Büyük Viking Ordusu (eski İngilizce: Mycel Heathen Here, Danca: Store Hedenske Hær), 865 yılında Danimarka ve güney İsveç'ten yola çıkarak İngiltere'yi istila eden birleşik silahlı kuvvete verilen addır. Bu döneme kadar Viking saldırıları genellikle vur-kaç şeklinde olmuş, özellikle yağma amaçlanmıştır. Büyük Viking Ordusunun ise amacı yeni topraklar fethetmek olmuştur.

Ordunun adı Anglo-Sakson Kronolojisinde geçmektedir. Ordu İskandinavya'daki, İrlanda'daki ve Avrupa'nın diğer yerlerinde savaşan Vikinglerin bir araya gelmesiyle oluşturulmuştur. Efsaneye göre orduyu ünlü Ragnar Lodbrok'un oğulları komuta etmektedir. Anglo-Sakson krallıklarına karşı yapılan askerî harekât 14 yıl sürer. Yazılı kaynaklarda kesin bir toplam sayı verilmese de ordunun dönemine göre çok büyük olduğu bilinmektedir. İstilacı Vikingler ilk olarak Doğu Anglia Krallığında karaya çıkarlar. Doğu Anglia Kralı kendisine saldırmamaları karşılığında Vikinglere at vermeyi kabul eder. Ordu 865-866 kışını Thetford'da geçirir. 866 yılı Kasım ayında kuzeydeki York kenti ele geçirilir. 868 yılında Mercia Krallığına doğru ilerleyip kışı Nottingham'da geçirirler. Burada Mercia ve Wessex kuvvetleriyle vikingler yenişemez. Mercia, Vikinglerin şartlarını kabul edince Vikinglere York'a geri çekilir.

870 yılında yeniden Doğu Anglia Krallığına dönen Vikingler burayı işgal edip kral Edmund'u öldürür. 871 yılında yeniden Wessex'e giden Vikingler 873 yılında Northumbira'ya dönerler. 874 yılına gelindiğinde İngiltere'deki yedi krallıktan sadece Wessex Krallığı fethedilmemiş durumdadır. 875 yılında buraya saldıran Vikingler Edington Muharebesi'nde Büyük Alfred'e yenilirler. Yapılan barış antlaşmasıyla geri çekilen Vikingler buna rağmen kuzey ve doğuda bazı toprakları ellerinde tutmayı başarırlar.

Arka planı[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiltere'ye Viking saldırıları 8. yüzyılın sonlarına doğru başlar. İlk hedef alınan yer kuzey sahilindeki keşişlerin bulunduğu Lindisfarne olmuştur. Kolay taşınan ve pahada yüksek ganimetin olduğu kutsal yerler olan kiliseler Vikinglerin hedefleri olmuştur. Anglo-Sakson Kronolojisine göre 840 yılında Wessex kralı Æthelwulf Carhampton, Somerset'te Vikinglere yenilmiştir. Bu yenilgiye rağmen Wessex direnişi sürebilmiştir. 860 yıllarına kadar vur-kaç taktiğini kullanan Vikingler taktik değiştirerek büyük bir ordu toplayarak fetih harekâtına çıkmışlardır.

Ordunun büyüklüğü[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihçiler ordunun büyüklüğüne göre birbirinden farklı sayılar vermektedir. Sayıyı alt limitlerde olarak değerlendiren akademisyen Pete Sawyer, Anglo-Sakson Kronolojisindeki gemi sayılarından ilerleyerek istilacıların toplam sayısını yaklaşık 1000 savaşçı olarak verir. Bu fikre katılmayan akademisyenlerden Laurent Mazet-Harhoff binlerce kişiden oluşan bir ordudan bahseder. Guy Halshall yine binli rakamlardan bahsederken, konunun daha derinlikli tartışılması gerektiğini salık verir.

İstilacı Viking Ordusunun büyük oranda Fransa'daki Viking savaşçılarından devşirildiği düşünülmektedir. Fransa'da iktidar kavgalarından dolayı zayıf düşmüş olan merkezi yönetim Vikinglerin bölgeye saldırmaya başlamasıyla zor duruma düşer. Nehir yollarıyla ülkenin içlerine kadar ilerleyen Vikingler özellikle kiliseleri yağmalar. Kolay ganimet imkânı bölgeye çok sayıda Viking savaşçısının akmasına yol açar. 845 yılındaki Paris Kuşatması ancak çok büyük miktarda danegeld ödenerek savuşturulur. Bu dönemde neredeyse tüm nehirler Vikinglerin denetimindedir ancak Fransa Krallığı tahkimatlı iç bölgelerde duruma hakimdir. Yoğun Viking saldırılarından sonra neredeyse tüm nüfusun iç bölgelere çekilmesiyle birlikte ganimet yağması peşindeki Vikingler gözlerini yeniden İngiltere'ye çevirirler.

İngiltere'nin istilası[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransa'da aktif olarak savaşan çok sayıda Viking komutanı maiyetleriyle birlikte Anglo-Sakson İngiltere topraklarına saldırmak için güç birliği yapmıştır. Toplanan orduya İskandinavya ve İrlanda'da bulunan vikinglerin de katıldığı sanılmaktadır. Vikingler 851 yılında Wessex kralı Æthelwulf tarafından yenildikleri için bu kez kuzey ve doğu bölgelerine giderler. Efsaneye göre orduya ünlü Viking savaşçısı Ragnar Lodbrok'un üç oğlu Halfdan, İvar ve Ubbe kumanda etmektedir.^[1]

865 yılı sonlarına doğru Vikingler Doğu Anglia Krallığında karaya çıkarak istilaya başlarlar. Doğu Anglia Krallığı Vikinglerle anlaşma yolunu seçerler ve Vikinglere at tedarik ederler. Sefere çıkmadan önce Doğu Anglia'da kışlayan Vikingler 866 yılı sonlarına doğru Northumbria'ya doğru yola çıkarlar. York kentini ele geçiren Vikingler Northumbria'ya saldırmamak karşılığında yüklü bir danegeld alır. Kukla bir yönetimi iktidara getiren Vikingler Mercia Krallığı'na doğru ilerlerler. 867 yılında Nottingham kenti düşer. Mercia, Vikinglere karşı Wessex'ten yardım ister. Birleşik Mercia ve Wessex birlikleri Vikinglere düşen Nottingham'ı kuşatsa da alamaz. Mercialılar da danegeld ödeyip Vikingleri geçici de olsa uzaklaştırma yolunu seçerler. Danegeld ödemesini alan Vikingler 868 yılı sonbaharında Northumbria'ya dönüp York'ta kışlarlar. Burada 869 yılına kadar kalırlar. Sonrasında Doğu Anglia'ya dönen Vikingler 869-870 kışını Thetford'da geçirirler. Bu dönemde Doğu Anglia ile Vikingler arasında resmi bir ateşkes antlaşması bulunmadığı için işgalcilere direniş gösteren kral Edmund yakalanarak öldürülür.

871 yılında Bagsecg komutasında yeni bir Viking birliği İskandinavya'dan gelerek İngiltere'deki kuvvetlere katılır. Destekle birlikte sayısı artan Viking birlikleri Wessex'e doğru harekât planlamaya başlarlar. Ancak Kral Æthelred'in daha sonra kral olacak kardeşi Alfred komutasındaki Sakson ordusuna 8 Ocak 871 günü Ashdown Muharebesinde yenilir. Muharebede Bagsecg öldürülür. Üç ay sonra ağabeyinin ölmesiyle Alfred tahta çıkar. Ordusunu güçlendirmek için zamana ihtiyaç duyan yeni kral Vikinglerle uzlaşmaya çalışır. 871-872 kışını Londra'da geçiren Vikingler Northumbria'ya döner. Burada iktidarı verdikleri kukla yönetime karşı çıkan ayaklanmayı bastırırlar. Bugün Lincolnshire'da bulunan Torksey'de 872-873 kışını geçirirler. Mercia Vikingleri yeniden danegeld ödemesi yaparak topraklarından uzak tutacak ve Vikingler 873 yılı sonunu Derbyshire'daki Repton'da geçireceklerdir.

874 yılında baharla birlikte Vikingler Mercia kralını ülkeden sürerek toprakları işgal ederler. Yeni kral olarak II. Ceolwulf getirilir. Bundan sonra anlatımlara göre Vikingler iki gruba ayrılır. Halfdan komutasındaki grup kuzeye Northumbria'ya gider. 874-875 kışını Thyne Nehri kıyısında geçirip 875 yılında İskoçya'ya giderek Pict ve Keltlere ait Strathclyde Krallığındaki Britonlarla savaşır. 876 yılında güneye inerek Northumbria'daki toprakları adamları arasında dağıtır, Vikinglerin bir bölümü buraya yerleşerek tarımla uğraşmaya başlar.

Guthrum, Oscetel ve Anwend komutasındaki ikinci grup ise 874-875 kışını Cambridge'de geçirir. 875 yılında Wareham'a saldırarak bu müstahkem mevkiyi ele geçirirler. Alfred bu sırada topraklarından ayrılması için Vikinglere yeniden bir ödeme yapar. Wareham'dan ayrılan Vikingler yeniden Wessex topraklarına saldırmaya başlar. 878 yılında yapılan Edington Muharabesinde Wessex birlikleri Vikingleri yener. Muharebenin ardından yapılan Wedmore Antlaşmasına göre İngiltere Wessex Anglo-Saksonları ile Vikingler arasında bölünür.^[2]

Sonuçları ve sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

878 yılı sonlarına doğru Guthrum'un Vikingleri Mercia Krallığındaki Cirencester'e giderler. 879 yılında Doğu Anglia'ya giden bu grup artık Hristiyan olduğu için aldığı ismiyle Æthelstan öleceği 890 yıla kadar burada hüküm sürdü. Guthrum ile birlikte hareket etmeyen Vikinglerin bir kısmı Northumbria ve York kentlerine yerleşirler. Bazılarının da Mercia'da yerleştiği bilinmektedir.^[3]

878 yılında üçüncü bir Viking Ordusu Thames Nehrinde bir araya gelir. Ancak hem Guthrum'un mağlubiyeti hem de Fransa'daki görece zayıflayan iktidar^[4] belirleyici olacak, Vikingler 879 yılında Fransa'ya giderek yağma peşinde koşacaktır.

İngiltere'de kalan Vikinglerin varlığı Alfred'i krallığına tahkimat yapmaya iter. Bir donanma kurup, kara ordusunu yeniden düzenleyen Alfred, kentlerin de tahkimatını artırır. Eski Roma İmparatorluğu tahkimat kalıntıları üzerine inşaat yapan kral ani Viking saldırılarına karşı önlem almış olur. Acil durumlarda kaleye sığınan kent halkının tahkimatların masraflarına katılması için vergi sistemi geliştirilir ve kayıtlar o dönem için oldukça iyi tutulur.^[5]

896 yılına gelindiğinde Doğu Anglia veya Northumbria'ya gitmemiş olan Vikingler Alfred'in müstahkem kentlerine karşı hiçbir başarı sağlayamamış ve Fransa'ya doğru yola çıkmışlardır. Büyük Viking Ordusunun istilasının ardından kuzey ve doğu bölgeleri Vikinglerin denetimindeyken, Alfred Wessex'de iktidardadır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Büyük Alfred