Sosyoloji ve sosyal psikolojide, iç gruplar, bir kişinin kendisini psikolojik olarak özdeşleştirdiği toplumsal gruplardır. Dış gruplar ise tersine, bireyin kendini özdeşleştirmediği toplumsal gruplardır. İnsanlar; akran grupları, aileler, spor takımları, siyasi partiler, cinsiyetler, dinler veya milletlerle kendini özdeşleştirebilir. Toplumsal gruplarla ve kategorilerle psikolojik olarak özdeşleşme ile çeşitli olgular arasında ilişkiler bulgulanmıştır.

İç grup ve dış grup kavramlarının kullanımı, sosyal kimlik teorisini formüle etme çalışmaları sırasında Henri Tajfel ve arkadaşları tarafından popüler hale getirilmiştir. İç grup ve dış grup kategorilerinin önemi, minimal grup paradigması adı verilen bir yöntem kullanılarak belirlenmektedir. Tajfel ve meslektaşları, yaptıkları çalışmalarda, insanların belli bir tabloyu daha fazla beğenme gibi keyfi veya uydurulmuş özellikler temelinde oluşturulan gruplaştırmalarda bile dakikalar içinde kendi grubundan olanları diğerlerine tercih etme, kendi grubunu kayırma gibi eğilimleri ortaya çıkarabildiklerini bulgulamışlardır.^[1][2][3][4]

İlişkili olgular[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsanların iç grup ve dış grup üyeler olarak sınıflandırılması, çeşitli olgularla ilişkilendirilir.

İç grup yanlılığı[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsanların kişinin zihninde iç grup ve dış grup olarak sınıflandırılmasının ardından yapılacak olan herhangi bir karşılaştırma durumunda bireyler iç grupları ile dış gruplar arasındaki farklılıkları, iç grupları lehine algılamaktadır.^[5] Kişi iç grup yanlılığı sebebiyle üyesi olduğu grubu daha üstün olarak görmekte, böylece dolaylı yoldan kendi üstünlüğünü vurgulamaktadır.^[6] Bunun sonucunda, kişi kendisini daha olumlu değerlendirmekte ve benlik saygısı yükselmektedir.^[7]

Dış Grubu Küçük Görme ve Dış Gruba Yönelik Düşmanca Tutumlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bireyler iç gruplarını olduğundan daha olumlu değerlendirme eğiliminde olmakla birlikte, dış grupları ise olduklarından daha olumsuz değerlendirme eğilimine sahiptirler.^[8] Dış grup, iç grubun üyeleri için tehdit edici bir unsur olarak algılandığında ise dış gruba yönelik düşmanca tutumlar ortaya çıkmaktadır.^[9] Bazı araştırmalar, dış gruba yönelik küçümseyici ya da düşmanca tutumların, bir dış grubun bir iç grubun hedeflerini engellediği veya engelliyor gibi algılandığı durumlarda meydana geldiğini ileri sürmektedir.^[10] Hem iç grup yanlılığının hem de dış gruba yönelik küçümseme ve düşmanca tutumların ortaya çıkması bireyin iç grupla özdeşleşme derecesine bağlıdır.^[7]

Sosyal etki[değiştir | kaynağı değiştir]

(Ana madde: Sosyal etki)

İnsanların iç grup üyelerinden etkilenme biçiminin, diğer insanlardan etkilenme biçimlerinden farklı olduğu bulgulanmıştır. Yani, grup sınıflandırmasının psikolojik olarak belirgin olduğu koşullar altında, insanlar inançlarını grup içi sosyal normlara göre değiştireceklerdir.^[11]

Grup kutuplaşması[değiştir | kaynağı değiştir]

Grup kutuplaşması kavramı, grup içerisinde yer almadan ya da grup ile etkileşime geçmeden önce daha çekingen ya da ılımlı olan bireylerin, grup içerisinde yer aldıktan sonra daha tepki vermeye eğilimli ve risk almaya açık hale geldiklerini ifade eden bir kavramdır.^[12]

Dış grup homojenliği etkisi[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsanların sosyal gruplara ayrılması, grup üyelerinin birbirine benzer olduğu algısını artırır. Bunun bir sonucu, dış grup homojenliği etkisidir.Kişiler dış grup üyelerinin birbirine benzer kişilerden oluştuğunu ancak kendi grubunun üyelerinin çeşitlilik taşıdığını düşünme eğilimindedir; örneğin "onların hepsi aynı".^[13][14] Bu etkinin, özellikle olumsuz özelliklerle ilgili olarak ortaya çıkması daha büyük olasılıktır. Bazı durumlarda iç grup üyeleri de, olumlu özellikler bakımından birbirlerine benzer olarak algılanabilir. Bu etkiye grup içi homojenlik etkisi denir.^[15]

İnsan evriminde varsayılan rol[değiştir | kaynağı değiştir]

Evrimsel psikolojide, grup içi kayırmacılık, grup seçilimi açısından avantaj sağladığı için gelişmiş bir mekanizma olarak görülmektedir.^[16] Bu bağlamda, toplumsal grupların cinsiyet veya etnik köken gibi özellikler ile belirlenmesinin kültürel olmadığı ve bu kategorilerin grup süreçlerininözünde olduğu öne sürülmüştür.^[17][18] Bununla birlikte, bu kategorilerin toplumsal olduğunu ve toplumdaki kültürel değişikliklerle birlikte değişim gösterebildiği fikrini destekleyen karşıt bulgular da mevcuttur.^[19] Davranışsal genetik alanında yapılan güncel çalışmalar, hem esnek hem de özcü sistemlerin bir arada bulunabilesini mümkün kılan biyolojik mekanizmaların var olabileceği fikri üzerinde durmaktadır.^[20]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]