Kadın futbolu, İngiltere'de yüzyılı aşkın süredir oynanmaktadır ve erkek futboluyla ortak kuralları paylaşmıştır.^[1]

Kadın futbolu başlangıçta 20. yüzyılın başlarında oldukça popüler olmasına rağmen, son derece düşüşe geçmiş ve 1990'lardan itibaren kadın oyuncuların yanı sıra izleyicilerinde de büyük artış olmuş ve 2005 yılında İngiltere'nin ev sahipliği yaptığı Avrupa Kadınlar Şampiyonası'nda doruğa ulaşmıştır.^[2][3][4]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]

Kadınların hangi noktada futbol oynamaya başladığını söylemek imkânsız olduğu kadar erkeklerin de futbol tarihi çoğunlukla belirsizdir. Ortaçağ futbolunun genellikle bir erkek oyunu olduğu düşünülürken, kadınların da zaman zaman futbola karıştığı bazı kaynaklar bulunmaktadır. 16. yüzyılda Philip Sidney, A Dialogue Betweene Two Shepherds adlı şiirinde kısaca bu konudan bahsederken,^[5] İskoç Kraliçesi Mary'nin mülkiyetinde olan bir topun en eski futbol topu olduğuna inanılıyordu.^[6]

Futbol düzensiz bir köy sporundan, 19 yüzyılın sonlarında sistemleştirilmiş bir spora dönüşürken, kadın futbolu da buna benzer şekilde gelişti. Kadın futbolu İngiltere'den çok İskoçya'da yaygın olarak görüldü. Mayıs 1881'de İngiliz bir kadın takımı, İskoç takımıyla futbol oynamak için Edinburgh'a gitti.^[7][8] Gerçekleşen maçlar kadın futbolu için iyi bir başlangıç olmadı. Glasgow'daki bir maçta, 5.000 kişilik seyirci ayaklanma çıkardı ve maça son verdi.^[7][8]

Gelişimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Nettie Honeyball, 1894 yılında British Ladies' Football Club adlı bir takım bulacaktı. Takımın başkanı ise 8. Queensberry Markisi'nin kızı Lady Florence Dixie olacaktı.^[9] Lady Footballers ve British Ladies Football Club, İngiltere turu yaparak diğer İngiliz takımlarıyla maçlar yaptı.^[10][11] Ancak İngiltere'deki kadın futbolcular tamamıyla önyargısız oynayamadılar. Kaleci ve takım kaptanı Helen Matthews, kimliğini gizleyerek 1900 yılında kimliği keşfedilene kadar "Mrs Graham" adını kullandı.^[12]

Futbolda kadınlar arasındaki ilginin ilk etapta futbol kulüpleri tarafından bir fayda olarak görülebileceği düşünülmekteydi. 1885 yılında erkek seyircilerin kaba davranışlarını önlemek isteyen Preston North End takımı, kadınların varlığının erkekleri sınırlayacağını umut ederek kadınlara stadyuma ücretsiz giriş teklifi yaptı.^[9] 2.000 kadın Preston'ın bir sonraki maçına gelince İngiltere'deki diğer kulüpler de aynısını yaptı. 1890'ların sonuna gelindiğinde çok fazla kadın seyircinin ücretsiz maça girmesinden dolayı kulüpler gelir kaybettiğini anlayınca bu serbestliği ortadan kaldırdı.^[9] Kadın takımları itibar kazanmaya devam ederken bazı takımlar, hepsi erkeklerden oluian takımların kullandığı zemin üzerinde oynamaya başladı ve bu maçlara da seyirciler büyük ilgi gösterdi. Özellikle 1895 yılında Reading'in stadyumunda British Ladies Football Club, bir önceki en yüksek seyirciye ulaşan erkek takımından kıyasla daha çok seyirci çekti.^[9]

