Agit treni

Agit treni (Rusça: агитпоезд) Rus İç Savaşı, Savaş komünizmi ve Yeni Ekonomi Politikası döneminde Bolşevik hükûmeti tarafından propaganda amaçlı lokomotif motoru ve özel tasarlanmış yardımcı donanımlar içeren trenlere, arabalara ve gemilere verilen isimdir. Parlak şekilde boyanmış olan bu trenler üzerinde, hükûmet şikayet ofisi, siyasi broşürler ve kitapçıklar, kütüphane kitapları ve taşınabilir bir film tiyatrosu vardı. Agit treni Sibirya, Rusya ve Ukrayna'daki raylarda yeni hükûmetin değerlerini ve programlarını yaymak için seferler yapmıştır.

1918 Ağustosunda başlatıldı, agit trenleri ve onların diğer karşılıkları olan kentsel agit tramvayı (Russian: агиттрамвай) ve agit botu (Russian: агитпарaход) 1920'li yıllar boyunca sınırlı kullanımda devam etti. Agit treni konsepti, II. Dünya Savaşı yıllarında, merkez ile çevre bölgeler arasında iletişim ve hükûmet kontrol yapılarının bozulduğu bir dönemde doğrudan bilginin yayılması için bir mekanizma olarak yeniden canlandırıldı.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Arka planı[değiştir | kaynağı değiştir]

1918-1922 yılları arasındaki Rus İç Savaşı sırasında, Rusya'daki askeri operasyonlar, ülke genelinde dağılmış demiryolu hattının yakınlarındaydı.^[1]^[1] Genelde yeni Bolşevik devlet kurumları ve memurları büyük metropol alanlarının dışında yaşamıyorlardı.^[1]

İç savaşın başlamasıyla beraber, Kızıl Ordu ve Kızıl Ordu komutanı olan Leon Troçki'nin askerleri arasında devrimci rejimin desteğini arttırmak için ajite konuşmacılar ve basılı propaganda malzemelerini göndermek amacıyla tren kullanıldı.^[2]

Kuruluşu[değiştir | kaynağı değiştir]

Fonograflar ve hareketli resimler gibi modern teknoloji örnekleri yoksul olan kırsal kitleye Sovyet rejiminin modernizasyonluğunu vurgulamak için gösterilirken. (1921 gazete görüntüsü).

1918 yazında, All-Russian Congress of Soviets'in askeri bölümü broşürlerin dağıtılmasının yanı sıra ajitasyon ve propaganda amaçlı (agitprop) agit trenlerini kurma kararı aldı. Bunun üzerine VI Lenin üretildi.^[3] Tren ilk olarak 13 Ağustos 1918'de Volga bölgesinde kullanıldı.^[4]

Rejim ayrıca, 1918'den itibaren kentsel yerleşim yerlerinde açık havada halkı toplamak amacıyla parlak renklerle donatılmış "Agit tramvayı"(agittramvai)"yını kullandı.^[5]

Geliştirilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

"V.I. Lenin" Bolşevik hükûmeti tarafından başarılı bulundu ve 5 tane trenin daha kurulması için emir verildi.^[6] Agit trenlerinin yeni filosu, Ocak 1919'da bu amaç için kurulmuş özel bir komisyon yönetimi altında yapıldı.^[7]

Trenler, devrimci rejime destek veren bilgi ve fikirlerin yayılması için bir araç olarak kullanılmalarına ilaveten, bazı Sovyet liderlerin ülkedeki şehir merkezlerinin dışındaki durumlarla ilgili birinci elden bilgi edinmelerini sağlayan bir mekanizma olarak görev yapıyordu.^[3] Çeşitli zamanlarda "Ekim Devrimi" adlı treninin faaliyetlerine katılanlar arasında Adalet Komiseri D. Kursk, Sağlık Komiseri N. A. Semashko, İçişleri Komiseri G. I. Petrovsky ve Aydınlanma Komiseri Anatoly Lunacharsky'de vardır.^[3]^[8] Trenler, aynı zamanda Kızıl Ordu askerlerinin morallerini güçlendirme ve bölgedeki yerleşim yerlerine devrimin gerçekleşmesi için yardım yapma görevinde de bulundu.^[8]

Muhtemelen şişirilmiş Resmi Sovyet istatistiklerine göre 1919 ve 1920 yıllarında agit botları ve bisikletli aktivistler, 4000 büro ve fabrikayı ziyaret etmiş, 1.891 toplantı yaparak 1.000'den fazla ders vermiş ve yaklaşık 1.5 Milyon broşür ve gazete dağıtımı yapmıştır.^[9] Bu yıllarda agit trenlerinin ve botlarının sunumları 2 milyon kişi tarafından izlenmiştir.^[9]

Yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Agit trenlerinin önemli bir bölümü, hareketli görüntüleri seyircilere aktarmak için tasarlanmıştır. (1921 haber görüntüleri).

Agit trenleri 16-18 araba uzunluğundaydı.^[10] Parlak renklerle boyanmış trenler, bayraklar, sloganlar ve siyasi yazılar ile boyanmıştı.^[7] Vladimir Mayakovsky (1893-1930), El Lissitsky (1890-1941) ve Kazimir Malevich (1878-1935) gibi önde gelen Bolşevik sanatçılar arabanın dış cephelerini boyamışlardır.^[7]

Her otomobil, dağıtım için bir dizi siyasi broşür, afiş, gazete ve küçük bir kütüphane içeriyordu.^[7] Trenler ayrıca fotoğrafların geliştirilmesi ve hareketli resimlerin oynatılması tasarlanmış taşınabilir bir karanlık oda içermektedir.^[10] Trenlerin en önemli özellikleri, siyasi odaklı filmlerin gösterilebileceği özel bir film odasına sahip olmalarıdır.^[7] Bu, pek çok köylünün izleyeceği ilk film olacağı için basit bir mesaj yeni devrimci hükûmetin desteklenmesi için çekici ve etkili olabilirdi.^[7] İlk operasyonunda "Ekim Devrimi" isimli agit treni 430 ücretsiz film gösterimi gerçekleştirdiği ve yüz binlerce kişiye ulaştığı açıklandı.^[11]

Agit botu Kızıl Yıldız [değiştir | kaynağı değiştir]

1919 yılında, agit-tren programının başarısından esinlenerek aynı prensipte bir bir su otobüsü olan Krasnaia zvesda (Kızıl Yıldız) tasarlandı.^[12] Bu gemi, 1920 yazında İdil Nehri'nin güneyine doğru yelken açtı, sık sık limanlarda ziyaretçilerin binişine izin verildi.^[12] Kızıl Yıldız, iki yıllık görev süresince 400'den fazla film şovu sundu ve yarım milyondan fazla bir izleyici kitlesine ulaştı.^[13]

Trenler gibi "Kızıl Yıldız" botu da önemli diplomatların kullandığı araçlardan biri oldu. En aktif katılımcı liderleri arasında, V. M. Molotov, Lenin'in karısı Nadezhda Krupskaya ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin üst düzey yetkilileri bulunur.^[9]

Son kullanımları[değiştir | kaynağı değiştir]

II. Dünya Savaşı yıllarında, Sovyet hükûmeti, faşist saldırı karşısında askerler arasında hükûmete destek sağlamak için agit trenlerinin kullanımını canlandırdı.^[9]

Agit trenleri listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Krasnyi kazak (Kırmızı Kazak)^[4]
Krasnyi vostok (Kırmızı Doğu)^[4]
Sovetskii kavkaz (Sovyet Kafkasları)^[4]
Oktiabrskaia revoliutsiia (Ekim Devrimi)^[4]
V.I. Lenin^[4]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c Peter Kenez, The Birth of the Propaganda State: Soviet Methods of Mass Mobilization, 1917-1929. Cambridge, England: Cambridge University Press, 1985; pg. 58.
^ Kenez, The Birth of the Propaganda State, pp. 58-59.
^ ^a ^b ^c Kenez, The Birth of the Propaganda State, pg. 59.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jonathan Smele, The "Russian" Civil Wars, 1916-1926: Ten Years that Shook the World. New York: Oxford University Press, 2015; pg. 248.
^ Szymon Boyko, "Agit-Prop Art: The Streets Were Their Theatre," in Stepahanie Barron and Maurice Tuchman (eds.), The Avant Garde in Russia, 1910-1930: New Perspectives. Cambridge, MA: Los Angeles County Museum of Art/MIT Press, 1980; pg. 76.
^ V. Karpinskii (ed.), Agitparpoezda VTsIK: Ikh istoriia, apparat, metody i formy raboty (Agit-trains of the All-Russian Central Executive Committee: Their history, staff, methods, and forms of work). Moscow: 1920, pg. 6. Cited in Richard Taylor, "The Birth of Soviet Cinema," in Abbott Gleason, Peter Kenez, and Richard Stites (eds.), Bolshevik Culture: Experiment and Order in the Russian Revolution. Bloomington, IN: Indiana University Press, 1985; pg. 195.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Taylor, "The Birth of Soviet Cinema," pg. 195.
^ ^a ^b Kenez, The Birth of the Propaganda State, pg. 61.
^ ^a ^b ^c ^d Kenez, The Birth of the Propaganda State, pg. 62.
^ ^a ^b Adelheid Heftberger, "Soviet Agit-Trains from the Vertov Collection of the Austrian Film Museum," 14 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.incite-online.net/
^ L.V. Maksakova, Agitpoezd "Oktiabr'skaia Revoliutsiia" (1919-20 gg.) [The "October Revolution" Agit-Train (1919-20)]. Moscow: 1956; pg. 11. Cited in Taylor, "The Birth of Soviet Cinema," pg. 196. The source claims a total audience of more than 620,000, which averages out to about 1,425 per showing — a highly dubious count. Peter Kenez notes that "very likely the figures were inflated, for it was impossible to check." (Birth of the Propaganda State, pg. 62).
^ ^a ^b Taylor, "The Birth of Soviet Cinema," pg. 196.
^ G.M. Gak, Samoe vazhnoe iz vsekh isskustv: Lenin o kino (The Most Important of All Arts: Lenin on Film). Moscow: 1973; pg. 52. Cited in Taylor, "The Birth of Soviet Cinema," pg. 196.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Aleksandr Deriabin, "Kinopoezd: Katalog fil’mov" 1 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (The Film-Train: Catalog of Films). Kinovedcheskie zapiski, no. 49 (2000).
Adelheid Heftberger, "Propaganda in Motion: Dziga Vertov's and Aleksandr Medvedkin's Film Trains and Agit Steamers of the 1920s and 1930s," 14 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Apparatus, vol. 1 (2015).
Peter Kenez, The Birth of the Propaganda State: Soviet Methods of Mass Mobilization, 1917-1929. Cambridge, England: Cambridge University Press, 1985
Lidiia Maksakova, Agitpoezd “Oktiabr’skaia Revoliutsiia” (1919–1920) [The "October Revolution" Agit-Train (1919–20)]. Moscow: Nauka, 1956.
Boris Sergeev, “Agitpoezdki M. I. Kalinina v gody grazhdanskoi voiny” (The Agit-Trains of M.I. Kalinin in the Years of the Civil War). Krasnyi Archiv, vol. 86 (1938), pp. 93–163.
Richard Taylor, "A Medium for the Masses: Agitation in the Soviet Civil War," Soviet Studies, vol. 22, no. 4 (April 1971), pp. 562–574. In JSTOR 11 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Richard Taylor, The Politics of the Soviet Cinema, 1917-1929. Cambridge, England: Cambridge University Press, 1979.
Thomas Tode, "Agit-trains, Agit-steamers, Cinema Trucks: Dziga Vertov and Travelling Cinema in the Early 1920s in the Soviet Union,” in Martin Loiperdinger (ed.), Travelling Cinema in Europe. Frankfurt, Germany: Stroemfeld/Roter Stern, 2008; pp. 143–156.
V.P. Tolstoi (ed.), Agitmassovoe iskusstvo Sovetskoi Rossii: Materialy i dokumenty: Agitpoezda i agitparochody. Peredvizhnoi teatr. Politicheskii plakat, 1918–1932 (The Mass-agitational Art of Soviet Russia: Materials and Documents: Agit-trains and Agit-steamers, Mobile Theater, the Political Poster, 1918-1932). In 2 volumes. Moskva: Iskusstvo, 2002.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Adelheid Heftberger, "Soviet Agit-Trains from the Vertov Collection of the Austrian Film Museum," 14 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.incite-online.net/
Dziga Vertov, Agitprop Train. 15 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1921). —Silent newsreel, train sequence begins at (2:26).

[Kenez58-1] Peter Kenez, The Birth of the Propaganda State: Soviet Methods of Mass Mobilization, 1917-1929. Cambridge, England: Cambridge University Press, 1985; pg. 58.

[2] Kenez, The Birth of the Propaganda State, pp. 58-59.

[Kenez59-3] Kenez, The Birth of the Propaganda State, pg. 59.

[Smele248-4] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jonathan Smele, The "Russian" Civil Wars, 1916-1926: Ten Years that Shook the World. New York: Oxford University Press, 2015; pg. 248.

[5] Szymon Boyko, "Agit-Prop Art: The Streets Were Their Theatre," in Stepahanie Barron and Maurice Tuchman (eds.), The Avant Garde in Russia, 1910-1930: New Perspectives. Cambridge, MA: Los Angeles County Museum of Art/MIT Press, 1980; pg. 76.

[6] V. Karpinskii (ed.), Agitparpoezda VTsIK: Ikh istoriia, apparat, metody i formy raboty (Agit-trains of the All-Russian Central Executive Committee: Their history, staff, methods, and forms of work). Moscow: 1920, pg. 6. Cited in Richard Taylor, "The Birth of Soviet Cinema," in Abbott Gleason, Peter Kenez, and Richard Stites (eds.), Bolshevik Culture: Experiment and Order in the Russian Revolution. Bloomington, IN: Indiana University Press, 1985; pg. 195.

[Taylor195-7] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Taylor, "The Birth of Soviet Cinema," pg. 195.

[Kenez61-8] Kenez, The Birth of the Propaganda State, pg. 61.

[Kenez62-9] Kenez, The Birth of the Propaganda State, pg. 62.

[AH-10] Adelheid Heftberger, "Soviet Agit-Trains from the Vertov Collection of the Austrian Film Museum," 14 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.incite-online.net/

[11] L.V. Maksakova, Agitpoezd "Oktiabr'skaia Revoliutsiia" (1919-20 gg.) [The "October Revolution" Agit-Train (1919-20)]. Moscow: 1956; pg. 11. Cited in Taylor, "The Birth of Soviet Cinema," pg. 196. The source claims a total audience of more than 620,000, which averages out to about 1,425 per showing — a highly dubious count. Peter Kenez notes that "very likely the figures were inflated, for it was impossible to check." (Birth of the Propaganda State, pg. 62).

[Taylor196-12] Taylor, "The Birth of Soviet Cinema," pg. 196.

[13] G.M. Gak, Samoe vazhnoe iz vsekh isskustv: Lenin o kino (The Most Important of All Arts: Lenin on Film). Moscow: 1973; pg. 52. Cited in Taylor, "The Birth of Soviet Cinema," pg. 196.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Agit treni nedir?, Agit treni anlamı nedir?, Agit treni ne demektir?