Azâzîl

Azâzîl (Aramice: רמשנאל, Arapça: عزازل, İbranice: עזאזל, Aze'ezel) İblis'in melek olduğu zamanki adıdır. Onu reddetmeden ve cennetten düşmeden önce, Allah'a yakın "Karûblar" biriydi.

Azâzîl, Allah'ın insan sevgisine imrenir ve onları yok etmeye çalışır. Bu, Allah Adem'i yarattığında secde etmeyi reddetmesiyle ifade edilir.

Cinler yeryüzünde yaşarken Allah'ın hakemi o idi. Sürgün edildikten sonra, o, aldatma meleği oldu. Yalnızca "doğru yoldan" saptırdığı kişileri yok etmesine izin verilir.

Olası köken[değiştir | kaynağı değiştir]

"Azazel" Eski antlaşma olan Tevrat'ın Levililer kitabında 16. bölümün 8-10-26.ayetlerinde geçer. Çölde yaşayan bir cin olduğu sanılmaktadır. İbranice'de tanrı "El" tarafından "Azeez" (desteklenmiş) anlamına gelir.

"Azazil" denilen melek mefhumunun kaynağı muhtemelen budur. Bununla birlikte, bahsedilen bir melek yoktur. Sadece Yom Kipur'da "azazel"e bir keçi gönderilmesi gerektiği söylenir. "Azazel" adlı günahkar bir meleğin ortaya çıkması ancak daha sonraki literatürdedir.

Yine de, "Azâzîl" kelimesi, Arapça kökenli bir sözcüktür.^[1] İsmi, İslami sözlükbilimciler tarafından "Aziz" ve "il" den türemiştir. Adı, "Tanrının en sevdiği" anlamına gelir.^[2] Müslüman âlimler, İncil'in adıyla ilişkilendirmezler; "Allah'ın sevgilisi" anlamına gelen "azziz" ve "il" kelimelerinden oluştuğunu ileri sürerler.^[3] Bu, çünkü bu melek, düşmeden önce Allahı'nın gözdesiydi ve bu, İblisin gerçek adıydı.^[4]

Tefsir[değiştir | kaynağı değiştir]

Adı Kur'an'da geçmemekle birlikte tefsirde açıklanmakta bu, İblis'in düşmeden önceki adıdır.

İmam Taberî, Sahabe'ten alıntı yapıyor:^[5]

"İblis, masiyet işlemeden önce meleklerden biriydi, adı Azâzîl idi ve o yeryüzü sakinlerindendi ve en çalışkan ve en bilgili meleklerden biriydi, bu yüzden onu yaşlılığa çağırdı ve "cinnî" adlı bir mahalledendi." O, adı Azâzîl olan meleklerdendi ve o, yerin sakinlerinden ve onu yapanlardandı ve onların arasında yeryüzünün sakinlerine melekler arasında "cinnî" denildi.

Semerkandî tefsire:^[5]

Cenâb-ı Hak arzı yarattığı zaman, al-cân "maricin min nardan" yani dumansız ateşten yaratmış, böylece onun zürriyeti çoğalmıştır ve onlar cinlerdir, al-cânın çocuklarıdır. Yeryüzünde günahlarla yaşadılar ve kan döktüler, bunun üzerine Cenab-ı Hak dünya göklerinin meleklerini gönderdi ve onlara İblis emretti ve adı Azâzîl idi, ta ki cinleri yenip onları yerden çıkarıp adalara sürdüler, denizler ve yeryüzüne yerleştiler.
Bu onların Allah'a kullukta işlerini kolaylaştırdı. Meleklerin bir sınıfı göklerde daha yüksek olduğu için onların korkuları, yeryüzünde oturan meleklerden daha şiddetlidir. Yeryüzüne yerleştiler ve ondan emin oldular ve dünyadan emin olan herkes ondan yüz çevirmeyi emretti.
Bunun üzerine Allah Teâlâ onlara, yeryüzünde sizden başka bir halife yaratmak istediğini bildirdi. Bunun üzerine onu üzerlerine böldü ve ondan nefret ettiler { dediler }: "Cinlerin bozduğu ve kan akıttığı gibi onda { onu bozan } mı yaratmak istiyorsun, biz senin izzetini tesbih ederken, yani senin emrinle senin için dua ediyoruz."

Bu hadisleri bütün âlimler kabul etmez. Bazıları, et-Tahrîm 66/6^[6] temelinde buna itiraz ediyor. Ancak bu ayet, yalnızca cehennem bekçilerine atıfta bulunuyor.^[5] Azâzîl, Allah'ın rahmetinden ümidini kestiği için İblis adını aldığı söylenir. Azâzîl ancak Allah katından kovulduktan sonra şeytan olur:

"Mücahid ve Tavûs da, onun: "İblis'in günahı işlemeden önce, Azâzîl adında bir melek olduğunu ve O'nun ahalisinden olduğunu söylediğini rivayet etmişlerdir. Yeryüzü ve yeryüzünde yaşayanlar "cinnî" denilen meleklerdendi, Allah'a karşı büyüklük taslayıp Adem'e secde etmeyi reddedip ona isyan edince ona lanet okudu, onu bir şeytan yaptı ve adını İblis koydu gel demesine gelince.""