Birinci Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Dünya Savaşı başlayınca Avrupa'da kadın futbol takımları yardım için futbol oynamaya başladı.^[10] Mühimmat fabrikalarında kadınlar çalışmaya başladıklarında, kadınlar çalışma saatleri dışında kalan diğer erkeklerle birlikte çalışmaya davet edildiler.^[13] Kuzey doğu İngiltere'de 1917-18 yıllarında yapılan Munitionettes Cup oldukça popüler oldu ve Bella Raey adlı futbolcu turnuvada en çok gol atan futbolcu oldu.^[14] Öğle tatili sırasında topla gardırop pencerelerini daha doğru vurabilen kadınlarla çalışan bazı erkeklerle düzenli olarak futbol müsabaklarında bulunduğunu göz önüne alan Alfred Frankland, kadınlara yardım için futbol oynayacak bir kadro kurmayı önerdi. Kurulan takım şirketin adını aldı ve Dick, Kerr's Ladies FC olarak anıldı. Bu takım, 1917 ve 1965 yılları arasında 828 maç yaptı. İlk birkaç yıl içinde on binlerce sterlin toplayan takım övgü aldı.^[9][15] Bu rakam 2010'larda on milyonlara ulaştı.^[16] 1920 Noel gününden bir gün sonra Preston takımı olan Dick, Kerr's Ladies, Goodison Park, Liverpool'da yaptığı maçta stad 53.000 kişilik bir kalabalığı cezbetti. Ayrıca kalabalıktan dolayı 10.000-15.000 kişinin geri döndüğü de rapor edildi.^{[17][18][19][20]}

Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra kadınların uluslararası bir turnuva fikri ortaya çıktı. 1920 yılında Alfred Frankland, bir Fransız spor idaresi organı tarafından İngiltere'deki Preston, Stockport, Manchester ve Londra'da Dick, Kerr's Ladies ile oynamak üzere planlanan bir turnuva için kadın takımı kurdu. On binlerce kalabalıkta kadınlar arasında ilk kez uluslararası maçlar oynandı. İngiliz takımları iki galibiyet alırken, Fransız takımları bir galibiyet aldı. Bir maç da berabere sonuçlandı. Dick, Kerr's takımı kazandığı ünle Fransa'ya davet edildi.^[9] Fransa'da yenilmeyen takım, sokakları kapsayan tezahüratlar aldı ve erkek takımları kadar destek alarak evine döndü.^[21]

Yasaklanması, reddedilmesi ve yeniden ortaya çıkması[değiştir | kaynağı değiştir]

1921 yılında savaşlar arttıkça futbolda kadınların varlığı konusunda endişeler tekrar ortaya çıkmaya başladı. Söylentilere göre tüm yardım paraları hedefine ulaşamamamıştı.^[10] Ancak çoğunlukla kalabalığın kıskançlığı ve kadın futboluna olan ilginin erkek takımlarınınkini aşmasının ve cinsiyet özgürlüğü kampanyalarının yeniden şiddetlenmesinin korkusuyla Futbol Birliği tüm kadın takımlarını futboldan men etti.^{[16][22][23][24]} Dick, Kerr's gibi birkaç takım kendilerine alternatif bir yer bulsa da çoğu takım dağıldı ve azalan kadın futbolu seyircilerinin sayısı daha da düştü.^[9][10]

Bu kararla birkaç onyıl boyunca kadın futbolu tamamen yok oldu. İngiltere'nin 1966 Dünya Kupası zaferinden sonra futbola ilginin artmasıyla Kadınlar Futbol Birliği kuruldu.^[25] İki yıl sonra UEFA'dan gelen bir emirle kadın takımlarının futbol oynama hakları üzerindeki kısıtlamalar kaldırıldı.^[26] Aynı yıl İngiltere'de kadınlar için ilk ulusal kupa turnuvası olan Mitre Challenge Trophy düzenlendi. Bu turnuva daha sonra FA Women's Cup adını aldı.^[27] Ancak WFA'in FA'ye üye olabilmesi on iki yıl sürdü.^[9]

Dirilişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kadın futbolu yavaş yavaş büyürken FA, sonunda 1993 yılında tüm kadın futbolunun doğrudan kontrolünü ele aldı.^[25] WFA'in düzenlemiş olduğu Women's National League, erkeklerin en yüksek lig düzeyi olan ligden ilham alarak 1992 yılında Women's Premier League adını almıştı. Çoğu profesyonel kulüp, bir kadın takımı oluşturmaya başladı ve spor yavaş yavaş büyüdükten sonra 2008 yılında kadınların en üst düzey yeni ligi Women's Super League duyuruldu. On altı başvurudan en iyi sekiz takım seçildikten sonra,^[28] birbirleriyle daha fazla maç yapıp para çekmek için küme düşmeme kararı alındı. WSL'nin kuruluşu sorunsuz olsa da 2007 küresel durgunluğu takiben Mart 2011'e kadar ertelendi.^[28] 2011'de başlayan WSL istenen başarıya ulaştı ve 2014 yılında 20 takımın olduğu iki bölümlük bir lig oldu.^[29]

