Dodurga boyu

Dodurga boyu, bir Oğuz boyudur.

Destanî eserlerde ve vekāyi‘nâmelerde bu boyun adı geçmez ancak Oğuz Kağan Destanı'na göre Oğuzların 24 boyundan birisidir; Kaşgarlı Mahmud'un kaleme aldığı Divân-ı Lügati't-Türk'e göreyse yirmi iki Oğuz bölüğünden onaltıncı sırada yer alanıdır (Divan-ı Lügati't-Türk'te "Totırka" imlası ile yazılır).^[1]

XIV. yüzyıl tarihçisi Reşîdüddîn; Câmiü't-Tevârih adlı eserinde Dodurga sözcüğünün "ülke almak, hanlık yapmak" anlamlarına geldiğini belirtmiş; Oğuzlar'ın Boz-Ok'lar koluna bağlı Dodurga boyunu, Oğuz Han'ın altı oğlundan biri olan Ay Han'dan çoğalmış olarak göstermiştir.^[1]

Câmiü't-Tevârih'e göre Dodurga boyunun ongunu (yani kutsal hayvanı) kartaldır; Ülüşü (Oğuz-eli’nin resmî toplantılarında koyunun etinden yiyeceği kısım) koyunun “aşığlu” denen kısmıdır.

Yer isimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Dodurga adlı yerleşim yerleri, isimlerini Dodurga boyundan almaktadırlar. Türkiye'de Dodurga ismini taşıyan bazı yerleşim yerleri aşağıda belirtilmiştir. (Dağdaş ve ark, 2001)

Bilecik ilinde Dodurga kasabası
Tokat Merkeze bağlı Dodurga Köyü
Bartın'ın Ulus ilçesine bağlı Dodurga köyü
Ankara'da mahalleye dönüştürülen Dodurga köyü
Afyonkarahisar ili Sandıklı ilçesi Dodurga köyü

Çorum ilinde Dodurga ilçesi,
Çankırı ili Çerkeş ilçesi Dodurga Köyü
Çankırı ili Orta ilçesinde Dodurga beldesi
Denizli ilinde Acıpayam ilçesine bağlı Dodurgalar kasabası

Sivas'ın Zara ilçesinde, Kızılırmak'ın her iki yakasında yerleşik olan, aynı zamanda ana yol kenarındaki Tödürge Gölü'ne de adını veren Tödürge Köyü, Dodurga boyunun Anadolu coğrafyasındaki en doğuda yer alan Dodurga adlı yerleşim birimidir. Köyün ismi Dodurga'dan zamanla değişerek Tödürge olmuştur.^{[kaynak belirtilmeli]}

Balıkesir'in Dursunbey ilçesinde de, 1940 yılına kadar Dodurga ismindeki köyünün ilerleyen yıllarda köylülerin su kaynakları gibi çeşitli sebeplerden dolayı köyden ayrılıp farklı yerlere yerleşmesiyle yeni köyler kurulduğu görülmüştür. Yine Dursunbey'in Tepeköy köyü ve Hacıömerler, Dursunbey köyü bu köyler arasındadır. Köylüler arasında Dodurga adı hala yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

Oymak isimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

XVI. yüzyılda Anadolu’nun çeşitli yerlerinde Dodurga adını taşıyan oymaklar da vardır. Cevdet Türkay'ın Osmanlı İmparatorluğu'nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler adlı eserinde Dodurga (Todurga) aşiretinin dağılmış olduğu iller arasında Adana, Tarsus, Kırşehir, Yozgat, Kahramanmaraş, Kocaeli, Bolu, Osmancık(Çorum) ve Ankara'nın bazı bölgeleri sayılmaktadır.

Adana yöresine dair eski kayıt defterlerinde Tarsus ve civarındaki Türkmen boyları içinde 34 oba ve 2 koldan oluşan bir Dodurga oymağının daha olduğu bilgisi vardır.^{[kaynak belirtilmeli]} Bu oymak Esenlü adı ile de anılmaktadır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Diğer kalabalık bir Dodurga topluluğu Ulu Yörük arasında olup Turhal yöresindeki yedi kışlakta oturmaktaydı.^[1] Bu Dodurgalılar'a Turhal Türkleri de deniliyordu. XVI. yüzyılın ikinci yarısında birçok kışlaklara sahip bulunuyordu. Onlar bu kışlaklarda diğer Ulu-Yörük oymakları gibi, çiftçilik yapmaktadırlar. Bu Dodurga oymağının bir kolu XVI. yüzyılın ikinci yarısında Amasya ’da ki Sarı-Kurşun köyünde yerleşmiştir. Bu Dodurgalılar şüphesiz daha büyük, eski bir Dodurga topluluğunun kalıntısıdır^[2]

Bir başka Dodurga topluluğu da Diyarbekir bölgesindeki Boz-ulus'a dahil bulunmaktaydı.^[1]

Popüler Kültürde[değiştir | kaynağı değiştir]

2014 yapımı Diriliş Ertuğrul dizisinde Kayı boyu ile birleşerek Moğollarla yapılan mücadele anlatılmaktadır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d Sümer, Faruk. "Dodurga" (PDF). www.islamansiklopedisi.info. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 1 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Eylül 2016.
^ Faruk Sümer - Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri - Boy Teşkilâtı - Destanları. Faruk Sümer. s. 256. 11 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023.

[tdvia-1] Sümer, Faruk. "Dodurga" (PDF). www.islamansiklopedisi.info. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 1 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Eylül 2016.

[2] Faruk Sümer - Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri - Boy Teşkilâtı - Destanları. Faruk Sümer. s. 256. 11 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023.

[1]

[2]

Dodurga boyu nedir?, Dodurga boyu anlamı nedir?, Dodurga boyu ne demektir?