Alişir

Alişir
Alişir
Doğum	1865 veya 1882; İmranlı, Sivas
Ölüm	9 Temmuz 1937 (55 yaşında); Feri Palaxine, Kafat
Diğer ad(lar)ı	Koçkirili Alişir
Meslek	Şair, Siyasetçi

Alişir veya Alişer (1865^[1] ya da c. 1882^[2]^[3],Sivas , İmranlı - 9 Temmuz 1937, Kafat, Ovacık) Zaza^[3] asıllı halk ozanı. Alişanzade Mustafa Paşa'nın katibi oldu. Mustafa Paşa'nın ölümünden sonra oğlu olan; Koçgiri aşireti reisi ve Kürt Teali Cemiyeti üyesi olan Alişan Bey'in vasi tayin edildi. Daha sonra Alişan Bey ile beraber Koçgiri İsyanı’nın tertipleyicileri arasında yer almıştır.^[4] İlerleyen yıllarda, Seyid Rıza'ya Dersim İsyanı'nda destek vermiş, isyancılara liderlik yapmıştır. İsyan devam ederken, 9 Temmuz 1937'de bölgede yaşayan kendi halkı tarafından karısıyla beraber öldürülmüştür. Köylüler, Alişir’in kafasını kesip, Türk hükûmeti tarafından Tunceli'ye vali olarak atanan Korgeneral Abdullah Alpdoğan'a yollamıştır.^[5]

Birinci Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

Erzincan'da Rusya İmparatorluk Ordusu komutanlığından (I. Kafkas Kolordusu komutanı Korgeneral Vladimir Platonoviç Lyahov) sığır satın almak üzere 700 altını, bir manga Rus askeri ve 10 mekkâri aldı. Munzur Dağlarını aştıktan sonra Rusların elindeki hayvanları gasp etti ve erlerden üçünü esir etti.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Hüseyin Akar, Dersim'den Portreler, Kalan Yayınları, Ekim 1999, ISBN 975-8424-03-3, s. 33. 31 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ ... öldüğü zaman tahminen 55 yaşlarında idi, Nazmi Sevgen, "Yakın Tarihin Esrarla Örtülü Hadiseleri ve Koçkirili Alişir", Tarih Dünya Dergisi, Yıl 1 Sayı 9, 15 Ağustos 1950, İstanbul,
^ ^a ^b Nazmi Sevgen, Zazalar ve Kızılbaşlar: Coğrafya-Tarih-Hukuk-Folklor-Teogoni, Kalan Yayınları, Ağustos 1999, ISBN 975-8424-00-9, s. 225.
^ "Millî Mücadele Yıllarında Koçgiri Aşireti Reisi Alişan Bey'in Faaliyetleri". Koçgiri Aşireti reisi ve İmranlı Nahiyesi Müdürü Alişan Bey, aynı zamanda Kürt Teali Cemiyeti’nin üyesiydi. Alişan Bey, kardeşi Haydar Bey ve kâtipleri Alişer Efendi ile birlikte Koçgiri İsyanı’nın tertipleyicileri arasında yer almıştır. 1918’den itibaren bağımsızlık yolunda çalışmalar yapmaya başlamıştır. Mondros Ateşkes Anlaşması ve Sevr Anlaşması ona istediği fırsatı vermişti. Koçgiri Aşiretleri, Kürt Teali Cemiyeti vasıtasıyla İstanbul’daki İngiliz Yüksek Komiseri ile irtibatlıydı. Milli Mücadele’nin engellenmesi için İngilizler, Koçgiri’ deki aşiretlerin harekete geçirilmesi için her türlü desteği sağlıyordu. Alişan Bey devlete sadakat ve bağlılığı gerekçe gösterilerek, Sadrazam Damat Ferit Paşa tarafından devlet nişanı ile ödüllendirilmişti. Fakat daha sonra Alişan Bey’in Kürtçülülük propagandası yaparak isyan etmesi dikkate şayan bir olaydı. Mondros Ateşkes Anlaşması sonrasında Alişan Bey, İngilizlerin Kürt politikasının bir aracı haline gelmiştir. İngilizler tarafından Sevr Anlaşması’nın Anadolu’da uygulanmasında rol oynamıştır. Bu çalışmada, Sevr Anlaşması’nın hemen sonrasında ortaya çıkan Koçgiri İsyanı’nda İmranlı Nahiyesi Müdürü Alişan Bey Alişan Bey’in ayrılıkçı faaliyetleri ele alınacaktır. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi. 2018. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.
^ "DERSIM MASSACRE, 1937-1938". In the following months, the army successfully advanced against fierce resistance and changing tribal coalitions led by Rıza, allied tribal chiefs and Alişer, a talented poet and activist. Unity of the rebels was far from achieved; only a few tribes formed the hard core of the resistance. On 9 July, Alişer and his wife were killed by their own people, their heads sent to Alpdoğan. SciencesPo. 27 Haziran 2011. 5 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayşe Hür, 1921: Koçgiri isyanı: Alişer ve Zarife 31 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Radikal.

[Akar-1] Hüseyin Akar, Dersim'den Portreler, Kalan Yayınları, Ekim 1999, ISBN 975-8424-03-3, s. 33. 31 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[Sevgen-Tarih_Dunya-2] ... öldüğü zaman tahminen 55 yaşlarında idi, Nazmi Sevgen, "Yakın Tarihin Esrarla Örtülü Hadiseleri ve Koçkirili Alişir", Tarih Dünya Dergisi, Yıl 1 Sayı 9, 15 Ağustos 1950, İstanbul,

[Sevgen-Zazalar-3] Nazmi Sevgen, Zazalar ve Kızılbaşlar: Coğrafya-Tarih-Hukuk-Folklor-Teogoni, Kalan Yayınları, Ağustos 1999, ISBN 975-8424-00-9, s. 225.

[4] "Millî Mücadele Yıllarında Koçgiri Aşireti Reisi Alişan Bey'in Faaliyetleri". Koçgiri Aşireti reisi ve İmranlı Nahiyesi Müdürü Alişan Bey, aynı zamanda Kürt Teali Cemiyeti’nin üyesiydi. Alişan Bey, kardeşi Haydar Bey ve kâtipleri Alişer Efendi ile birlikte Koçgiri İsyanı’nın tertipleyicileri arasında yer almıştır. 1918’den itibaren bağımsızlık yolunda çalışmalar yapmaya başlamıştır. Mondros Ateşkes Anlaşması ve Sevr Anlaşması ona istediği fırsatı vermişti. Koçgiri Aşiretleri, Kürt Teali Cemiyeti vasıtasıyla İstanbul’daki İngiliz Yüksek Komiseri ile irtibatlıydı. Milli Mücadele’nin engellenmesi için İngilizler, Koçgiri’ deki aşiretlerin harekete geçirilmesi için her türlü desteği sağlıyordu. Alişan Bey devlete sadakat ve bağlılığı gerekçe gösterilerek, Sadrazam Damat Ferit Paşa tarafından devlet nişanı ile ödüllendirilmişti. Fakat daha sonra Alişan Bey’in Kürtçülülük propagandası yaparak isyan etmesi dikkate şayan bir olaydı. Mondros Ateşkes Anlaşması sonrasında Alişan Bey, İngilizlerin Kürt politikasının bir aracı haline gelmiştir. İngilizler tarafından Sevr Anlaşması’nın Anadolu’da uygulanmasında rol oynamıştır. Bu çalışmada, Sevr Anlaşması’nın hemen sonrasında ortaya çıkan Koçgiri İsyanı’nda İmranlı Nahiyesi Müdürü Alişan Bey Alişan Bey’in ayrılıkçı faaliyetleri ele alınacaktır. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi. 2018. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020.

[5] "DERSIM MASSACRE, 1937-1938". In the following months, the army successfully advanced against fierce resistance and changing tribal coalitions led by Rıza, allied tribal chiefs and Alişer, a talented poet and activist. Unity of the rebels was far from achieved; only a few tribes formed the hard core of the resistance. On 9 July, Alişer and his wife were killed by their own people, their heads sent to Alpdoğan. SciencesPo. 27 Haziran 2011. 5 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Alişer nedir

Alişer nedir

Alişir

Birinci Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]