Cinayeti Gördüm

Cinayeti Gördüm
Blowup
	Blowup
Yönetmen	Michelangelo Antonioni
Yapımcı	Carlo Ponti
Senarist	Michelangelo Antonioni; Toni Guerra; Edward Bond
Oyuncular	David Hemmings; Vanessa Redgrave; Sarah Miles
Müzik	Herbie Hancock
Görüntü yönetmeni	Carlo di Palma
Kurgu	Frank Clarke
Stüdyo	MGM; Premiere Productions
Türü	Gerilim
Renk	Renkli
Yapım yılı	1966, İngiltere-İtalya
Çıkış tarih(ler)i	18 Aralık 1966; Ocak 1967
Süre	111 dk.
Dil	İngilizce
Bütçe	1.800.000 $
Hasılat	6.322.101 $
Diğer adları	Blow-Up

Cinayeti Gördüm (İngilizce özgün adı: Blowup), Michelangelo Antonioni'nin yönettiği İngiliz-İtalyan ortak yapımı sanat filmidir. Ayrıca İtalyan yönetmenin ilk İngilizce filmi^[3] ve ikinci renkli filmi^[4] olma özelliğini taşır. Film bir fotoğrafçının meçhul bir cinayetle olan ilişkisini anlatır. Cinayeti Gördüm, Arjantin' li yazar Julio Cortazar'ın "Las Babas del Diablo" (İngilizceye Devil's Drol olarak çevrilen hikâye filmden sonra Blowup and Other Stories olarak yayımlanmaya devam etmiştir^[5]) adlı kısa hikâyesini temel alır.

Başrollerinde David Hemmings, Vanessa Redgrave, Sarah Miles, John Castle ve Jane Birkin'in yer aldığı filmin senaryosu filmdeki İngilizce diyalogları yazan Edward Bond ile birlikte Antonioni ve Tonino Guerra tarafından yazıldı. Filmin yapımcısı Antonioni ile MGM için üç tane İngilizce film^[6] yapımı konusunda anlaşan Carlo Ponti'dir (diğer ikisi Zabriskie Noktası (Zabriskie Point) ve Yolcu (The Passenger) adlı filmlerdir.^[7]

Konusu[değiştir | kaynağı değiştir]

Hikâye, bir fotoğrafçının (Hemmings), bir kadının (Redgrave) karıştığı (veya karışmadığı), cinayetin fotoğraflarını kaza eseri çekmesi ve bununla birlikte bir gerçeklik sorgusu içine düşmesi hakkındadır. Tipik bir Antonioni filmi olarak Cinayeti Gördüm' ün hikâyesi, öyküsel bir anlatımı takip etmez.

Filmin ana karakteri Thomas, altmışların Londra'sında zengin ve ünlü bir fotoğrafçıdır. Bir gün şans eseri bir parkta iki aşığa rastlar ve onların fotoğraflarını çeker. Bu arada kadın tarafından fark edilir. Koşarak fotoğrafçının yanına gelen kadın umutsuzca negatifleri almaya çalışır fakat Thomas kadını reddeder. Kadın, Thomas'ın stüdyosunu nasıl olduysa bulur, fotoğrafları almak için para hatta vücudunu teklif eder. Bu olay fotoğrafçının şüphelenmesine ve filmleri incelemesine neden olur. Resimleri büyütür (filmin özgün adı olan Blowup, İngilizcede fotoğrafı büyütme işlemine verilen addır.) bu işlem resim karesinde silahlı bir adamı belli belirsiz açığa çıkarır. Resimleri tekrar tekrar büyütür. Artık iyice grenliliği artan, siyah/beyaz karedeki gizlenmiş silahlı adamı ve yerde yatan cesedi görmüştür.

Thomas, sonunda cesedi, parkta çalıların dibinde bulur ancak şanssız ve de sürpriz bir şekilde yanında fotoğraf makinesi yoktur. Film, Thomas'ın cinayeti kanıtlama çabalarıyla devam eder. Bir arkadaşının da tanık olması için uğraşır, ancak ceset artık orada değildir bu arada stüdyosundaki resimler de ortadan kaybolmuştur.

