya, Kasım 2015'te sekizinci stüdyo albümü Dark Sky Island'ı yayımladı.

Diskografi[değiştir | kaynağı değiştir]

• Enya (1987)
• Watermark (1988)
• Shepherd Moons (1991)
• The Celts (1992)
• The Memory of Trees (1995)
• A Day Without Rain (2000)
• Amarantine (2005)
• And Winter Came... (2008)
• Dark Sky Island (2015)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Vikisöz'de Enya ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.