Cypria(Greek: Kupria ; Latince : Cypria), Stasinus'a atfedilen ve klasik antik çağda^[1] oldukça iyi bilinen eski Yunan edebiyatının kayıp bir epik şiiridir. "Epik Döngü" olarak bilinen, Antik Yunanda daktilik ölçü ile yazılmış ve Truva Savaşı'nı konu alan şiirlerden biriydi. Cypria'nın hikâyesi kronolojik olarak Epik Döngü'nün başında gelir ve onu İlyada takip eder. Şiir, daktilik ölçü ile yazılmış on bir şiir kitabından oluşuyordu.

El yazması geleneği[değiştir | kaynağı değiştir]

Cypria'nın orijinal metninden yapılan alıntılar sayesinde yaklaşık elli satırı günümüze ulaşmıştır. İçeriği hakkında bildiğimiz her şey, Proclus'a (muhtemelen MS. 2.yy'da yaşamış bir dilbilimci olan Eutychius Proclus) atfedilen Epik Döngü'nün özetiği içeren düzyazıdan gelmektedir. Daha başka bir sürü yazarda küçük alıntılar yaparak, metne referans vermiştir.

İçerik[değiştir | kaynağı değiştir]

Devamında, Akhilleus'un öfkesine yol açan bilinen olayların yeniden anlatımına , Kıbrıs'ın bilinen içeriğine dair raporlar ekleniyor.

Şiir, Truva Savaşı'nın kökenlerini ve ilk olayları anlatır. Zeus'un Dünya'yı savaş yoluyla nüfusun fazlalığından kurtarma kararıyla başlar.^[2] Thebai'ye Karşı Yediler savaşı başlar.

Cypria , Peleus ve Thetis'in düğününü anlatır; Paris'in Yargısı diye bilinen olayda;^[3] tanrıçalar Athena, Hera ve Afrodit arasında, Paris güzellik ödülünü Afrodit'e verir ve hediye olarak Menelaos'un karısıHelen'i alır.

Sonra Paris Afrodit'in yönlendirmesi ile gemilerini hazırlar ve Helenus ona geleceği önceden bildirir. Afrodit Aeneas'a Paris'le birlikte yola çıkmasını buyurur; Kassandra olacakları Aenas'a anlatır. Lacedaemon'da Truvalılar, Tyndareos'un oğulları Kastor ve Polluks ve Menelaos karşılanır tarafından misafir edilir;^[4] daha sonra Menelaos'un Girit'e gitmesi gerekir ve gitmeden Helen'e misafirlere ihtiyaç duydukları her şeyi vermesini emreder. Afrodit, Helen ve Paris'i bir araya getirir. Paris ile adamları başarılı bir saldırıyla Helen'i ve Helen'in çeyizini Truva'ya götürürler.

Bu sırada Kastor ve Polluks, Idas ve Lynceus'un sığırlarını çalarken yakalanır ve öldürülür: Zeus onlara ölümsüzlüğü paylaşma izni verir.

Iris, kardeşi Agamemnon ile Ilium'a karşı bir sefer planlamak için geri dönen Menelaos'u bilgilendirir. Helen'in eski talipleri, Helen ile kim evlenirse o adamı koruyacaklarına dair yemin etmişlerdir, bu yüzden Agamemnon ile Menelaos, yemin eden eski talipleri toplamak için yola koyulurlar. Nestor bir arasözde Menelaos'a; Epopeus'un, Lycus'un kızını baştan çıkardıktan sonra nasıl yok edildiğini, Oidipus'un hikâyesini, Herakles'in çılgınlığını ve Theseus ile Ariadne'nin hikâyesini anlatır. Liderleri bir araya getirirken Odysseus'un yapmacık deliliğini tespit ederler.

