De facto

De facto (Latince telaffuz: [deː ˈfaktoː]) veya defakto, "gerçekte", "uygulamada", "fiilen", "fiilî" ya da "pratikte" anlamında kullanılan Latince deyiş. "Kanuna göre" veya "hukuki olarak" anlamına gelen "de jure" ile karşıt olarak sıkça kullanılır. Yasal bir durum tartışılırken, "de jure" kavramı, konu hakkında kanunların ne söylediğini, "de facto" kavramı ise gerçek hayatta uygulamanın nasıl olduğunu belirtir. Bu uygulama, yasal olabilir ya da olmayabilir.

De facto teriminin oldukça geniş bir kullanım alanı vardır. Evlilikten, devletler hukukuna kadar birçok konuda kullanılır. Ayrıca geçerli bir kanun ya da standardın olmadığı fakat genelleşmiş bir uygulamanın söz konusu olduğu herhangi bir durumu belirtmek için de kullanılır.

De facto evlilik[değiştir | kaynağı değiştir]

De facto terimi birçok gelişmiş ülkenin evlilik hukukunda kendine yer bulmuştur. Kanunen evli olmayan ancak beraber yaşayan kimselerin bir kısmının durumu bazı ülkelerde "de facto evlilik" olarak tanımlanır. Ancak bir ilişkinin "de facto evlilik" olabilmesi için belirli şartları yerine getirmesi gerekir. Bu şartlar ülkeden ülkeye değişmekle beraber genelde, tarafların aileye maddi katkısı, çocuk durumu, ilişkinin süresi gibi durumlar göz önünde bulundurulur.

De facto evli çiftler kanun önünde evli çiftlerin sahip olduğu tüm haklara sahip değildir (mal paylaşımı vs.). Ancak günümüzde yapılan yasal düzenlemelerle bu durum düzeltilmeye çalışılmaktadır.

Devletler Hukukunda De facto[değiştir | kaynağı değiştir]

Örnekler[değiştir | kaynağı değiştir]

Batı Almanya, Doğu Almanya ile birleştiğinde, o zamana dek AET üyesi olmayan Doğu Almanya, de facto olarak AET'ye katılmıştır.
Latin alfabesine harf ilave edilmesini kısıtlayan herhangi bir kanun yoktur. Örneğin Þ (thorn) harfi gündelik İngilizcede kullanılabilir. Ancak alfabenin yüzyıllar öncesinde oluşmuş olması ve kullanımdaki zorluklar nedeniyle bu harfin kullanılması, de facto bir kısıtlama ile karşı karşıyadır.
Birleşik Krallık'ın ve Avustralya'nın yasalarında, İngilizcenin resmî dil olduğu belirtilmemiştir. Fakat, de facto olarak İngilizce, resmî makamlarda ve sosyal yaşamda ortak dil olarak kullanılır.
Sovyetler Birliği'nde Rusça, birliğin yasalarca belirlenmiş resmî dili değildi. Ancak SSCB'nin "de facto" dili Rusça idi. Aynı durum, günümüzde İsveç için de geçerlidir.
Kıbrıs'ın kuzeyi, uluslararası kanunlarca de jure bazında Kıbrıs Cumhuriyeti'ne bağlı olsa da "de facto" olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne bağlıdır.