Azâzîl'in ilk şeytan olduğu konusunda büyük ölçüde hemfikirdir. İtaat etmeyi reddedinceye kadar Allah'a kulluk etmiştir.^[7]

Sufizm ve diğer mistisizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkler arasındaki tasavvuf anlatılarına göre Azâzîl, ilk cennetin melekleri ("dünyanın samadası") arasında yaşıyordu. Daha sonra Allah tarafından cinleri "doğru yolu" izlemeye ikna etmek için gönderdi. Cinler Azâzîl'i reddettiklerinde, onları cezalandırmak için bir melek ordusuyla gönderildi. Ödül olarak, Adem'in önünde eğilmeyi reddedene kadar en yüksek meleklere yükseltildi.^[8]

Mevlana[değiştir | kaynağı değiştir]

Mevlana, Mesnevîsinde Muâviye ile ilgili bir hikâye anlatır. Daha sonra Azâzîl olduğu ortaya çıkan gizemli bir figür, onu namazı için uyandırır. Muâviye, Azâzîl'in iyi niyetinden şüphe duyar. Azâzîl, Muâviye'ye bir zamanlar Allah'ın bir meleği olduğunu ve bu nedenle asla gerçek anlamda kötü olamayacağını hatırlatır. Azâzîl sadece müminleri kafirlerden ayırırdı.

Önce Muâviye, Azâzîl ile tartışmaya çalışır. Tartışmalarda kendisine dayanamayacağını anlayınca Allah'a sığınır.

Ancak Azâzîl gerçek niyetini açıkladığında; Yani: Muâviye bir namazı kaçırmış olsaydı, kaçırdığı için feryat etmesi onu Allah'a namazdan daha fazla yaklaştırırdı.^[9]

Vahdet-i vücûd[değiştir | kaynağı değiştir]

Vahdet-i vücûdu sufilere göre, hayır ve şer, bir hakikatin iki yüzüdür. Azâzîl, dünyada tezahür eden Tanrı'nın tüm şiddetli niteliklerinin somutlaşmış halinin rolünü oynar. O ve diğer tüm melekler, Muhammed'in nurundan yaratıldı. Abdülkerim el-Cili'ye göre Allahı, yüce melekleri Muhammed'in, Azâzîl'in ve aşağı unsurların takipçilerinin ışığından yarattı.^[10] Haydar Amuli İyi melekleri Allah'ın güzel isimlerinin yarattığı, şeytanları da Allah'ın sert isimlerinin yarattığı olarak tanımlar.^[11] Azâzîl, kozmosun daha büyük işlevinin yalnızca bir parçası olacağından, sonunda eski haline dönecek ve cennete geri döndürülecekti.^[12]

Kitâbü’t-Tavâsîn[değiştir | kaynağı değiştir]

Hallac-ı Mansur Azâzîli, “hem göklerde hem yerde dâî idi, gökte meleklere dâîlik yapmaktaydı” şeklinde tavsif ederek Azâzîlin gökte meleklere iyilikleri, güzellikleri gösterdiğini, yerde ise “insanların dâîsidir” demekle insanlara çirkinlikleri, kötülükleri öğrettiğini açıklamaktadır. Hallâc’a göre, “İblisin adı onun adından türemişti; sonradan Azâzîl şeklinde değiştirildi.”.^[13]

Aleviler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bağlayıcı bir yaratılış öyküsü olmasa bile, aşağıdaki anlatı hala iyi bilinmektedir. Başmelek Cebrail, Yaradan ile yaratık arasındaki farkı Allahından öğrenir. Diğer başmeleklere söylemek için dışarı çıkar. Sonra baş melekler Allahı'ya hizmet etmeye başlar. 1000 gün sonra iki ışık (Ali ve Muhammed) belirir ve melekler eğilmeyi emreder. Azâzîl, ışığın sadece yaratılmış bir vücut olduğunu düşündüğü için reddeder. Daha sonra orada Allahı'ya hizmet etmek için karanlığın içine gider. Tarih öncesi çağlardaki bu hareket, daha sonra insan ve şeytan arasında düşmanlığa yol açar.^[14]

İsmaililik[değiştir | kaynağı değiştir]

İsmaililere göre Azâzîl, Allah'ın ilk yaratıklarından biriydi. Allah ona yaratma gücü vermiştir. Ancak Azâzîl bu gücünü kötüye kullandığında, Allah onu elinden almış ve Azâzîl'in yaratıklarından oluşan dünyaya sürgün etmiştir.^[15]

