Airbus A330

Airbus A330
Airbus A330
	Türk Hava Yolları'na ait TC-JOD kuyruk tescilli bir A330-300, kalkışını gerçekleştirirken.
Türü	Hava taşımacılığı
Üretici	Airbus S.A.S (EADS)
İlk uçuş	2 Kasım 1992
Hizmete giriş	17 Ocak 1994 (Air Inter)
Durumu	Etkin hizmette
Ana kullanıcı	Türk Hava Yolları
Diğer kullanıcılar	Air China; China Eastern Airlines; Cathay Pacific;
Üretim aralığı	1992- günümüz
Üretim sayısı	1,310 (Kasım 2016)
Birim maliyeti	$136 ila $145,5m arası (2003); A330-200F $175M (2007)
Değişimleri	Airbus A330 MRTT; Airbus A340

Airbus A330, Airbus ailesinin yüksek kapasiteli, orta ve uzun menzilli bir uçağıdır. Teknik olarak aynı A340 gibi geniş gövdeli, iki koridorlu yapıda olup A340'dan farklı olarak iki adet turbofan motora sahiptir. Bu özellikleri ile Airbus ailesinin A350 modelinden sonraki çift motorlu en büyük ikinci üyesidir.

A330 ilk uçuşunu 1992'de yaptı. Airbus'ın ve havacılık otoritelerinin testlerinden sonra ilk hizmetine 1993'te başladı. İlk imal edilen A330'un 300 serisiydi. Üç sınıfta toplam 295 yolcu taşıyabilen uçağın menzili 10 bin 400 kilometreydi. Havayollarının biraz daha küçük, iki motorlu bir uçak istediklerini saptayan Airbus Endüstri, 1990'ların başından itibaren A330-300'ün alt modeli olan A330-200 üzerinde çalışmaya başladı. İlk siparişler uçak kiralama şirketi ILFC'nin yanı sıra Swissair, Sabena, Austrian, Emirates ve Gulf Air gibi şirketlerden geldi.

Serinin bir alt üyesi olan A330-200 ilk uçuşunu 13 Ağustos 1997'de gerçekleştirdi. Testler ve sertifikasyon çalışmalarından sonra uçak ilk olarak Nisan 1998'de Canada 3000 Havayolları'nda hizmete girdi. A330-200 modelinin gövdesi 300 serisine oranla yaklaşık 4.7 metre daha kısa. Ancak menzili A330-300'den 2 bin kilometre daha uzun. Menzil farkı A330-200'ün gövde altına konulan ve A340'larda da kullanılan özel bir yakıt tankı sayesinde sağlandı. Artan ağırlığı karşılamak için özel iniş takımları da eklendi.

Ekonomik uçuşuyla birçok havayolu tarafından seçilen A330-200, 150'ye yakın sipariş aldı. Bunlardan 102 tanesi teslim edildi. Havayolları A330-200'leri filolarındaki A300, A310, DC10-10, eski nesil B767-200'leri değiştirmek amacıyla seçiyor. Swissair, Austuria, Sabena, Air France, Korean Air, TAM, Qatar, Air Transat, Canada 3000, LTU, Aer Lingus, Air Tours, British Midland, JMC Air, Monarch, Srilankan Havayollarının yanı sıra Türk Hava Yolları da A330-200 kullanan operatörler arasındaki yerini aldı.

İlk nesil çift motorlu Airbus uçakları olan A330-300 serisinde farklı motor seçenekleri mevcuttur. Bu uçaklar için (67,500 lb) 300.3 kN'luk itiş gücüne sahip iki adet General Electric firmasının CF6-80E1/A2 motorlarını ya da 284.7 kN'luk (64,000 lb) Pratt & Whitney firmasının PW-4164 motorları tercih edilebilir. Ayrıca bir başka seçenek olarak (68,000 lb) 304.6 kN'luk itiş gücü ile RollsRoyce Trent 768 ile Trent 772 turbofan motorları da seçenekler arasındadır.

Uzun menzilli A330-200 uçaklarında ise Pratt & Whitney firmasına ait PW-4164 motorları ya da PW-4168 serisi turbofan motorları ile üçüncü bir seçenek olarak da yeni nesil 324 kN (73,000 lb) itiş gücüne sahip RR Trent 768 serisi veya 772 opsiyonu kullanılabilir.

A330 MRTT[değiştir | kaynağı değiştir]

A330'un KC-45 adı altında havadan yakıt ikmali sağlayan tanker uçağıdır. EADS ve Northrop Grumman ortaklığı 29 Şubat 2008'de ABD'de 35 Milyar $ değerinde 179 adet KC-45 tedarikini içeren sözleşme imzalamış ve Boeing'i saf dışı bırakmıştır.^[1]

2008 sonbaharında ABD başkanlık seçimlerinden önce bu anlaşma askıya alınmıştır. Her ne kadar uçağın ana montajı Amerika'da yapılacak olsa da Boeing gibi bir Amerikan şirketi yerine Avrupalı Airbus'un tercih edilmesi tepkilere yol açmıştır.

Teknik özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Uçak boyutları	A330-200	A330-300	A330-200F	A330-300F
Gövde Uzunluğu	58,8 m (192 ft 11 in)	63,6 m (208 ft 8 in)	58,8 m (192 ft 11 in)	63,6 m (208 ft 8 in)
Yerden Yüksekliği	17,40 m (57 ft 1 in)	16,85 m (55 ft 3 in)	16,9 m (55 ft 5 in)	16,79 m (55 ft 1 in)
Gövde çapı	5,64 m (18 ft 6 in)
Azami kabin genişliği	5,28 m (17 ft 4 in)
Kabin genişliği	45,0 m (147 ft 8 in)	50,35 m (165 ft 2 in)	40,8 m (133 ft 10 in)	50,4 m (165 ft 4 in)
Kanat Açıklığı (geometrik)	60,3 m (197 ft 10 in)
Kanat Alanı (referans)	361,6 m² (1.186 sq ft)
Kanat serbestisi (%25 akord)	30 derece
Dingil mesafesi	22,2 m (72 ft 10 in)	25,6 m (84 ft)	22,2 m (72 ft 10 in)	25,3 m (83 ft)
Tekerlek izi	10,69 m (35 ft 1 in)
Temel çalışma verisi
Motorlar	İki CF6-80E1 or PW4000 or RR Trent 700		PW4000 or Trent 700
Motror itme mesafesi	303-320 kN
Yolcu kapasitesi	253 (3-class) / 293 (2-class)	295 (3-class) / 335 (2-class)	-	-
Menzil (w/max. passengers)	6.749 NM (12.500 km)	5,669 NM (10.500 km)	4.000 NM (7.400 km)	3.660 NM (6.780 km)
Ekonomik hız	Mach 0,82 (541 mph, 470 knots, 871 km/h at 35.000 ft cruise altitude)
Azami ekonomik hız	Mach 0,86 (568 mph, 493 knots, 913 km/h at 35.000 ft cruise altitude)
Kalkış Mesafesi MTOW	2.220 metre(7.300 ft)	2.500 metre(8.202 ft)	-
Yük tutma hacmi (Standard/seçenekli)	19,7 / 1.376 m³		475 m³
Dizayn ağırlıkları
Azami şahlanma ağırlığı	230,9 (233,9) t
Azami Havalanma ağırlığı	230 (233) t
Azami İniş ağırlığı	180 (182) t	185 (187) t	182 (187) t
Azami sıfır yakıt ağırlığı	168 (170) t	173 (175) t	173 (178) t	168 (170) t
Azami yakıt kapasitesi	139.100 l	97.170 l	139.100 l	97.170 l
Boş faaliyet ağırlığı	119,6 t	122,2 (124,5) t	109 t	112 t
Hacimsal Yük	36,4 t	45,9 t	69 t	62 t

Motorlar :

1. seçenek : 2x GE CF6-80E1/A2
2. seçenek : 2x P&W PW-4164 - PW-4168
3. seçenek : 2x RR Trent 768 - Trent 772

Sipariş ve Teslim Edilenler[değiştir | kaynağı değiştir]

	Siparişler		Teslim Edilenler
Model	Toplam	Belirsiz	Toplam	2016	2015	2014	2013	2012	2011	2010	2009	2008	2007	2006	2005	2004	2003	2002	2001	2000	1999	1998	1997	1996	1995	1994	1993
A330-200	572	128	444	?	?	?	?	?	40	32	38	49	42	39	29	25	19	36	16	27	40	12
A330-200F	60	51	9	?	?	?	?	?	4	5
A330-300	554	170	384	?	?	?	?	?	43	50	38	23	26	23	27	22	12	6	19	16	4	11	14	10	30	9	1
Toplam	1,186	349	837	?	?	?	?	?	87	87	76	72	68	62	56	47	31	42	35	43	44	23	14	10	30	9	1

Bilgiler, Aralık 2011 sonu değerleridir. 1 Nisan 2016 tarihinde güncellenmiştir.^[2]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Savunmasanayi.net: EADS zaferi ve muhtemel sonuçları, Tevfik Uyar". 22 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2008.
^ "Orders & deliveries" (Microsoft Excel). Airbus S.A.S. 31 Aralık 2011. 20 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.

[1] "Savunmasanayi.net: EADS zaferi ve muhtemel sonuçları, Tevfik Uyar". 22 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2008.

[Airbus_Orders-2] "Orders & deliveries" (Microsoft Excel). Airbus S.A.S. 31 Aralık 2011. 20 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.

[1]

[2]

Airbus A330 nedir?, Airbus A330 anlamı nedir?, Airbus A330 ne demektir?