Chikungunya

Chikungunya, Chikungunya virüsünün (CHIKV) neden olduğu bir enfeksiyondur.^[1] Semptomlar ateş ve eklem ağrılarını içerir .^[2] Bunlar tipik olarak maruziyetten iki ila on iki gün sonra ortaya çıkar. Diğer semptomlar arasında baş ağrısı, kas ağrısı, eklem şişmesi ve kızarıklık sayılabilir. Semptomlar genellikle bir hafta içinde düzelir; ancak bazen eklem ağrısı aylarca veya yıllarca sürebilir.^[3] Ölüm riski 1000'de 1 civarındadır.^[4] Çok genç, yaşlı ve diğer sağlık sorunları olanlar daha ciddi hastalık riski altındadır.

Virüs insanlar arasında iki tür sivrisinek tarafından yayılır: Aedes albopictus ve Aedes aegypti.^[1] Bu sivrisinekler genelde gündüzleri ısırırlar.^[5] Virüs, kuşlar ve kemirgenler de dahil olmak üzere birçok hayvanda bulunabilir. Teşhis, virüs RNA'sının veya virüse karşı gelişen antikorların kanda test edilmesiyle yapılır. Belirtiler dang humması ve Zika ateşi ile karıştırılabilir. Çoğu insanın tek bir enfeksiyondan sonra bağışıklık kazandığına inanılmaktadır.^[2]

Hastalığı önlemenin en iyi yolu genel sivrisinek kontrolü ve hastalığın yaygın olduğu bölgelerde ısırıklardan kaçınmaktır.^[4] Bu kısmen sivrisineklerin suya erişimini azaltarak ve böcek kovucu ve sineklik kullanımıyla sağlanabilir.^[1] 2016 itibarıyla aşısı ve spesifik bir tedavisi yoktur. Öneriler, ateş ve eklem ağrısına yardımcı olacak dinlenme, sıvılar ve destekleyici ilaçları içerir.^[2]

Hastalık tipik olarak Afrika ve Asya'da görülmekte iken, 2000'li yıllardan beri Avrupa ve Amerika'da salgınlar rapor edilmiştir.^[1] 2014 yılında bir milyondan fazla şüpheli vaka meydana geldi. 2014 yılında Amerika Birleşik Devletleri Florida'da görüldü ancak 2016 itibarıyla başka bir vaka görülmedi.^[6]^[7] Hastalık ilk olarak 1952 yılında Tanzanya'da tanımlanmıştır. Hastalık ismi Kimakonde dilinden gelir ve "çarpık olmak" anlamına gelir.

Belirti ve bulgular[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuluçka süresi bir ila on iki gün arasında değişir ve tipik olarak üç ila yedi gün arasındadır.^[8] Enfekte olanların %72 ila %97'si semptomlar geliştirecektir. Karakteristik semptomlar arasında ani başlangıçlı yüksek ateş, eklem ağrısı ve döküntü bulunur. Baş ağrısı, yorgunluk, sindirim şikayetleri ve konjonktivit gibi başka semptomlar da ortaya çıkabilir.^[9] Son salgınlar sırasında edinilen bilgiler, chikungunya ateşinin akut hastalık evresinin yanı sıra kronik bir evreyle de sonuçlanabileceğini düşündürmektedir.^[10]

Etken[değiştir | kaynağı değiştir]

Viroloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Chikungunya virüsü (CHIKV), alfavirüs cinsi ve Togavırıdae ailesinin bir üyesidir. İlk olarak 1953'te Tanzanya'da izole edildi ve yaklaşık 11.6 kb'lik pozitif polariteli tek sarmallı bir genoma sahip bir RNA virüsüdür.^[11] Semliki Forest virüs kompleksinin bir üyesidir ve Ross River virüsü, O'nyong'nyong virüsü ve Semliki Forest virüsü ile yakından ilişkilidir.^[12] Eklem bacaklılar, yani sivrisinekler tarafından bulaştığından, aynı zamanda arbovirus (ar thropod- bo rne virüsü) şekilde de ifade edilebilir. Amerika Birleşik Devletleri'nde, kategori B öncelikli patojendir^[13] ve çalışılması biyogüvenlik düzeyi III önlemleri gerektirir.^[14]

Tedavi[değiştir | kaynağı değiştir]