Azâzîl'in bu fikri muhtemelen Gnostik kökenlidir ve İslami değildir. Muhtemelen Zerdüştlük gibi ikili dinlere karşı bir tepkiydi. İblis'ın Farsça adı (Ehriman) Azâzîl için açıkça kullanılmaktadır.^[16]

Apokrifa[değiştir | kaynağı değiştir]

Hanok Kitabı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hanok kitabında, "Azazel" adında meleksi bir varlık vardır. yeryüzüne inip insanlarla çiftleşen asi meleklerin lideridir. Onların nesli Nefilim'dir (devler).^[17]

İnsanlara cennetin sırlarını ve büyüyü öğretir ve cezalandırılır. Ancak melek Azazel İblis değildir. İblis, Azazel'i uçuruma atacak olan ayrı bir melek sınıfıdır.

İbrahim Kıyametinde[değiştir | kaynağı değiştir]

İbrahim Kıyametinde ilk kez İblis'e benzer bir işlevde "azazel" adlı bir melek belirir. İbrahim'in kurban ettiği hayvanların cesetleri üzerinde oturan kirli bir kuş olarak görünür. İbrahim'le diyaloğa girer ve onu Allah'ın yolundan döndürmeye çalışır. Sonra bir melek belirir ve İbrahim'i Azazil hakkında uyarır. Meleğin ifadesi, Azazil'in cennetten kovulduğunu ve İbrahim'in baştan çıkarıcının eski görevini devralmaya mahkum olduğunu ima ediyor. İbrahim'in eski günahı bu nedenle düşmüş meleğe aktarılacak; muhtemelen Yom Kippur'daki günah keçisi ritüeline bir gönderme.^[18]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Azazil". 20 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2011.
^ Azimi, Elmira; Sattarzadeh, Dariush; Bolillan, Lida; Abdollahzadeh Tarf, Akbar; Faramarzi Asli, Mahsa (1 Ocak 2021). "Evaluation of the effect of physical-environmental factors of public spaces on the mental health of citizens (Case study: Ardabil city)". Journal of Applied researches in Geographical Sciences. 20 (59): 307-319. doi:10.29252/jgs.20.59.307. ISSN 2228-7736.
^ Lari, Maryam (1 Haziran 2011). "THE IMAGES OF ANGELS IN IRANIAN ART A Civilization Interaction in a Comparative Study". International Journal of Social Sciences and Humanity Studies. 3 (1): 247-257. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023.
^ ZenEldeen, Zakaria Sobhi. "Dangers and Treatment of Hypocrites' Rumors Thematic Analytical Study." مجلة الجامعة الإسلامية للدراسات الإسلامية (عقيدة-تفسير-حديث) 29.1 (2021).
^ ^a ^b ^c "موقع التفير الكبير". Altafsir.com. 2 Mayıs 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023.
^ url=https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Tahr%C3%AEm-suresi/5235/6-ayet-tefsiri 6 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Sakat, Ahamad Asmadi; Masruri, Muhammad; Dakir, Jawiah; Wan Abdullah, Wan Nasyrudin (1 Eylül 2015). "The Jinn, Devil and Satan: A Review on Qur'anic Concept". Mediterranean Journal of Social Sciences. doi:10.5901/mjss.2015.v6n5s1p540. ISSN 2039-9340.
^ Kefeli, Agnès. "The Return of Jinn and Angels." Muslim Religious Authority in Central Eurasia (2022): 81.
^ MERMER, Kenan (30 Nisan 2021). "MESNEVÎ'DE GEÇEN DARB-I MESELLERİN TÜRK ATASÖZLERİYLE BENZERLİKLERİNE BİR BAKIŞ". The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS). 6 (1): 40-65. doi:10.30568/tullis.912675. ISSN 2536-4510.
^ Awn, Peter J. (1983). Satan's tragedy and redemption : Iblīs in Sufi psychology. Leiden. ISBN 90-04-06906-2. OCLC 10723815.
^ Ayman Shihadeh Sufism and Theology Edinburgh University Press, 21 November 2007 9780748631346 pp. 54-56
^ Awn, Peter J. (1983). Satan's Tragedy and Redemption: Iblīs in Sufi Psychology. Leiden, Germany: Brill Publishers. p. 177 978-9004069060.
^ "AZZÎL". TDV İslâm Ansiklopedisi. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023.
^ KESER-KAYAALP, Elif (30 Aralık 2016). "Geçmiş Ve Şimdi Arasında: Harput'taki Meryem Ana Kilisesi'nin Kültürel Ve Fiziksel Biyografisi". Sanat Tarihi Dergisi. 25 (2): 193-212. doi:10.29135/std.282105. ISSN 1300-5707.
^ The Gnostic Bible. Rev. ed. Willis Barnstone, Marvin W. Meyer. Boston: Shambhala. 2009. ISBN 978-1-59030-631-4. OCLC 191922827.
^ Friedman, Y. (2010). The Nuṣayrī-ʻAlawīs: An Introduction to the Religion, History, and Identity of the Leading Minority in Syria. Niederlande: Brill. p. 97
^ Rosemary Guiley The Encyclopedia of Angels, Infobase Publishing, 2004, s. 115, ISBN 978-1-438-13002-6 (İngilizce)
^ Orlov, Andrei A. (2011). Dark mirrors : Azazel and Satanael in early Jewish demonology. Albany: State University of New York Press. ISBN 978-1-4384-3953-2. OCLC 775360930.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Din ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] "Azazil". 20 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2011.

[2] Azimi, Elmira; Sattarzadeh, Dariush; Bolillan, Lida; Abdollahzadeh Tarf, Akbar; Faramarzi Asli, Mahsa (1 Ocak 2021). "Evaluation of the effect of physical-environmental factors of public spaces on the mental health of citizens (Case study: Ardabil city)". Journal of Applied researches in Geographical Sciences. 20 (59): 307-319. doi:10.29252/jgs.20.59.307. ISSN 2228-7736.

[3] Lari, Maryam (1 Haziran 2011). "THE IMAGES OF ANGELS IN IRANIAN ART A Civilization Interaction in a Comparative Study". International Journal of Social Sciences and Humanity Studies. 3 (1): 247-257. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023.

[4] ZenEldeen, Zakaria Sobhi. "Dangers and Treatment of Hypocrites' Rumors Thematic Analytical Study." مجلة الجامعة الإسلامية للدراسات الإسلامية (عقيدة-تفسير-حديث) 29.1 (2021).

[altafsir.com-5] "موقع التفير الكبير". Altafsir.com. 2 Mayıs 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023.

[6] url=https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Tahr%C3%AEm-suresi/5235/6-ayet-tefsiri 6 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[7] Sakat, Ahamad Asmadi; Masruri, Muhammad; Dakir, Jawiah; Wan Abdullah, Wan Nasyrudin (1 Eylül 2015). "The Jinn, Devil and Satan: A Review on Qur'anic Concept". Mediterranean Journal of Social Sciences. doi:10.5901/mjss.2015.v6n5s1p540. ISSN 2039-9340.

[8] Kefeli, Agnès. "The Return of Jinn and Angels." Muslim Religious Authority in Central Eurasia (2022): 81.

[9] MERMER, Kenan (30 Nisan 2021). "MESNEVÎ'DE GEÇEN DARB-I MESELLERİN TÜRK ATASÖZLERİYLE BENZERLİKLERİNE BİR BAKIŞ". The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS). 6 (1): 40-65. doi:10.30568/tullis.912675. ISSN 2536-4510.

[worldcat.org-10] Awn, Peter J. (1983). Satan's tragedy and redemption : Iblīs in Sufi psychology. Leiden. ISBN 90-04-06906-2. OCLC 10723815.

[ReferenceA-11] Ayman Shihadeh Sufism and Theology Edinburgh University Press, 21 November 2007 9780748631346 pp. 54-56

[12] Awn, Peter J. (1983). Satan's Tragedy and Redemption: Iblīs in Sufi Psychology. Leiden, Germany: Brill Publishers. p. 177 978-9004069060.

[13] "AZZÎL". TDV İslâm Ansiklopedisi. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023.

[14] KESER-KAYAALP, Elif (30 Aralık 2016). "Geçmiş Ve Şimdi Arasında: Harput'taki Meryem Ana Kilisesi'nin Kültürel Ve Fiziksel Biyografisi". Sanat Tarihi Dergisi. 25 (2): 193-212. doi:10.29135/std.282105. ISSN 1300-5707.

[15] The Gnostic Bible. Rev. ed. Willis Barnstone, Marvin W. Meyer. Boston: Shambhala. 2009. ISBN 978-1-59030-631-4. OCLC 191922827.

[16] Friedman, Y. (2010). The Nuṣayrī-ʻAlawīs: An Introduction to the Religion, History, and Identity of the Leading Minority in Syria. Niederlande: Brill. p. 97

[17] Rosemary Guiley The Encyclopedia of Angels, Infobase Publishing, 2004, s. 115, ISBN 978-1-438-13002-6 (İngilizce)

[:0-18] Orlov, Andrei A. (2011). Dark mirrors : Azazel and Satanael in early Jewish demonology. Albany: State University of New York Press. ISBN 978-1-4384-3953-2. OCLC 775360930.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Azazel nedir?, Azazel anlamı nedir?, Azazel ne demektir?