Günümüzde FA, en üst kadın turnuvalarını doğrudan yönetmektedir. Kadın liglerinin ulusal kupası FA Women's Cup,ardından en yüksek ulusal ligi FA WSL (Women's Super League) oldu. 2011 yılında WSL kurulmadan önce en yüksek lig olan FA Women's Premier League National Division, ikinci seviyeye çekildi ve şu anda piramidin üçüncü ve dördüncü seviyesinde bir futbol ligi oldu. Başlangıçta Premier League şampiyonu, Avrupa'da izin verilen tek İngiliz temsilcisiydi. 2009-10 sezonunda UEFA Kadınlar Kupası, UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi olarak yeniden düzenlendikten sonra İngiltere iki Şampiyonlar Ligi boyunca boyunca turnuvadaki sekiz ülkeden biri oldu. Yeni Şampiyonlar Ligi'nin ilk iki sezonunda İngiltere'nin Premier League şampiyonu ve FA Women's Cup kazananı turnuvaya katıldı. 2011-12 sezonunda, 2010-11 FA Women's Cup finalistleri Şampiyonlar Ligi'ne katılma hakkı kazandı. 2012-13 Şampiyonlar Ligi itibarıyla WSL ve FA Women's Cup şampiyonları olmak üzere iki takım turnuvaya gönderilecekti. Ancak FA, bunun yerine WSL'yi üst sırada bitiren iki takımı turnuvaya gönderdi. Ayrıca kadın futbolu iki önemli ikincil kupaya sahip oldu. Lig sezonundan sonra WSL takımlarının katıldığı FA WSL Cup düzenlenirken; Premier League ve yerel alt liglerde yer alan takımlar için Premier League Cup düzenlenmeye başladı.

WSL, sezonun yaz mevsimlerinde yapılırken Premier League, kışın gerçekleştiriliyordu. 2017 yılında kısaltılan bir ilkbahar sezonunun ardından 2017 sonbaharında Premier League gerçekleştirildi.

Kadın futbolunun piramidi 2014 yılında önemli ölçüde yeniden düzenlendi. WSL, WSL 2 adıyla yeni bir ikinci lig ekledi ve ilk WSL, WSL 1 adını aldı. Premier League'in yerel kuzey ve güney ligleri piramidin üçüncü seviyesinde yer alırken Combination Women's Football Leagues, dördüncü seviye oldu. 2015 yılında başka değişikleri yapıldı. FA, WSL'in iki liginin de 2016 yılında birer takım genişleyeceğini açıkladı ve 2017 yılında WSL 2'ye bir takım daha ekledi. Böylelikle ilk defa Premier League takımlarının WSL 2'ye yükselme hakkı oldu.

2012 Yaz Olimpiyatları'ndan beri kadın futbolunun gösterdiği yükselişle Women's FA Cup, ilk sponsorluk anlaşmasını SSE ile yaptı. Ancak sponsorluğa rağmen 2015 yılında Notts County, turnuvayı kazansa da cebinden 8.600 £ çıktığını açıkladı.^[30] Aynı yıl erkeklerin FA Cup galibi 1,8 milyon £ kazanırken, erkek takımlarının ilk turdan kazandığı para kadın takımlarının galibiyetten kazandığı parayı geride bıraktı.^[31]

Lig sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiltere'deki kadın futbolunda ulusal lig sistemi şu anda FA tarafından yönetilmektedir ve WSL en üst lig konumundadır. İlk üç sezonda (2011-2013) WSL, rugby ligi olan Super League'dekinin benzeri şekilde kümse yükselme ve düşme kuralı koymamıştır. WSL'den önce piramidin en üst ligi FA Women's Premier League olmuştur.^[32] Takımlar ayrıca Continental Cup'ta da yarışmaktadır.^[33]

The Premier League, iki üst lige ayrılırken ligler ayrı ayrı ikişer lige doğru düşmektedir. En üst iki ligeki takımlar Premier League Cup'a katılmaktadır.

Premier League'in altında sekiz yerel lig yer almaktadır. Yerel ligler kontluk düzeyinde liglere ayrılmıştır.^[34]

Erkekler futbolunda da olduğu gibi Galli kadın futbol kulüpleri de İngiliz piramidinde yer almıştır. En bilinen kulüpleri Cardiff City ve şu anda feshedilmiş olan Barry Town'dır. İki takım da Women's Premiership'te mücvadele etmiştir.

WSL'in hayata geçirilmesiyle, son dört yılda lig sistemi böyle değişti:

Piramit[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• İngiltere'de futbol
• İngiltere kadın millî futbol takımı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• FemaleSOCCER.net – Kızlar ve kadınlar futbolu 12 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• BK'de Kadınlar ve Kızlar futbol Takımları Rehberi 12 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• thepyramid.info'da İngiliz Kadınlar Ligi piramidi 16 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.