Eski Arapça isimler uzun bir adlandırma sistemine dayanır; çoğu kökleşik Arapça adlar genellikle birkaç bölümden oluşur ve bu düzen, bütün Arap dünyasında kullanılmaktadır. Basit bir Arapça isim, verilmiş - orta - aile isiminden oluşur.

Arapça isim yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Arapça isimler genellikle (laqab -) kunya - ism - nasab - nisba (- laqab) düzeni ile oluşur. Tarihsel kişilikler, kısmen kendi nisba'sıyla, diğerleri Abū Bakr gibi kendi kunya'sıyla veya Ibn Khaldūn gibi kendi nasab'ıyla tanınmaktadır. Kökleşik Arapça adlar genellikle aşağıdaki bölümlerden oluşmaktadır:

İsm (Arapça: اسم)[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir Arap kişinin asıl adı Arapça ism olarak adlandırılır, onun veya kendi kişisel adı ("Karīm" veya "Fatimah") gibi. Çoğu Arapça isimler aslında anlamlı, genellikle kişinin iyi niteliğini içeren bir Arapça kelimelerdir. Karīm "cömert, yüce", Maħmūd "övgüye değer" demektir ve ve her iki kelime sıfat ve isim gibi düzenli dilde kullanılmaktadır.

İslam dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Pek çok fazla yaygın olan Müslüman Arap adları, ʿAbd (عبد) ile başka bir kelime birleştirilir. ʿAbd (çoğul, ʿabid) kul veya köle demektir ve ʿAbd-Allāh, ʿAbd-al-Karīm, ʿAbd-al-Ṣamad, ʿAbd al-Malīk, ʿAbd-al-ʿAlī, ʿAbd-al-ʿAlīm, ʿAbd-al-ʿAzīm, ʿAbd-al-ʿAzīz, ʿAbd-al-Bahāʾ, ʿAbd-al-Bāqī, ʿAbd-al-Bārī, ʿAbd-al-Fattāh, ʿAbd-al-Hādī, ʿAbd-al-Ḥamīd ve ʿAbd-al-Raḥmān gibi başka adla birleştirilerek kullanılır. ʿAbd dişisel uyarlaması ʿAmah olup, bu nedenle ʿAbd-Allāh (Allah’ın kulu) adının dişisel uyarlaması da ʿAmatuallāh'dır.

Kunya كنية[değiştir | kaynağı değiştir]

Çoğu zaman, bir kunya (künye) kişinin ilk doğan oğluna atıfta, bir yedek ism (ad) olarak kullanılır. Örneğin أبو كريم "Abū Karīm" için "Kerim'in babası" ve أم كريم "Umm Karīm", "Kerim'in annesi" demektir. Bu kişinin ilk doğan oğluna değinmektir. Arap dünyası ve Orta Çağ İslam dünyasında, yaygın olarak ön adı yerine kullanılan, onursal bir unvandır.

Nasab نسب[değiştir | kaynağı değiştir]

Nasab bir aile adı (soyadı) veya bir dizi aile adlarıdır. ابن ibn (bazen bin) "oğul" ve بِنت bint "kız" anlamına gelen bu kelimeler kişinin kalıtını gösterir. Böylece ابن خلدون İbn Haldun "Haldun'un oğlu" demektir (Haldun babasının adı veya kendi adı- ya da, bu özel durumda, uzak bir atasının önemli adıdır).

Laqab لقب[değiştir | kaynağı değiştir]

Arapçadan Türkçeye geçen bu laqab (lakap), Bir kimseye, bir aileye kendi adından ayrı olarak sonradan takılan, o kimsenin veya o ailenin bir özelliğinden kaynaklanan ad.^[1] olarak tanımlanır. Laqab kişinin bir açıklaması niteliğindedir. Örneğin, Abbasi Halifesi Hārūn al-Rashīd adı "Hārūn" ve "al-Rashīd" "ergin, büluğa ermiş" veya "doğru yolda giden" anlamına gelen kendisine verilmiş bir lakabıdır. Lakap verme, çok eskiden beri var olan bir gelenektir.

Nisba نسبة[değiştir | kaynağı değiştir]

Nisba, bir kişinin mesleğini, coğrafi yaşam alanını veya (kabile, aşiret, boy, oymak ve aile gibi) ırksal kökenini açıklamak için kullanılır. al-miṣrī "Mısır'lı" örneğinden, bir ailenin birkaç kuşak gerisi takip edilebilinir. Nisba, Arapça isim bileşenleri arasında, belki de batı'nın soyadına en yakın olan benzeridir. Tam adı Abū Naṣr Moḥammad b. Moḥammad al-Ṭarḵānī olan al-Fārābī'nin doğum yeri bir Orta Çağ yerleşim yeri olan Fārāb'dır veya at-Tabarī olarak bilinen Abū Ǧaʿfar Muḥammad b.Ǧarīr b.Yazīd aṭ-Ṭabarī'nin coğrafi yaşam alanı Taberistan'dır. Abū l-Ḥasan ʿAlī ibn Muḥammad ibn Ḥabīb al-Baṣrī al-Māwardī örneğinden bu kişinin mesleğinin "al-Māwardī" yani Gül suyu satıcısı olduğu sonucu çıkarılır.

Çağdaş ve bölgesel farklılıklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Arap aile adlandırma düzeni[değiştir | kaynağı değiştir]

Arapça isimler ve onların karşılıkları[değiştir | kaynağı değiştir]

Arapça, İbranice ve Türkçe arasında yazışmalar.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Wolfdietrich Fischer; Ernst Eichler, Gerold Hilty, Heinrich Löffler, Hugo Steger, Ladislav Zgusta (Yayınlayan): Namenforschung. Ein internationales Handbuch zur Onomastik / An International Handbook of Onomastics / Manuel international d'onomastique. Teilband 1, Walter de Gruyter, Berlin/New York 1995, Basım ISBN 978-3-11-011426-3, 128. Arabische Personennamen, S. 873–875 eBook ISBN 978-3-11-020342-4. (Almanca)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Müslüman isimleri ve onların kökeni 4 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)