Çamlıca Camii

Temel bilgiler
Konum	Çamlıca, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar	41°02′03″K 29°04′13″D / 41.03417°K 29.07028°D / 41.03417; 29.07028
İnanç	İslam
Açılış	3 Mayıs 2019[1]
Durum	İbadete açık
Mimari
Mimari tür	Cami
Mimari biçim	Neoklasik[2]
İnşaat başlangıcı	6 Ağustos 2013
Tamamlanma	2019
Maliyet	65 milyon dolar (ilk proje)[3] 290 milyon dolar (son maliyet)[4]
Özellikler
Kapasite	63 bin kişi[5]
Kubbe yüksekliği (iç)	72 metre[5]
Kubbe çapı (iç)	34 metre[5]
Minare sayısı	6

Çamlıca Camii, Türkiye'nin İstanbul şehrinde yer alan bir camidir. Çamlıca, Üsküdar'da yapımına 29 Mart 2013'te başlanan ve 3 Mayıs 2019'da açılışı yapılan cami, cumhuriyet tarihinin en büyük camisidir. 63 bin kişi kapasiteli^[5] ve 6 minareli^[6] cami^[7] 57 bin 500 metrekarelik alana sahiptir.^[1] Cami külliyesinde aynı zamanda müze, sanat galerisi, kütüphane, bin kişilik konferans salonu, 8 sanat atölyesi ve 3 bin 500 araçlık otopark bulunmaktadır.^[5]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

2010 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çamlıca Tepesi'nde yeni bir TV-radyo anteni uluslararası fikir projesi için Uluslararası Mimarlar Birliği'ne (UIA)’ya başvurdu. UIA, Mimarlar Odası'nın görüşünü aldı. Mimarlar Odası, Çamlıca Tepesinin tarihî ve sembolik bir alan, doğal ve kültürel miras ve SİT alanı olduğunu, kamusal alan olarak uygun düzenlemelerin yapılmasını ancak alanın yapılaşmaya açılmamasını savundu. Ek olarak TV ve radyo antenlerinin de bölgenin dokusuna, Boğaz’ın siluetine zarar verdiği ve taşınması gerektiği yönünde görüş bildirdi. UİA bu görüş nedeniyle yarışmaya onay vermedi.

Mayıs 2012’de “Bütün İstanbul’dan görülebilecek” bir cami yapılacağı haberleri basında yer aldı. Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, "Mütedeyyin çevreler dahil olmak üzere insansız bir mekana cami yapmanın çok da ihtiyaca ve bizim inancımıza uygun olmadığı konusunda eleştiriler oldu. Sanıyorum bu eleştiriler ışığında yol alınacak. Şu anda somut bir proje yok" dedi.^[8] Ardından, Mimar Hacı Mehmet Güner'in Kahramanmaraş'ta yaptığı caminin dönemin Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından beğenilmesi üzerine Güner, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı müşaviri olarak İstanbul'a atandı ve ekibiyle birlikte projeyi çizmeye başladığı basına verdiği demeçlerden öğrenildi.^[9]

4 Haziran 2012'de, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığını devreden çıkartarak “1/5000 Ölçekli Nazım ve 1/1000 Ölçekli Büyük Çamlıca Özel Proje Alanı” adı altında alanı yapılaşmaya açtı.

Kamuoyundaki işin verilme yöntemine ilişkin eleştiriler üzerine 23 Temmuz 2012'de yarışma açıldı.^[10]

İnşaatı ve açılışı[değiştir | kaynağı değiştir]

6 Ağustos 2013 tarihinde başlayan inşaat çalışmalarının 1 Temmuz 2016'da bitirileceği duyurulmuş; ancak cami bu tarihe yetiştirilememiştir.^[11] 7 Mart 2019 tarihinde Regaip Kandili'ne denk gelen günde ilk namaz kılınmış,^[12] resmi açılış ise 3 Mayıs 2019'da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından gerçekleştirilmiştir.^[1] Açılış törenine Arnavutluk Cumhurbaşkanı, Gine Cumhurbaşkanı, Filistin Başbakanı gibi çok sayıda yabancı devlet adamı katılmıştır.^[13]

Mimarisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Çamlıca Camii'nin tasarım planlamasına Hayriye Gül Totu ve Bahar Mızrak yapmıştır. Kadın mimarlar, camiyi 63.000 kişinin aynı anda ibadet edebileceği gibi tasarlamış ve kadınların daha rahat ibadet edebilmesi için de planlamalar yapmıştır. Çamlıca Camii'nin genel tasarım anlayışı, Mimar Sinan'ın klasik Osmanlı-İslam mimarisindedir. Projenin tasarımcıları, aynı zamanda deprem olasılığını da düşünmüş ve bir doğal afet anında cami içerisinde 100.000 kişinin bulunabileceği şekilde projelendirme yapmışlardır.^[14]

Bununla birlikte, projenin son halini Mimar Hacı Mehmet Güner hazırlamıştır. Kahramanmaraş'ta yaptığı caminin dönemin Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından beğenilmesi üzerine Güner, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı müşaviri olarak İstanbul'a atanmış ve ekibiyle birlikte projeye son halini vermiştir.^[9]

Dış Tasarım[değiştir | kaynağı değiştir]

Caminin dışı, Mimar Sinan'ın eserlerinden oldukça esinlenerek tasarlanmış, yapımında da Sinan'ın teknikleri kullanılmıştır. Örneğin 34 metre çapındaki ana kubbenin zemine ufak kubbeler yardımıyla indirilmesi camiye doğal bir görünüm kazandırmaktadır. Yine Sinan'ın Süleymaniye Camii'nin Süleymaniye Tepesi'nden İstanbul Boğazı'na bakması gibi, Çamlıca Camisi de Çamlıca Tepesi'nden boğaza bakar.

