Amerika Birleşik Devletleri ile Japonya arasında Karşılıklı İşbirliği ve Güvenlik Anlaşması

Amerika Birleşik Devletleri-Japonya Güvenlik Anlaşması
Amerika Birleşik Devletleri ile Japonya arasında Karşılıklı İşbirliği ve Güvenlik Anlaşması; 日本国とアメリカ合衆国との間の相互協力及び安全保障条約
	Antlaşma metni
Tür	Askerî ittifak
İmzalanma	19 Ocak 1960
Yer	Washington, D.C., ABD
Onay	23 Haziran 1960

Amerika Birleşik Devletleri ile Japonya arasında Karşılıklı İşbirliği ve Güvenlik Anlaşması (İngilizce: Treaty of Mutual Cooperation and Security between the United States and Japan; Japonca: 日本国とアメリカ合衆国との間の相互協力及び安全保障条約, romanize: Nihon-koku to Amerika-gasshūkoku to no Aida no Sōgo Kyōryoku oyobi Anzen Hoshō Jōyaku) veya kısa adı ile Amerika Birleşik Devletleri-Japonya Güvenlik Anlaşması, Japon topraklarında ABD askerî üslerinin varlığına izin veren ve iki ulustan birinin "Japonya'nın yönetimi altındaki topraklarda" saldırıya uğraması durumunda birbirini savunmasını taahhüt eden bir anlaşmadır. Anlaşma, zamanla Amerika Birleşik Devletleri ile Japonya arasında askerî bir ittifak kurulmasını sağladı.

23 Haziran 1960'da yürürlüğe giren mevcut anlaşma, Asya'da II. Dünya Savaşı'nı ve Japonya'nın ABD öncülüğündeki işgalini sona erdiren San Francisco Barış Antlaşması'nın imzalanmasıyla birlikte 1951'de imzalanan anlaşmanın daha önceki bir versiyonunu revize etti ve değiştirdi. Anlaşmanın 1960 yılında revize edilmesi Japonya'da oldukça çekişmeli bir süreçti ve anlaşmanın kabulüne yönelik yaygın muhalefet, Japonya tarihindeki en büyük halk protestoları olan kitlesel Anpo protestolarına yol açtı.

1960 anlaşması, ABD-Japonya güvenlik anlaşmasını iki ülke arasında daha fazla karşılıklılık yönünde önemli ölçüde revize etti. Orijinal 1951 anlaşması, Amerika Birleşik Devletleri'nin Japonya'ya önceden danışmadan Japonya'da bulunan kuvvetlerini Doğu Asya boyunca kullanmasına izin veren bir hüküm içeriyordu ve Japonya'ya saldırılması durumunda Japonya'yı savunacağına dair açık bir söz vermiyordu, hatta ABD birliklerinin Japonya'nın iç anlaşmazlıklarına müdahale etmesine izin veren bir madde içeriyordu. Bu kısımlar, anlaşmanın 1960 yılında revize edilen versiyonunda değiştirildi. Değiştirilen anlaşma, karşılıklı savunma yükümlülüklerini belirleyen ve ABD'nin kuvvetlerini harekete geçirmeden önce Japonya'yı önceden bilgilendirmesini gerektiren maddeler içeriyordu. Ayrıca ABD'nin Japonya'nın iç işlerine müdahalesine izin veren maddeyi de kaldırdı.

Anlaşma aynı zamanda iki ülke arasında uluslararası anlayışın daha da geliştirilmesi ve ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi için genel hükümleri de içeriyordu. Bu hükümler, Amerika Birleşik Devletleri-Japonya Kültürel ve Eğitimsel Değişim Konferansı'nın (CULCON), Amerika Birleşik Devletleri-Japonya Bilimsel İşbirliği Komitesi'nin ve Amerika Birleşik Devletleri-Japonya Ticaret ve Ekonomik İşler Ortak Komitesi'nin kurulmasının temelini oluşturdu. Bu kurumların bir kısmı halen bir biçimde faaliyettedir.

ABD-Japonya Güvenlik Anlaşması 1960'tan bu yana hiç değiştirilmedi ve bu nedenle orijinal haliyle 1648 Vestfalya Antlaşması'ndan bu yana iki büyük güç arasındaki diğer anlaşmalardan daha uzun süre dayandı. Anlaşmanın en az 10 yıllık bir süresi vardı, ancak taraflardan birinin anlaşmayı feshetme isteğini bir yıl önceden bildirmediği sürece süresiz olarak yürürlükte kalması şartı vardı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Kapur, Nick (2018). Japan at the Crossroads: Conflict and Compromise after Anpo. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0674984424.
Mitchell, Jon (12 Ekim 2020). "US Military Bases Are Poisoning Okinawa". The Diplomat. Erişim tarihi: 22 Mart 2024.
Packard, George R. (2010). "The United States-Japan Security Treaty at 50: Still a Grand Bargain?". Foreign Affairs. 89 (2). ss. 92-103. Erişim tarihi: 22 Mart 2024.
Shorrock, Tim (27 Nisan 2021). "The Toxic Legacy of the US Military in the Pacific". The Nation. Erişim tarihi: 22 Mart 2024.
Sumida, Chiyomi (2009a). "$57 Million Awarded in Kadena Noise Suit". Stars and Stripes. Erişim tarihi: 22 Mart 2024.
Sumida, Chiyomi (2009b). "Japan High Court Hears Arguments in Futenma Noise Pollution Lawsuit". Stars and Stripes. Erişim tarihi: 22 Mart 2024.
Sumida, Chiyomi (2009c). "Futenma Questions and Answers". Stars and Stripes. Erişim tarihi: 22 Mart 2024.