Kleantes (y. MÖ 330 - y. MÖ 230), Atina'daki Stoa okulunun ikinci başkanı ve Kıbrıslı Zenon'un halefi olan Yunan Stoacı filozof ve boksördür.

Aslen bir boksör olan Kleantes,^[1] Zeno'nun derslerini dinleyerek felsefe yaptığı Atina'ya geldi. Geceleri su taşıyıcısı olarak çalışarak geçimini sağladı. Zeno'nun ölümünden sonra, 32 yıl boyunca okulun başkanı oldu. Kleantes, Zeno'nun doktrinlerini başarıyla korudu ve geliştirdi. Stoa fiziğinde yeni fikirler ortaya atmış, materyalizm ve panteizm ilkelerine uygun olarak Stoacılığı geliştirmiştir. Kleantes'in günümüze ulaşan yazılarından en büyüğü Zeus'a İlahidir. Öğrencisi, en önemli Stoacı düşünürlerden biri haline gelen Chrysippus'tu.

Kleantes, MÖ 330 yıllarında Assos'ta doğdu. Laertios Diogenes'e göre,^[2] Phanias'ın oğluydu ve hayatının başlarında başarılı bir boksördü. Elinde sadece dört drahmi ile Atina'ya geldi ve burada felsefe yapmaya başladı, önce Kinik Crates'ın^[3] ve ardından Stoacı Zenon'un derslerini dinledi. Geçimini sağlamak için bütün gece bir bahçıvanın su taşıyıcısı olarak çalıştı. Görünür bir destek olmadan bütün gününü felsefe çalışmakla geçirdiği için, yaşam tarzını açıklamak için Areopagus'un huzuruna çağırıldı. Yargıçlar, ürettiği çalışmanın kanıtından o kadar memnun kaldılar ki, Zeno onları kabul etmesine izin vermese de, ona on minae verdiler.

Zeno'nun MÖ 262'de ölümü üzerine, yüksek ahlaki niteliklerinin uyandırdığı saygınlıkla okulun lideri oldu. Yine de kendi emeğiyle geçinmeye devam etti. Öğrencileri arasında halefi Hrisippos ve 3000 mina kabul ettiği Antigonus II Gonatas vardı. Kleantes, 99 yaşında öldü.

MS 6. yüzyılda yazan Simplicius, Assos'ta Roma Senatosu tarafından dikilmiş olan bir Cleanthes heykelinin hala görülebildiğinden bahseder.^[4]

Kleantes, Stoacılığın gelişmesinde önemli bir figürdü ve materyalizmiyle Stoa sistemine bir birlik kazandırdı.^[5] Laertios Diogenes, Stobaeus, Cicero, Seneca ve Plutarch gibi yazarlar tarafından korunan, sadece parçaları günümüze ulaşan elli kadar eser yazdı.

Kleantes, Stoacı materyalizmi, maddenin ölü ve atıl olarak her türlü kavrayışından ayıran gerilim (tonos) teorisiyle Stoacı fizikte devrim yaptı.^[6] Stoacı Panteizmi geliştirdi ve materyalist görüşlerini mantığa ve etiğe uyguladı.^[5] Kleantes ayrıca ruhların ölümden sonra yaşamaya devam ettiğini, ancak varlığının yoğunluğunun belirli bir ruhun gücüne veya zayıflığına göre değişeceğini söyledi.^[7]

Modern etki[değiştir | kaynağı değiştir]

Kleantes'in kurgulanmış bir versiyonu, David Hume'un Dialogues Concerning Natural Religion'ında üç ana muhataptan biri olarak ortaya çıkar.^[8]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

• "Chapter 2: Chronology", The Cambridge History of Hellenistic Philosophy, Cambridge: Cambridge University Press, 1999, s. 38, ISBN 978-0521250283 
• William Leslie (1907), The Stoic Creed, Clark 
• Cleanthes' Hymn to Zeus, 1976, 24 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi 
• Robert Drew (1910), Stoic and Epicurean, C. Scribner 
• Laërtius, Diogenes (1925), "The Stoics: Cleanthes" , Lives of the Eminent Philosophers, vol. 2:7, translated by Hicks, Robert Drew (Two volume ed.), Loeb Classical Library, § 168–176
• "'Cleanthes' Hymn to Zeus", The Teaching of Epictetus: Being the 'Encheiridion of Epictetus', with Selections from the 'Dissertations' and 'Fragments', 2nd, Londra: Walter Scott, Ltd., 1890, ss. 1-1, note 1 on p. 129 
• "Sulla presunta accusa di empietà ad Aristarco di Samo", Quaderni Urbinati di Cultura Classica, New Series, 53 (2), Fabrizio Serra Editore, 1996, s. 113, doi:10.2307/20547344 
• St. George William Joseph (1908), Stoicism, Constable 

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Hume, David, " Cleanthes "in bir karakter olduğu Doğal Din Üzerine Diyaloglar
• Meijer PA, (2008), Stoacı teoloji. Kozmik tanrının ve geleneksel tanrıların varlığının kanıtları. Cleanthes'in Zeus hakkında ilahisi üzerine bir yorum dahil . Delft, Eburon.
• Pearson, A., (1891), Zeno ve Cleanthes'in Fragmanları . İngilizce yorumlu Yunanca/Latin parçalar.
• Thom, J., (2005), Cleanthes'in Zeus'a İlahisi: Metin, Çeviri ve Yorum . Mohr Siebeck.3161486609ISBN'si 3161486609 .

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• "Bibliography for Cleanthes" 21 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at "A Hellenistic Bibliography" 21 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., compiled by Martine Cuypers, Trinity College Dublin.