Caminin ana kubbesinin çapı İstanbul'u simgeleyecek şekilde 34 metre, yüksekliği ise İstanbul'da yaşayan 72 milleti simgeleyecek şekilde 72 metre olarak yapılmıştır.^[5] Caminin altı minaresinden ikisi 90'ar metre iken, diğer dört minare Malazgirt Meydan Muharebesi'ni simgeleyecek şekilde 107,1 metre yüksekliğinde inşa edilmiştir.^[5]

İç Tasarım[değiştir | kaynağı değiştir]

Cami içerisindeki süslemeler minimalist bir anlayışla tasarlanmıştır. Caminin yapım sürecini yöneten Ergin Külünk, insanları cami içerisinde fiziksel büyüklükten bunaltmamak, daha ruhani duygular yaşatmak için ışık, renk, cam, süsleme ve hat sanatı kullandıklarını söylemiştir.^[15]

Kubbenin iç yüzeyine 16 Türk devletine ithafen, Allah'ın isimlerinden 16'sı yazılmıştır. Yere serilen 17 bin metrekare büyüklüğündeki halı özel dokunmuş olup antibakteriyel özelliğe sahiptir.^[5]

Minareler[değiştir | kaynağı değiştir]

Çamlıca Camii'nin minareleri, İslam'da imanın 6 şartını simgeleyen 6 adet minareye sahiptir. Bunlardan ikisi 90'ar metre iken, diğer dört minare Malazgirt Meydan Muharebesi'ni simgeleyecek şekilde 107,1 metre yüksekliğindedir.^[5] 90 metre yüksekliğindeki minarelerde 2 şerefe bulunurken, 107,1 metre yüksekliğinde bulunan minarelerde üçer şerefe bulunur. Minarelerdeki toplam şerefe sayısı 16'dır.

Eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Mimarlar Odası, Çamlıca Tepesi'ne dini tesis ve turizm tesisi yapılarak bölgenin yerleşime açılmasına ve bu nedenle bir yarışma açılmasına karşı çıktı. Yapılan açıklamada, "Özgün ve kendisi İstanbul'un simgelerinden olan tepenin asla ve hiçbir koşulda yapılaşmaya açılmaması, bir kamu değeri, bir doğal sit alanı olarak korunması ve yaşatılması düşüncesi göz ardı edilerek bu eşsiz değerin korunması fikri yok edilmiştir." dendi.^[16]

Mimar Hacı Mehmet Güner’in, "Ecdadın yaptığından da geniş kubbe kullanacağız. En az 6 minaresi olacak ve minareleri dünyadaki en yüksek cami olacak" açıklamalarına tepki gösteren mimarlar çeşitli eleştiriler yaptılar. Uğur Tanyeli "Süleymaniye’yi Süleymaniye yapan şey metrekaresi ve minarenin büyük oluşu, tepenin üzerinde konumlanışı değil. Osmanlı camileriyle yarış kazanılmaz. Sadece taklit bir Osmanlı camisi daha olur." dedi. Sinan Genim, "Bugün yapılacak caminin günümüzün mesajlarını taşıması gerektiğini düşünüyorum. Geçmişin kopyasını vermenin taraftarı değilim." diye görüş bildirdi. Kocatepe ve Şakirin camilerinin mimarı Hüsrev Tayla ise, "Selimiye’yi yapan Sinan’ın haddi mi yoktu? Ya da Kanuni’nin parası mı yoktu? Kocatepe’yi yaptım ama Selimiye’nin yarısı kadar bile değil. Haddini bilmek lazım." diyerek caminin boyutları konusundaki eleştirilerini getirdi.^[17]

Doğan Hasol, "Boyutsal büyüklüğüyle dikkat çekebilecek bir yapı olmuş. Yer seçiminde geleneksel yaklaşım, caminin kentsel yerleşmenin ortasında olmasıdır. Ama burada seçilen yer, kentsel yerleşimin dışında." diye caminin yeriyle ilgili görüş bildirirken Doğan Tekeli, "Tarihi Yarımada’nın tepelerindeki ‘Osmanlı Selâtin Camileri’, o tepelerin eteklerindeki küçük yapılı kent dokusu üzerinde nasıl görkemli duruyorlarsa, Çamlıca Camii’nde de benzer bir görüntü oluştu. Bu haliyle uzaktan bakıldığında, kentle bütünleştiği de söylenebilir. Bununla beraber yürürlükteki imar planı kararlarına göre, yeşil olarak korunması gereken bir alana, üzerinde toplumsal uzlaşı sağlanamadan, alelacele inşa edilmiştir." dedi.^[18]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• İstanbul'daki camiler listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Çamlıca Mosque ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur