Abdullah Baştürk

Abdullah Baştürk
Abdullah Baştürk
Türkiye Büyük Millet Meclisi; 14.15. ve 18. dönem milletvekili
Seçim bölgesi	1969 - Yozgat; 1973 - İstanbul; 1987 - İstanbul
Kişisel bilgiler
Doğum	29 Mayıs 1929; Yalova
Ölüm	21 Aralık 1991; İstanbul
Partisi	Cumhuriyet Halk Partisi; Sosyaldemokrat Halkçı Parti; Halkın Emek Partisi

Abdullah Baştürk^[1]^[2] (29 Mayıs 1929, Yalova – 21 Aralık 1991, İstanbul), Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) ve Türkiye Genel Hizmetler İşçileri Sendikası (GENEL-İŞ) genel başkanlıklarını yapmış sendikacı ve işçi.

Gençliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Yalova'nın Güney Köyünde doğdu. Ortaokulu maddi güçlükler nedeniyle yarıda bıraktı, işçiliğe başladı. Çeşitli işlerde çalıştıktan sonra 1950'de askere gitti. Dönünce sıhhi tesisatçılığa başladı. 1955 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Fen İşlerinde sıhhi tesisatçı olarak çalışmaya başladı.

Sendikal hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

1961 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Sendikasına üye oldu ve ilk genel kurulunda genel sekreterliğe seçildi. Bu sendikanın adı daha sonra İstanbul Belediye İşçileri Sendikası olarak değiştirildi. Baştürk'ün genel sekreteri olduğu sendika 1962'de milli tipe dönüştürüldü; adı Türkiye Genel Hizmetler İşçileri (Genel-İş) Sendikası olarak değiştirildi. Genel-İş'in kurucuları arasında olan Baştürk, Kasım 1962'de yapılan genel kurulda Genel-İş'in genel başkanlığına, 1964'te Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu Yönetim Kurulu üyeliğine seçildi.

1963 yılında Bursa belediye işçileri onun önderliğinde 274 ve 275 sayılı yasaların çıkmasından sonraki ilk yasal grevi yaptılar. 1966'da Yalınayakların Yürüyüşü olarak da anılan Çorum Belediyesi Temizlik İşçileri Yürüyüşü ve 1967'de Manisa Belediyesi işçilerinin grevi ve Anayasa Yürüşü'ne önderlik etti.

Milletvekilliği[değiştir | kaynağı değiştir]

1969'da CHP'den Yozgat Milletvekilliği'ne seçildi. 1971 yılında Kızılcahamamda toplanan Türk İş Yönetim Kuruluna Petrol İş, Deniz Ulaş İş, Yol İş genel başkanları ile birlikte dörtler raporunu sundu, Türk-İş yönetimini eleştirdi. Bu rapor daha sonra yeni katılımlarla 12'ler ve 24'ler Raporu adını aldı ve Türk İşçi Hareketi için Sosyal Demokrat Düzen Raporu'na dönüştü. Baştürk, 1973 seçimlerinde yine CHP'den İstanbul Milletvekilliği'ne seçildi.

DİSK dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Sendikanın 1976 Haziranında Türk-İş üyeliğinden ayrılması ve DİSK'e katılması kararı almasına öncülük etti. Aralık 1977'de yapılan DİSK 6. Genel Kurulunda DİSK Genel Başkanlığı'na ve PSI yönetim kurulu üyeliğine seçildi. 1979 ve 1980 1 Mayıs kutlamaları nedeniyle iki kez tutuklandı.

12 Eylül[değiştir | kaynağı değiştir]

12 Eylül 1980 askeri darbesinin ilk saatlerinde gözaltına alındı, daha sonra tutuklandı ve 4 yılı aşkın bir süre cezaevinde kaldı. DİSK davasında "Anayasal düzeni yıkmaya teşebbüs" ettiği iddiasıyla TCK’nin 146. maddesinden idam talebiyle yargılandı ve beraat etti.Kimilerine göre proletarya ihtilali yoluyla sosyalist devlet kurmak iddiasıyla yargılandı.

Yeniden milletvekili[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu arada 1987'de İstanbul Milletvekili seçildi. 1991 yılında mahkeme kararıyla yeniden faaliyete başlayan DİSK'in başına geçti.

Uluslararası alan[değiştir | kaynağı değiştir]

Abdullah Baştürk, uluslararası düzeyde de ağırlığı olan bir sendika lideri olarak tanındı. DİSK, 1985'te ETUC üyeliğine kabul edilince, ETUC Yönetim Kurulu Üyeliği'ne seçildi. Bu görevi ölünceye kadar sürdü. 1987 yılı sonunda, daha önce bir kez Nelson Mandela'ya verilen İsveç Sendikal Hareketi Özgürlük Ödülü verildi.^[3] DİSK Davası'nda yapmış olduğu savunma 1986'da Türkiye'de Sendikacılık yargılanıyor: Abdullah Baştürk'ün Savunması adıyla yayımlandı ve 1987'de PSI tarafından İngilizce olarak^[4] basıldı.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

7 Aralık 1991'de DİSK'in 8. Genel Kurulu'nu hazırlamak üzere DİSK Tüzük Genel Kurulu'nu topladı. Sendikaların mal varlıklarının yeniden geri alınması çalışmalarını yaparken beyin kanaması geçirdi ve 21 Aralık 1991 günü öldü.

Geleneği[değiştir | kaynağı değiştir]

Abdullah Baştürk anısına, Baştürk ailesi, Edebiyatçılar Derneği ve DİSK/Genel-İş Sendikasıyla birlikte beşincisi düzenlenen yarışmaya geçen yıl 91 öykücü 132 öyküyle katılmış, yarışmada birinciliğe tersanelerdeki çalışma koşulları, ilgisizlik ve duyarsızlığı anlatan Gemilerde Zalim Var adlı öyküsüyle Mehmet Atilla değer görülmüştü.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "TBMM Albümü 2. Cilt (1950-1980)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^ ^a ^b ^c "TBMM Albümü 3. Cilt (1983-2010)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^ "Aktüalite Ayın Dosyası". Milliyet (gazete). 10 Ocak 1988. s. 30.
^ Kİtabın adı Defence of Abdullah Baştürk idi.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yargı Önünde Savunma, Çağdaş Yayınları, 1986

Hakkında yazılan eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

Abdi İpekçi, DİSK Genel Başkanı Abdullah Baştürk ile söyleşi, DİSK Yayınları, 1978
[1] 25 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Abdullah Baştürk'ün Yaşamı
Abdullah Baştürk ile ilgili yazılar

2 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[Cilt2-1] "TBMM Albümü 2. Cilt (1950-1980)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[Cilt3-2] "TBMM Albümü 3. Cilt (1983-2010)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[3] "Aktüalite Ayın Dosyası". Milliyet (gazete). 10 Ocak 1988. s. 30.

[4] Kİtabın adı Defence of Abdullah Baştürk idi.

[1]

[2]

[3]

[4]

Abdullah Baştürk nedir?, Abdullah Baştürk anlamı nedir?, Abdullah Baştürk ne demektir?