Şu anda chikungunya için özel bir tedavi mevcut değildir.^[4] Destekleyici bakım önerilir ve ateş ve eklem şişliğinin semptomatik tedavisi, naproksen gibi nonsteroid antiinflamatuar ilaçların , parasetamol (asetaminofen) gibi aspirin olmayan analjeziklerin ve sıvıların kullanımını içerir. Kanama riskinin artması nedeniyle aspirin önerilmez.^[15] Anti-inflamatuar etkilere rağmen, kortikosteroidler immünosupresyona neden olabileceği ve enfeksiyonu kötüleştirebileceği için hastalığın akut fazında önerilmemektedir.^[10]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d "Chikungunya Fact sheet". WHO. April 2016. 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "WHO2016" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
^ ^a ^b ^c "Chikungunya Virus Symptoms, Diagnosis, & Treatment". CDC. 6 Nisan 2016. 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "CDC2016Sym" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
^ "Long-term sequelae of chikungunya virus disease: A systematic review". Travel Medicine and Infectious Disease. 15: 8-22. January 2017. doi:10.1016/j.tmaid.2017.01.004. PMID 28163198.
^ ^a ^b ^c "Chikungunya virus infection: an overview". The New Microbiologica. 36 (3): 211-27. July 2013. PMID 23912863. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Cag2013" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
^ "Prevention". CDC. 26 Şubat 2016. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016.
^ "Chikungunya virus in the Americas--what a vectorborne pathogen can do". The New England Journal of Medicine. 371 (10): 887-9. September 2014. doi:10.1056/NEJMp1407698. PMC 4624217 $2. PMID 25184860.
^ "2016 provisional data for the United States". CDC. 20 Eylül 2016. 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016.
^ "Chikungunya fever: epidemiology, clinical syndrome, pathogenesis and therapy". Antiviral Research. 99 (3): 345-70. September 2013. doi:10.1016/j.antiviral.2013.06.009. PMC 7114207 $2. PMID 23811281. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Changing patterns of chikungunya virus: re-emergence of a zoonotic arbovirus". The Journal of General Virology. 88 (Pt 9): 2363-77. September 2007. doi:10.1099/vir.0.82858-0. PMID 17698645.
^ ^a ^b "Chikungunya: a re-emerging virus". Lancet. 379 (9816): 662-71. February 2012. doi:10.1016/S0140-6736(11)60281-X. PMID 22100854. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "BurtRolph2012" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
^ "Chikungunya virus and prospects for a vaccine". Expert Review of Vaccines. 11 (9): 1087-101. September 2012. doi:10.1586/erv.12.84. PMC 3562718 $2. PMID 23151166.
^ "Evolutionary relationships and systematics of the alphaviruses". Journal of Virology. 75 (21): 10118-31. November 2001. doi:10.1128/JVI.75.21.10118-10131.2001. PMC 114586 $2. PMID 11581380.
^ "NIAID Category A, B, and C Priority Pathogens". 5 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.
^ "Biosafety in Microbiological and Biomedical Laboratories (BMBL) Fifth Edition" (PDF). 14 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2014.
^ "Chikungunya—Fact sheet". European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). 19 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2013.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Chikungunya bilgi formu 27 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. —Dünya Sağlık Örgütü'nden (WHO)
Chikungunya salgınları 9 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. —Dünya Sağlık Örgütü'nden (WHO)
Togaviridae 28 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. — Virüs Patojen Veritabanı ve Analiz Kaynağından (ViPR)
"Chikungunya". European Centre for Disease Prevention and Control. 23 Ocak 2008. 5 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2013.
Küba'da Chikungunya 18 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Chikungunya: "Doğuştan gelen bağışıklığın" kilit rolü

[WHO2016-1] "Chikungunya Fact sheet". WHO. April 2016. 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "WHO2016" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)

[CDC2016Sym-2] "Chikungunya Virus Symptoms, Diagnosis, & Treatment". CDC. 6 Nisan 2016. 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "CDC2016Sym" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)

[3] "Long-term sequelae of chikungunya virus disease: A systematic review". Travel Medicine and Infectious Disease. 15: 8-22. January 2017. doi:10.1016/j.tmaid.2017.01.004. PMID 28163198.

[Cag2013-4] "Chikungunya virus infection: an overview". The New Microbiologica. 36 (3): 211-27. July 2013. PMID 23912863. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Cag2013" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)

[5] "Prevention". CDC. 26 Şubat 2016. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016.

[NEJM2014-6] "Chikungunya virus in the Americas--what a vectorborne pathogen can do". The New England Journal of Medicine. 371 (10): 887-9. September 2014. doi:10.1056/NEJMp1407698. PMC 4624217 $2. PMID 25184860.

[7] "2016 provisional data for the United States". CDC. 20 Eylül 2016. 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016.

[ThibervilleMoyen2013-8] "Chikungunya fever: epidemiology, clinical syndrome, pathogenesis and therapy". Antiviral Research. 99 (3): 345-70. September 2013. doi:10.1016/j.antiviral.2013.06.009. PMC 7114207 $2. PMID 23811281. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[Powers-9] "Changing patterns of chikungunya virus: re-emergence of a zoonotic arbovirus". The Journal of General Virology. 88 (Pt 9): 2363-77. September 2007. doi:10.1099/vir.0.82858-0. PMID 17698645.

[BurtRolph2012-10] "Chikungunya: a re-emerging virus". Lancet. 379 (9816): 662-71. February 2012. doi:10.1016/S0140-6736(11)60281-X. PMID 22100854. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "BurtRolph2012" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)

[WeaverOsorio2012-11] "Chikungunya virus and prospects for a vaccine". Expert Review of Vaccines. 11 (9): 1087-101. September 2012. doi:10.1586/erv.12.84. PMC 3562718 $2. PMID 23151166.

[12] "Evolutionary relationships and systematics of the alphaviruses". Journal of Virology. 75 (21): 10118-31. November 2001. doi:10.1128/JVI.75.21.10118-10131.2001. PMC 114586 $2. PMID 11581380.

[13] "NIAID Category A, B, and C Priority Pathogens". 5 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.

[14] "Biosafety in Microbiological and Biomedical Laboratories (BMBL) Fifth Edition" (PDF). 14 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2014.

[factsheet-15] "Chikungunya—Fact sheet". European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). 19 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Chikungunya nedir?, Chikungunya anlamı nedir?, Chikungunya ne demektir?