Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum yapın. Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Haziran 2022) Bu maddenin daha erişilebilir olması için konusuna göre başlıklara bölünmesi gerekmektedir. Lütfen Biçem el kitabına uygun bir şekilde bölüm başlık ve alt başlıkları ekleyerek maddeyi düzenleyin.

Beden dili, bir sözsüz iletişim biçimidir.^[1] Beden dili insanın bedeni vasıtasıyla hislerini, fikirlerini karşı tarafa doğru ve anlaşılır bir şekilde iletmesidir.^[2] İnsanlar birbirleriyle ilk olarak konuşarak değil beden dilleri aracılığıyla iletişim kurmuşlardır ve beden dili insanların kullandıkları ilk dil olmuştur. İnsanlar bu iletişim aracını kullanarak duygu, düşünce, istek, ihtiyaç ve ruhsal kapasitelerini paylaşmışlardır.^[3] Dil gelişiminin ilk aşamasında insanlar kendini hareketlerle, sözsüz olarak ifade etmiştir. Sözcükler ve konuşma daha sonradan ortaya çıkmıştır. Beden dili; hareket, jest-mimikler, duyguların ifade edilmesi, duruş şekli, ses tonu, vücut hareketleri gibi birçok önemli unsuru içinde bulunduran ve iletişimde çok önemli yeri olan bir araçtır.^[4] Beden dili, bireyler iletişime geçtiği anda devreye girmeye başlar.^[5] Beden diliyle daha çok duygular, istekler ve arzular ifade edilir.^[6] İletişimin yarısını beden dilinin kapsadığı düşünülmektedir. Dolayısıyla iletişim kurarken beden dilini nitelikli kullanan kişiler diğerlerine göre iletişim kurmakta daha iyidirler. İletişimde düşünceler sözlü olarak aktarılırken duygular sözsüz olarak yani beden diliyle aktarılır. İnsanlarla kurulan iletişimde beden dili olmazsa olmazdır. İletişimin tamamlayıcı öğesidir. Yalnızca bedenin kullanımı değil kıyafetlerimiz de bedensel dışavurumu pekiştirir. Beden dili bedenin imajından farklı düşünülemez.^[7]

Birdwhistell’in çalışmalarına göre iletişim %35 sözel olan %65 sözel olmayan yollarla gerçekleşir. Mehrabian’ın çalışmasında ise iletişim %7 sözel %38 ses yoluyla %55 de sözel olmayan yollarla gerçekleştiği belirtilmiştir.^[8] Charles Darwin tarafından 1872-1877 senelerinde beden dili konusunda yapılan çalışmalar bugün hala bu alanda geçerliliğini korumaktadır. Darwin, bu çalışmalarında sözel olmayan iletişimin öğelerini üç ana başlıkta incelemektedir:

• Dil dışı unsurlar (paralanguage),
• Hareketler (kinesics),
• Bedenin mekandaki konumu (proxemics).^[3]

Beden dili biz farkında olmasak da duygu durumumuzu, aklımızdan geçenleri ve daha fazla bilgiyi yansıtır. Bu bilgilerin işlenmesi esnasında ise beynin belirli aktivasyon alanları tetiklenir. Bu alanlar üç beyin ağı şeklinde karşımıza çıkar.^[9]

1. Reflekslerimizi içeren duygusal beden dili
2. Visuomotor algısı
3. Beden farkındalığı

İlk iki ağ için giriş sistemi denilebilir. bu iki sistem üçüncü ağ ile ilişkilendirilmektedir.^[9]

Mümtaz Turhan, beden dilinde mimikler ile ilgili çalışma yapmış ve bu tez çalışması kitap olarak yayınlanmıştır. Turhan’a göre mimikler yalnızca kendi başına bir anlam ifade etmez ve iletişimde eksik kalır. Mimiklerin daha etkin hal alabilmesi için içinde bulunduğu kontekste değerlendirilmesi gerektiğini savunmuştur. Bunu da bir dizi deneyle kanıtlamıştır. Mümtaz Turhan, bu tez ve deneyleriyle dünyada ilk kez beden dili üzerine çalışanlardan biri olmuştur.^[10]

İnsanlarla sadece göz teması kurmak bile bir tür iletişimdir. Beden dili benliğin yansımasıdır. Yalnızca beden dilini kullanmak değil kıyafetlerimiz de bedensel dışavurumu pekiştirir. Beden dili her kültürde farklıdır, genelleme yapılamaz. Beden dili, beden imgesinin anlık olarak yansımasıdır. Kişinin kendini nasıl hissettiği, güçlü olup olmayışı, güzel veya çirkin oluşu vb. kendini tanımladığı kavramlar beden dilini de etkiler. Benlik saygısı doğru beden dilini doğurur.^[11]

İnsan bilinçli veya bilinçsiz olarak yaptığı hareketlerle karşısındaki kişiyi veya topluluğu etkileyebilir hatta yönlendirebilir. Örneğin; kendinden emin insanlar omuzlarını geniş ve dik tutar. Bir iş adamı kriz anında sakin kalarak kendinden emin olduğunu gösterir veya bir psikolog danışan karşısında heyecansız mimiklerle iletişim kurarak danışan üzerinde doğru etkiyi bırakır.^[2]

Sözsüz iletişim insan ilişkilerini düzenlediği ve sözel iletişime katkı sağladığı için aynı zamanda sözel iletişimin yerini alabilir. Kültürler arası ve cinsiyetler arası sözsüz iletişim kullanımı birbirinden farklıdır. Bu fark insanlar arası iletişimin yapısını etkileyebilir. Her durumun kendi içinde kendine ait sözsüz iletişim kuralları vardır ve bunlar birbirinden farklı olabilir. Sözsüz iletişimin birçok ifade kanalı vardır, doğada kesintisizdir ve belirsizlik gösterir. Genel olarak kullanılan kelime ile tutarsızdır. Sözsüz iletişim ve sözlü iletişim birbirine zıt olduğunda kişiler iletişimde esas anlatılmak isteneni anlamlandırmanın bir aracı olarak sözsüz iletişime güven duyma eğilimindedir. Sözsüz iletişim unsurlarından bilhassa beden dili sözlerimizle ifade ettiklerimizin yanı sıra güçlü bir ifade de iletir. Sese dair bütün özellikler anlatmış olduklarımızın içeriğini etkiler. Örneğin; ses tonu, sesin hızı vb.

• Söylenen sözler bir kez de beden dili tarafından ifade edilir.
• Sözlerinizin kastettiği ile beden dilinizin kastettikleri birbirinden farklı olabilir.
• Sözlü iletinin yerini beden dili alabilir.
• Sözlerinizle anlatmak istediğiniz şeyin anlamını beden dili güçlendirir.^[1]

İletişim değerler ağıyla başlar ve onunla biter bu süreçte bu değerlerin somut bir şekli de bedene yansır. İletişim bir süreci kapsar ve bu sürecin yapıtaşlarından biri de bedendir. İlk 30 saniye ve 3 dakikada insanlar birbirleriyle alakalı bir yargıda bulunurlar ve bu süreçte bedenin ve sesin sözcüklere oranla 9 kat daha büyük bir etken olduğu belirlenmiştir. Beden dili o ana olan hakimiyete can veren bir yaratma işlevidir. Bize farklı farklı karakterleri - hayatımızda üstlenmiş olduğumuz- canlandırma imkanı sunar.^[12]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]