Kahin Kalkhas savaşın on yıl süreceği konusunda Yunanları uyardığında, Aulis'te toplanan liderler de uğursuz bir kurban vermeye karar verirler. Mysia'da Teuthras'ın şehrine ulaşırlar ve şehri yağmalarlar: Telephus şehri kurtarmaya gelir ama Akhilleus tarafından yaralanır. Filo fırtınada dağılır, Akhilleus Skyros'a girer ve Lykomedes'in kızı Deidameia ile evlenir, sonra Ilium'a giderken rehber olması için Telephus'u iyileştirir.

Akhalar, ikinci kez Aulis'te toplandıklarında, Agamemnon, Kalkhas sayesinde kızı İphigenia'yı kurban etmeye ikna edilir; çünkü Agamemnon bir geyiği öldürmüştür ve gemilerin güvenli seyahati için tanrıça Artemis'in yatıştırılması gerekmektedir. İphigenia, Akhilleus ile evlendirilme bahanesi ile getirilir. Artemis, kız kurban edilmeden kızı sunaktan yakalar ve yerine bir geyik koyar, kızı da Tauris'e götürerek ölümsüz yapar.

Sonra Tenados'a giderler ve orada ziyafet yaparken, Filoktetes bir yılan tarafından ısırılır, bu yüzden Filoktetes'i Lemnos Adası'nda terk ederler. Burada da Akhilleus, Agamemnon ile tartışır. Truva'ya ilk çıkartma denemesi, Truvalılar tarafından geri püskürtülür. Hektor, Protesilaus'u öldürür. Akhilleus da Poseidon'un oğlu Cycnus'u öldürür, sonra da Truvalıları geri püskürtür. Yunanlar ölümleri pahasına da olsa, Helen'i geri talep etmek ve ganimet istemek için elçi gönderirler. Truvalılar reddedince, önce şehre bir saldırı girişiminde bulunurlar, sonra da ülkeyi harap ederler.

Akhilleus, Helen'i görmek ister ve Afrodit ile Thetis bir buluşma ayarlar. Akhalar daha sonra eve dönmek isterler, ancak Aeneas'ın sığırlarını süren, komşu şehirleri yağmalayan ve Troilos'u öldüren Akhilleus tarafından engellenirler. Patroklos, Lycaon'u Lemnos'a götürür ve onu bir köle olarak satar. Yağmalamanın ganimetlerden Akhilleus, Briseis'i ödül olarak ve Agamemnon Khryseis'i alır. Ardından Palamedes'in ölümünü, Zeus'un Akhilleus'u Akhalardan ayırarak Truvalıları rahatlatma planı ve Truva müttefiklerinin bir kataloğunu izler.

Resepsiyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Cypria , Homeros'un iki şaheserinden daha az değerli bir eser olarak kabul edildi Aristoteles, onu anlatı bütünlüğü ve odak eksikliği nedeniyle eleştirdi. Birleşik bir hikâyeden çok bir olaylar kataloğuydu.

Sürümler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Çevrimiçi sürümler (İngilizce çeviri):
  • HG Evelyn-White tarafından çevrilen Kıbrıs'tan Fragmanlar, 1914 (kamu malı) 13 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • HG Evelyn-White, 1914 tarafından çevrilen tam Epik Döngü parçaları; Gutenberg Projesi baskısı
  • Proclus'un Epik Döngü özeti, G. Nagy tarafından tercüme edilen Telegony, 2000
• Baskı sürümleri (Yunanca):
  • A. Bernabé 1987, Poetarum epicorum Graecorum testimonia et fragmana pt. 1 (Leipzig)
  • M. Davies 1988, Epicorum Graecorum fragmana (Göttingen)
• Basılı basımlar (Yunanca ve İngilizce tercümesi):
  • ML Batı 2003 (ed., çev. ), MÖ yedinci yüzyıldan beşinci yüzyıla kadar Yunan Epik Parçaları Loeb Classical Library (Harvard University Press, Cambridge, MA) s. 64–1070-674-99605-4 Çevrimiçi

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]