İzleyici cinayetin arkasındaki sırları (veya cinayetin gerçekleşip gerçekleşmediğini) asla öğrenemez. Aslında film gerçeklik ve onu nasıl algılandığıyla ilgilidir. Bu bakış açısı filmin en ünlü sahnelerinden biri olan final sahnesinde vurgulanır. Sahnede iki pandomim sanatçısı tenis maçı yapıyordur bu sırada Antonioni'nin kamerası, olmayan tenis topunu takip eder ve yine topun sesi duyulur. Fotoğrafçı bir süre maçı takip ettikten sonra tenis maçının gerçekliğine girer. Korttan dışarı fırlayan topu iki oyuncuya geri atar. Sonra onun tekrar maçı takip ettiği görülür, ancak izleyici maçı artık göremez, sadece ileri geri giden topun sesini duyulmaya devam eder. En sonunda gerçekliğin başka bir versiyonu yaratılır, Hemmings parkın yeşil çimlerinde tamamen yalnız bir şekilde durmaktadır sonra aniden kaybolur, yönetmen Antonioni tarafından ortadan kaldırılmıştır.

Filmdeki siyah-beyaz karşıtlığına yapılan vurguyu unutmamak gerekir

Filmdeki ünlüler[değiştir | kaynağı değiştir]

Cinayeti Gördüm, bazıları o esnada ünlü bazıları da daha sonradan ünlü olacak birçok isme evsahipliği yapmıştır. Filmin sona yakın sahnelerinden birinde The Yardbirds konserini izleriz. Bu grubun elektro gitaristi sonradan Led Zeppelin'de müzik kariyerine devam edecek olan Jimmy Page'dir. Konser, grubun üyelerinden Jeff Beck gitarını The Who grubunu anımsatan bir şekilde kırıncaya kadar devam eder. Aynı sahnede BBC'nin skeç grubu Monty Python'dan Michael Palin, konseri dinleyen kalabalık arasındadır ve yine konser esnasında gelecekte İngiliz medyasının ünlü bir ismi olacak olan Jane Street-Porter, çizgili pantolonuyla dans ederken görülebilir.^[8]

Antonioni, The Velvet Underground adlı Amerikalı rock grubunu da filmde kullanmak istedi ancak grubun solisti olan Sterlin Morrison' un uyuşturucu bağımlısı olması sebebiyle İngiltere'de çalışma izni alamaması planları engelledi.^[9]

Çekim yerleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Filmin ilk sahnesi (pandomimcilerin ilk olarak görüldüğü sahne), Plaza of The Economist binasında (Piccadilly, Londra, 1954-64), park sahnesi, güneybatı Londra'da bulunan, Charlton'daki Maryon Park'ta çekildi. Maryon Park filmden bu yana çok az değişikliğe uğramıştır, parkta pandomimcilerin maç yaptığı tenis kortu, filmdeki haliyle durmaktadır. Bordo renkli vitrinlere sahip, mağazaların olduğu cadde, Stockwell Yolu'dur. Thomas'ın, gizemli bir kadını görüp takip ettiği sahne, Regent Street'te çekilmiştir. Hemmings'in bir sonraki durağı, daha sonra David Bowie'nin 1972'de çıkacak olan Ziggy Stardust adlı albümünün kapak resminin de çekileceği, Heddon Street'tir.

Tartışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Cinayeti Gördüm, cinsel içerikli sahneleriyle birçok tartışmaya neden olmuştur (bir kadının çıplak olarak gösterildiği ilk İngiliz filmidir^[10]). Film, MPAA (Amerikan Film Yapımcıları ve Dağıtımcıları Birliği)'in Hays Kodu sansürüne maruz kalmıştır. Buna rağmen yapım şirketi MGM, Antonioni'nin de isteği üzerine,^[11] bu sansürü dikkate almadı ve alt şirketi olan Premier Productions'ı^[4] kullanarak filmi gösterime soktu. Bu özelliği ile MGM, onay sertifikası olmayan bir filmi dağıtmaya devam eden ilk MPAA üyesi stüdyo olarak tarihe geçmiştir. Şirketin bu girişimi yaklaşık kırk yıl boyunca uygulanan Hays Kodu'nun tamamen ortadan kaldırılmasına da önayak olmuştur.^[12]

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

Aday Olduğu Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

Akademi Ödülleri
- En iyi yönetmen : Michelangelo Antonioni
- En iyi özgün senaryo : Michelangelo Antonioni, Tonino Guerra, Edward Bond
BAFTA Ödülleri
- En iyi İngiliz filmi : Michelangelo Antonioni
- En iyi İngiliz sanat yönetmeni: Assheton Gorton
- En iyi İngiliz görüntü yönetmeni: Carlo Di Palma
Altın Küre
- İngilizce dilinde en iyi yabancı film: Michelangelo Antonioni

Kazandığı Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

Cannes Film Festivali
- Altın Palmiye: Michelangelo Antonioni

Filmin etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Brian De Palma'nın 1981 yapımı, Patlama (Blow Out) ve Francis Ford Coppola'nın 1974 yapımı, Altın Palmiye ödüllü, Konuşma (The Conservation), Cinayeti Gördüm ile aynı temayı işleyen hollywood filmleridir. Her iki filmde de Cinayeti Gördüm'deki fotoğraf makinası ses kayıt cihazı olarak karşımıza çıkar. Coppola, Konuşma filminin DVD'sindeki yorumunda senaryoyu yazarken Cinayeti Gördüm'den esinlendiğini belirtmiştir.

Mel Brooks' un oynayıp yönettiği 1977 yapımı Yükseklik Korkusu (High Anxiety) filminde küçük bir Cinayeti Gördüm parodisi yer alır. Filmde şoför, yüzünde Brooks karakterinin maskesi olan bir suikastçinin başka birine yakın mesafeden ateş ederkenki fotoğrafını çeker. Daha sonra aynı kadrajda bulunan asansördeki gerçek Brooks karakterini görebilene kadar fotoğrafı büyütür. (Aslında şoförün yaptığı teknik olarak blowup değildir buradaki espri şoförün fotoğrafı, odasındaki duvarlardan birinin ölçülerine getirene kadar, sürekli olarak büyütmesidir).

1997 yapımı Austin Powers:Ajanlar Kralı (Austin Powers: International Man of Mystery) adlı filmde Cinayeti Gördüm'deki, Hemmings karakterinin, fotoğraf çekimi esnasında bir modele bağırarak emirler verdiği sahnenin parodisine yer verilmiştir.

Cinayeti Gördüm ayrıca Jaane Bhi Do Yaaron adlı Hint filminin de esin kaynağı olmuştur. Filmde iki fotoğrafçı makineleriyle bir belediye başkanının cinayetini yakalamışlardır. Ancak cinayeti fotoğrafları büyüttükten sonra keşfederler. Bu filmde cinayetin işlendiği park Antonioni Parkı olarak isimlendirilmiştir.

Amerikalı, R&B şarkıcısı Amerie'nin, 2007 yılında çıkardığı Becouse I love It albümündeki, "Take Control" şarkısı için çekilen klipte filmin büyük etkisi görülebilir.^[13]

Ek bilgiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Filmdeki Thomas karakteri, 60'ların ünlü fotoğrafçısı David Bailey'in kariyerini temel alır. Ayrıca David Bailey Thomas karakteri için önerilen isimlerden biriydi.^[14]
Filmde kullanılan fotoğraflar Don McCullin tarafından çekilmiştir.^[14]
Yönetmen Antonioni Maryon Park'ın çimlerinin rengini yeterince canlı bulmadığı için onları yeşile boyatmıştır.^[14]
Antonioni'nin Jane rolü için ilk tercihi İsveçli oyuncu Eva-Britt Strandberg idi, ancak oyuncuyu MGM patronları istemediği için rol Vanessa Redgrave'e gitmiştir.^[14]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "欲望 (映画)". Vikipedi. 14 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007.
^ Laney, Dave. "Blowup". Kuzey Karolayna Üniversitesi. 13 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007.
^ "Michelangelo Antonioni: Films". Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ ^a ^b "Blow Up (1966)". Amazon.com. 29 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007.
^ Beltzer, Thomas (2005). "La Mano Negra: Julio Cortázar and his Influence on Cinema". 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007.
^ Brigitte Tast, Hans-Jürgen Tast: light room - dark room. Antonionis "Blow-Up" und der Traumjob Fotograf, Kulleraugen Vis.Komm. Nr. 44, Schellerten 2014, ISBN 978-3-88842-044-3
^ "İtalyan yönetmen Antonioni öldü". haber.tnn.net. Temmuz 2007. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Blowup-Michelangelo Antonioni - 1966". Thelin.net. 25 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007.
^ Victor Bockris ve Gerard Malanga, Uptight: The Story of The Velvet Underground.
^ http://www.asahi.com/english/Herald-asahi/TKY200711020046.html ^{[yalın URL]}
^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2007.
^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2007.
^ "Amerie - Take Control". Youtube. Aralık 2006. 25 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
^ ^a ^b ^c ^d "Trivia for Blowup (1966)". IMDB. 25 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

(İngilizce) IMDb'de Cinayeti Gördüm
(İngilizce) Sette çekilen fotoğraflar
(İngilizce) Çekim yerlerinden bahseden bir site 2 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Ödüller
Önce gelen: A Man and a Woman , The Birds, the Bees and the Italians	Altın Palmiye 1967	Sonra gelen: If....

[Wikipedia-1] "欲望 (映画)". Vikipedi. 14 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007.

[UNC-2] Laney, Dave. "Blowup". Kuzey Karolayna Üniversitesi. 13 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007.

[Lycos-3] "Michelangelo Antonioni: Films". Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[amazon-4] "Blow Up (1966)". Amazon.com. 29 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007.

[sensesofcinema-5] Beltzer, Thomas (2005). "La Mano Negra: Julio Cortázar and his Influence on Cinema". 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007.

[6] Brigitte Tast, Hans-Jürgen Tast: light room - dark room. Antonionis "Blow-Up" und der Traumjob Fotograf, Kulleraugen Vis.Komm. Nr. 44, Schellerten 2014, ISBN 978-3-88842-044-3

[haber.tnn.net-7] "İtalyan yönetmen Antonioni öldü". haber.tnn.net. Temmuz 2007. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[yhelin-8] "Blowup-Michelangelo Antonioni - 1966". Thelin.net. 25 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007.

[9] Victor Bockris ve Gerard Malanga, Uptight: The Story of The Velvet Underground.

[10] ttp://www.asahi.com/english/Herald-asahi/TKY200711020046.html ^{[yalın URL]}

[11] "Arşivlenmiş kopya". 23 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2007.

[12] "Arşivlenmiş kopya". 28 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2007.

[youtube-13] "Amerie - Take Control". Youtube. Aralık 2006. 25 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

[imdb-14] "Trivia for Blowup (1966)". IMDB. 25 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

g t d Michelangelo Antonioni'nin yönettiği filmler
1950'ler	Cronaca di un Amore (Bir Aşkın Öyküsü) (1950) · I Vinti (Yenikler) (1952) · La Signora Senza Camelie (Kamelyasız Kadın) (1953)· Le Amiche (Kadınlar Arasında) (1955) · Il Grido (Çığlık) (1957)
1960'lar	L'Avventura (Macera) (1960) · La Notte (Gece) (1961) · L'Eclisse (Batan Güneş) (1962) · Il Deserto Rosso (Kızıl Çöl) (1964) · Blowup (Cinayeti Gördüm) (1966)
1970'ler	Zabriskie Point (Zabriskie Noktası) (1970) · Chung Kuo (1972) · The Passenger (Profession: Reporter, Yolcu) (1975)
1980'ler	Il Mistero di Oberwald (1981) · Identificazione di una donna (Bir Kadının Tanımlanması) (1982)
1990'lar	Al di là delle Nuvole (Bulutların Ötesinde) (Wim Wenders'le birlikte) (1995)
Kısa filmler	Tentato Suicido (1953) · Il Provino (1965) · Il Filo Pericoloso delle Cose (2004)

g t d Altın Palmiye kazanan filmler
1939-1959	Union Pacific (1939) • Hets (1944) • Yaratılan Adam (1946) • Toprak Kızıl Olacak (1946) • Kısa Tesadüfler (1946) • Maria Candelaria (1946) • Neecha Nagar (1946) • Kesin Dönüş (1946) • Pastoral Senfoni (1946) • Die letzte Chance (1946) • Kanatsız İnsanlar (1946) • Roma, Açık Şehir (1946) • Dumbo (1947) • Üçüncü Adam (1949) • Bayan Julie (1951) • Milano'da Mucize (1951) • Othello (1952) • İki Paralık Umut (1952) • Dehşet Yolcuları (1953) • Cehennem Kapısı (1954) • Marty (1955) • Sessiz Dünya (1956) • Kan Dökmeyeceksin (1957) • Leylekler Uçarken (1958) • Siyah Orfe (1959)
1960-1979	Tatlı Hayat (1960) • Uzun Ayrılık (1961) • Viridiana (1961) • Verilen Söz (1962) • Leopar (1963) • Cherbourg Şemsiyeleri (1964) • The Knack ...and How to Get It (1965) • Bir Kadın ve Bir Erkek (1966) • Bayanlar ve Baylar (1966) • Cinayeti Gördüm (1967) • Ne Ekersen (1968) • Cephede Eğlence (1970) • Arabulucu (1971) • İşçi Sınıfı Cennete Gider (1972) • Mattei Olayı (1972) • Paralı Asker (1973) • Korkuluk (1973) • Konuşma (1974) • Ateş Yıllarının Öyküsü (1975) • Taksi Şoförü (1976) • Babam ve Ustam (1977) • Nalın Ağıcı (1978) • Kıyamet (1979) • Teneke Trampet (1979)
1980-1999	Bütün O Caz (1980) • Kagemuşa (1980) • Demir Adam (1981) • Kayıp (1982) • Yol (1982) • Narayama Türküsü (1983) • Paris, Texas (1984) • Babam İş Gezisinde (1985) • Misyon (1986) • Şeytanın Güneşi Altında (1987) • Fatih Pelle (1988) • Seks Yalanları (1989) • Vahşi Duygular (1990) • Barton Fink (1991) • İyi Niyetler (1992) • Elveda Cariyem (1993) • Piyano (1993) • Ucuz Roman (1994) • Yeraltı (1995) • Sırlar ve Yalanlar (1996) • Kirazın Tadı (1997) • Yılan Balığı (1997) • Sonsuzluk ve Bir Gün (1998) • Rosetta (1999)
2000-2019	Karanlıkta Dans (2000) • Oğul Odası (2001) • Piyanist (2002) • Fil (2003) • Fahrenheit 9/11 (2004) • L'Enfant (2005) • Özgürlük Rüzgarı (2006) • 4 Ay, 3 Hafta, 2 Gün (2007) • Sınıf (2008) • Beyaz Bant (2009) • Amcam Önceki Hayatlarını Hatırlıyor (2010) • Hayat Ağacı (2011) • Aşk (2012) • Mavi En Sıcak Renktir (2013) • Kış Uykusu (2014) • Dheepan (2015) • Ben, Daniel Blake (2016) • Kare (2017) • Arakçılar (2018) • Parazit (2019)
2020-2039	Titane (2021) • Hüzün Odası (2022) • Anatomy of a Fall (2023)

Blow Up nedir?, Blow Up anlamı nedir?, Blow Up ne demektir?